ΜΕΡΟΣ Α’

Εισαγωγικά: Χάριτι Θεού, πριν μερικά χρόνια αποκαλύφτηκε στην οικογένεια του γράφοντος μια βασική ιστορική πληροφορία, σύμφωνα με την οποία, στην περιοχή των νησιών του Ινδικού Ωκεανού και σχετικά κοντά με την Ινδονησία, βρέθηκε Ορθόδοξος Ιεραπόστολος καταγόμενος από την Άρτα.
Η πληροφορία αυτή και η έρευνα που ακολούθησε, μας οδήγησε να βρούμε ένα αντίτυπο του εξαντλημένου πλέον βιβλίου, στο οποίο γράφεται ο βίος και η πολιτεία του Ορθόδοξου αυτού Αρτινού Ιεραπόστολου, που πραγματικά μας συγκλόνισε.
Το βιβλίο έχει τίτλο: «Ο Ορθόδοξος και Έλλην Ιεραπόστολος Φιλόθεος», υπό Νικολάου Αμβράζη, Έκδοσις Αγιορειτικής Βιβλιοθήκης 1967.
Την 15η Φεβρουαρίου 2009 σε εκδήλωση της Μητροπόλεως Άρτας, με θέμα «Η Ορθοδοξία στην Ινδονησία» παρουσιάσαμε στοιχεία από τη ζωή και την ιεραποστολική δράση του Αρτινού Ιεραποστόλου Φιλόθεου Αθηναϊδη. Σύμφωνα με τον βιογράφο του Νικόλαο Αμβράζη, «ο Φιλόθεος κατήγετο εκ Γραμμενίτσης, μικράς κώμης πλησίον της Άρτης, παρά τον Άραχθον ποταμόν. Εγνώρισα αυτόν κατά το 1874, ότε εσπούδαζομεν ομού την Θεολογίαν εν τη κατά την Χάλκην Θεολογική Σχολή».
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα του βιβλίου: Ο Νικόλαος Χ. Αμβράζης, Αρτινός στην καταγωγή (1824 – 1926), σπούδασε την Ιερά Επιστή- μη της Θεολογίας στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας στη Σμύρ- νη. Απελάθηκε την 24η Σεπτεμβρίου 1901 από τις Τουρκικές αρχές, επειδή κατόρθωσε με τα κηρύγματά του να προσελκύσει στην Ορθόδοξη Εκκλησία πολλούς, όχι μόνο Έλληνες, αλλά Καθολικούς και Εβραίους. Κατηγορήθηκε δε ότι με την γλαφυρή και πατριωτικότατη διδασκαλία του υποκινεί δήθεν τους Έλληνες εναντίον του καθεστώτος. Υπηρέτησε στη συνέχεια καθηγητής του Βαρβακείου Λυκείου. Είναι ο συγγραφέας του πολύκροτου θρησκευτικού συγγράμματος «Ο Ραββίνος Ισαάκ Ν.», το οποίο αφορίστηκε από όλες τις Ιουδαϊκές συναγωγές και μεταφράσθηκε σε τρεις γλώσσες, Αγγλικά, Γαλλικά και Ρωσικά.

Τα νησιά Τσάγκος ή Τσάγος
Το σύμπλεγμα των νησιών Τσάγκος ή Τσάγος είναι συνολικά 65 τροπικά νησιά, περίπου στο κέντρο του Ινδικού Ωκεανού. Το Τσάγκος βρίσκεται περίπου 500 χιλιόμετρα νότια από τις Μαλδίβες, την πλησιέστερη χώρα, 1.600 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Ινδίας, στο μισό της απόστασης μεταξύ Τανζανίας και Ιάβας.
Τα νησιά αυτά σήμερα είναι στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου και οι κάτοικοί τους εκδιώχτηκαν προς τις Σεϋχέλλες (Μητρόπολη Ειρηνουπόλεως Τανζανίας) και τον Μαυρίκιο, ο οποίος υπάγεται στη Μητρόπολη Μαδαγασκάρης.
Έχουν περάσει πάνω από δύο χιλιετίες από τό- τε που ο Χριστός έδωσε στους Μαθητές του την εντολή για τη «μαθητεία» των εθνών.

Όλα αυτά τα χρόνια πολλοί ήταν εκείνοι που διακόνησαν την ιεραποστολή, κληρικοί και λαϊκοί, αλλά λίγων, σχετικά, γνωρίζουμε τα ονόματα και τη δράση. Οι περισσότεροι είναι άγνωσ- τοι σ’ εμάς ιεραπόστολοι που έχουν προσφέρει, αφανώς, σημαντικότατο έργο στον ιεραποστολικό τομέα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τα ονόματα των οποίων ο Κύριος έχει καταγράψει στις ουράνιες δέλτους Του. Μεταξύ των ιεραποστόλων αυτών συγκαταλέγεται και ο Φιλόθεος Αθηναϊδης.
Θα επιχειρήσουμε τη σκιαγράφηση του ιεραποστολικού ζήλου και της δράσης του π. Φιλόθεου. Μπορεί η ιεραποστολική δράση του π. Φιλόθεου να φαίνεται μυθιστορηματική, αλλά, αν αναλογιστούμε την εποχή και τη γεωγραφική περιοχή, όπου έλαβε χώρα, θα πρέπει μόνο να θαυμάσουμε τη θεία παρέμβαση για τη σωτηρία ανθρώπων που δεν γνώριζαν όχι μόνο τον αληθινό θεό, αλλά ούτε τον πολιτισμό.
Ο ιεραπόστολος Φιλόθεος
Σύντομα βιογραφικά στοιχεία του Φιλόθεου: Ο Φιλόθεος γεννήθηκε στο χωριό Γραμμενίτσα του νομού Άρτας κατά τα μέσα του 19ου αιώνα και φοίτησε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης κατά τα έτη 1871-1874.
Μέχρι σήμερα στο χωριό Γραμμενίτσα υπάρχει η άποψη ότι κάποιες οικογένειες θεωρούνται «απόγονοι του ιεραπόστολου. Κατά τον Ν. Αμβράζη «ήτο εκ των αγνών ψυχών εις τας οποίας διακρίνει τις καθαρά ότι κατοικεί η Χά- ρις του Θεού». Διακρινόταν για την αγάπη του στη μελέτη της Αγίας Γραφής. Μετά το τέλος των τριετών σπουδών του, ο Σχολάρχης προσπάθησε με κάθε τρόπο να τον πείσει να εισέλθει στις τάξεις του κλήρου, υποσχόμενος σ’ αυτόν ακόμη και το Αρχιερατικόν αξίωμα. Ο Φιλόθεος, όμως, είχε άλλη γνώμη για την αποστολή του στους κόλπους της εκκλησίας. Αρ- νήθηκε την πρόταση λέγοντας τα παρακάτω, σύμφωνα με το απόσπασμα από το βιβλίο του Ν. Αμβράζη:
«Εφ’ όσον εις και μόνον άπιστος υπάρχει επί της γης, μη γνωρίζων τον Χριστόν και το Θείον Ευαγγέλλιον, η εντολή “πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη” υποχρεώνει όλους τους χριστιανούς να εργάζωνται υπέρ της επιστροφής των απίστων. Αν όλοι γίνωμεν Αρχιερείς, μένοντες εις εν και το αυτό μέρος, πού είναι το αποστολικόν επάγγελμα και η αποστολική εργασία μεταξύ των απίστων;».
«Αλλ’ αν δεν χειροτονηθής, δεν θα λάβης το Δίπλωμα», είπε ο Σχολάρχης. «Οι απόστολοι δεν εξήλθον με Διπλώματα Θεολογικά να κηρύξωσι την αλήθειαν, αλλά με πίστιν ειλικρινή προς τον Θεόν, με αγάπην φλογεράν προς τον Χριστόν και με ζήλον ενθουσιώδη υπέρ της εξαπλώσεως της αληθούς γνώσεως του Θεού δια του κηρύγματος του Ευαγγελίου και του φωτισμού των ανθρώπων». Αυτά συνέβησαν το έτος 1874.

Έτσι, ο Φιλόθεος άφησε τη Σχολή χωρίς να λάβει το Δίπλωμά του. Ο Σχολάρχης τον εχαρακτήρισε «εκκεντρικόν», οι συμμαθηταί του «παράφρονα», εγώ δε «ευσυνείδητον και αληθινόν Χριστιανόν», σημειώνει ο Αμβράζης.
Ο παπα – Βενέδκτος και η πρότασή του: «Πηγαίνοντας με το πλοιάριο από τη Χάλκη προς Κωνσταντινούπολη, η ψυχή του Φιλόθεου ήταν βαριά και τον είχε κυριεύσει απελπισία, «ευρισκόμενος χωρίς χρήματα, χωρίς θέσιν, χωρίς προστάτας».
Παραπλέοντας, όμως, τη νήσο Αντιγόνη και αντικρύζοντας στην κορυφή του λόφου τον σταυρό του καμπαναριού της Μονής της Μεταμορφώσεως αναρωτήθηκε «πώς άφησε τον εαυτό του να παρασυρθεί από τη λύπη και την απελπισία. Εκείνος, ο οποίος εφρόντισεν έως τώρα, θα φροντίσει και δια το μέλλον».
Και πράγματι, μόλις αποβιβάστηκε στην προκυμαία άκουσε μια γνώριμη φωνή να καλεί το όνομά του. Ήταν ο γνωστός του παπά – Βενέδικτος. Τον κάλεσε στο πρεσβυτέριο και του έδει- ξε γράμμα, με το οποίο ο Πατριάρχης τον διόριζε εφημέριο του Ελληνορθόδοξου ναού στην Καλκούτα των Ινδιών. Η χαρά του Φιλόθεου ήταν απερίγραπτη.

«Θα έλθω και εγώ», του είπε. «Αλλ’ υπό ποίαν ιδιότητα; Φοβούμαι μήπως σου γίνω βάρος». «Διόλου», απάντησε ο παπά – Βενέδικτος. «Ο Πατριάρχης στο γράμμα του διορισμού μου, μου αναθέτει να εύρω ψάλτην γνωρίζοντα καλώς την μουσικήν και όντα καλλίφωνον. Συ τα έχεις αυτά τα προσόντα, ώστε, αν θέλης, ελθέ».
Δάκρυα χαράς έτρεξαν από τα μάτια του Φιλόθεου για το αναπάντεχο αυτό νέο.
Το ναυάγιο στα νησιά Τσάγκος και τα γεγονότα που ακολούθησαν: Την 25 Ιουλίου 1874 επιβιβάστηκαν στο Ολλανδικό ατμόπλοιο «Corridor» και απέπλευσαν για τις Ινδίες. Το πλοίο, όμως, λόγω σφοδρής θαλασσοταραχής ναυάγησε στον Ινδικό Ωκεανό, κοντά σε νησί του Αρχιπελάγους Τσάγκος. Το Αρχιπέλαγος αυτό αποτελείται από επτά συστάδες κοραλιογενών νησιών και βρίσκεται νοτίως των Μαλβίδων.
Τα κύματα έβγαλαν τον Φιλόθεο αναίσθητο στην παραλία. Όταν συνήλθε, το πρώτο πράγ- μα που είδε γύρω του ήταν πτώματα ανθρώπων μισοφαγωμένα, μέλη ανθρώπινα και οστά διασκορπισμένα παντού, κεφαλές μπηγμένες σε λόγχες. Μια φοβερή δυσοσμία υπήρχε παντού. Το νησί, το οποίο ο Φιλόθεος το κατονομάζει ως «Τσαγκουε-τσαγκου», κατοικείτο από την άγρια φυλή των «Νιανιαουμί» που ήταν ανθρωποφάγοι.
Με τον Φιλόθεο δεν ασχολήθηκαν, επειδή θεώρησαν ότι ήταν νεκρός. Με φρίκη, όμως, διαπίστωσε ότι οι γυμνοί και αλειμμένοι με λίπος ιθα- γενείς βασάνισαν μέχρι θανάτου τους δεμένους στον κορμό ενός μεγάλου δένδρου, τον παπα-Βενέδικτο και άλλους δύο συνταξιδιώτες τους ετερόδοξους ιεραποστόλους που είχαν διασωθεί. Επάνω από τα θύματα υπήρχε ένα κακότεχνο τερατώδες ξύλινο είδωλο, στο οποίο πρόσφεραν τις θυσίες αυτές οι ιθαγενείς.

Συνέχεια στο επόμενο φύλλο