Το έργο ύδρευσης της Άρτας από τα νερά της Τεχνητής Λίμνης Πουρναρίου συζητήθηκε πολύ παλαιότερα, τώρα ξεχάστηκε.
Πριν δέκα χρόνια στο πλαίσιο της Μελέτης Ολοκληρωμένου Σχεδίου Διαχείρισης και Ανάδειξης της Περιοχής των Ταμιευτήρων ΥΗΣ Πουρναρίου Ι και ΙΙ, που ανατέθηκε από την ΔΕΗ, αναζητήθηκαν στοιχεία από όλα τα υδραυλικά έργα της περιοχής (ύδρευση, αποχέτευση, αντιπλημμυρικά). Από τα στοιχεία της μελέτης η ύδρευση της Άρτας μαζί με 22 πεδινές κοινότητες γινόταν από τις πηγές Αγίου Γεωργίου με νερό αρκετό μεν αλλά με μεγάλη σκληρότητα. Στο πλαίσιο της ίδιας μελέτης καταγράφηκαν και στοιχεία για ενναλακτική υδροδότηση από παροχές της λεκάνης του Αράχθου.
Διάβασα το κύριο άρθρο στο τελευταίο φύλλο του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ «27 χρόνια και ακόμα νερό από τη λίμνη» με ρεπορτάζ από την προσπάθεια της Δημοτικής Αρχής για το έργο επί Δημαρχίας Κώστα Βάγια. Επίσης, το κατατοπι- στικό άρθρο του Αριστοτέλη Μπακόλα, εισηγητή στο Δημοτικό Συμβούλιο σχετικά με την εξέλιξη του έργου.
Το έργο της ύδρευσης της Άρτας από τη λίμνη Πουρναρίου φαίνεται να σταμάτησε περί το 2010 επειδή ουδέποτε αδειοδοτήθηκε η σχετική μελέτη. Πώς μπαίνει τελικά το θέμα ύδρευσης της Άρτας αλλά και ολόκληρης της περιοχής από τον μόνο φυσικό πόρο που διατίθεται, την λεκάνη του Αράχθου; Ποιες οι υποχρεώσεις της ΔΕΗ; Κυρίως από την εμπλοκή μου με την μελέτη ολοκληρωμένου σχεδίου των λιμνών θα καταθέσω κάποιες σκέψεις.

Η διαχείριση του νερού της λίμνης
Για την λειτουργία των Υδροηλεκτρικών Σταθμών (ΥΗΣ) Πουρνάρι Ι και Πουρνάρι ΙΙ στον ποταμό Άραχθο εγκρίθηκαν Περιβαλλοντικοί όροι (ΠΟ) με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) με Αριθμό Πρωτοκόλλου 144826/06.06.2005. Με την Αριθμό Πρωτοκόλλου 38684/ 18.09. 2017 απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΔΙΠΑ) έγινε τροποποίηση και ανανέωση της χρονικής ισχύος των ΠΟ που έχουν επιβληθεί με την προηγούμενη ΚΥΑ 144826/06.06.2005. Φορέας διαχείρισης και λειτουργίας η ΔΕΗ.
Κάποιες προβλέψεις για τα δύο φράγματα.
ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι: Χωμάτινο φράγμα ύψους 87 μέτ- ρα. Υψόμετρο Στέψης: +128 μέτρα, Λειτουργίας: +120 μέτρα, Εκχειλιστής: +107,5 (8.100 μ3/δ).
ΠΟΥΡΝΑΡΙ ΙΙ: Φράγμα βαρύτητας από σκυρόδεμα. Υψόμετρο Στέψης: +47,5 έως 48,0 μέτ- ρα. Εκχειλιστής: +40,0 (5.890 μ3/δ).
Από την ΚΥΑ για την διαχείριση του νερού προβλέπονται τα εξής: 27. Άμεση εκπόνηση σχεδίου μελέτης ισοζυγίου προσφοράς – ζήτησης νερού των ταμιευτήρων και καθορισμός κατανομής των ποσοτήτων αυτών στις χρήσεις (ύδρευση, άρδευση, ενέργεια), με δυνατότητα προσαρμογής των ποσοτήτων αυτών σε ετήσια βάση, ανάλογα με το υδρολογικό έτος και τη ζήτηση και λαμβάνοντας υπόψη: – Την χρήση για την διασφάλιση των οικοσυστημάτων που βρίσκονται κατάντη των φραγμάτων (οικολογική παροχή). – Την εξασφάλιση κατά προτεραιότητα των μέχρι σήμερα υφιστάμενων νό- μιμων χρήσεων νερού από τον ταμιευτήρα και κατάντη του φράγματος.
Στην παράγραφο 30.1 της ίδιας ΚΥΑ ορίζεται η οικολογική παροχή κατάντη των φραγμάτων σε 12,0 μ3/δ (θερινή περίοδο) και 7,0 μ3/δ (χειμερινή περίοδο). Η απόληψη νερού για άλλες χρήσεις (ύδρευση, άρδευση κτλ) θα καθοριζόταν από την μελέτη που προβλέπεται στην παραπάνω 27 παράγραφο.
Η μελέτη ύδρευσης της Άρτας από το Φράγμα Πουρναρίου περί το 2010 δεν αδειοδοτήθηκε. Λογικά θα πρέπει, παρότι είναι περίεργο, εξαιτίας της παραπάνω μελέτης και των συμπερασμάτων της (Δυνατότητα απόληψης νερού ύδ- ρευσης, ποσότητα, κτλ).

Η λειτουργία θυροφραγμάτων
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προβλέψεις της αναθεώρησης της ΚΥΑ του 2017 (μετά τα πλημ- μυρικά φαινόμενα του 2015) για ένα άλλο θέμα σχετικά με την λειτουργία των θυροφραγμάτων και πώς επηρεάζουν την αντιπλημμυρική προστασία της κατάντη περιοχής.
38. Να εκπονηθεί μελέτη, σύμφωνα με την οποία θα καθοριστούν οι προδιαγραφές λειτουργίας των θυροφραγμάτων του φράγματος Πουρναρίου Ι ανά χρονική περίοδο. Στην εν λόγω μελέτη να προσδιοριστεί καμπύλη λειτουργίας της στάθμης του ταμιευτήρα ανά χρονική περίοδο και να προσδιοριστεί κατά το δυνατόν ο τρόπος σταδιακής αποφόρτισης του ταμιευτήρα, με σκοπό την ομαλή ροή των υδάτων σε περιπτώσεις έντονων καιρικών φαινομένων.
39. Μετά την εκπόνηση της μελέτης για την αντιπλημμυρική προστασία των κατάντη των φραγμάτων περιοχών, η περαίωση της οποίας σύμφωνα με τα 54 και 57 σχετικά αναλαμβάνεται από την ΔΑΕΕ / ΓΓΥ / ΥΠΟΜΕΔΙ και της μελέτης καθορισμού προδιαγραφών λειτουργίας των θυροφραγμάτων του ΠΟ 38, ο φορέας του έργου οφείλει να καθορίσει κανόνες λειτουργίας του φράγματος Πουρναρίου Ι και ΙΙ με σκοπό την ενίσχυση της αντιπλημμυρικής προστασίας που παρέχουν τα φράγματα στις κατάντη περιοχές, όπως θα προκύψουν από την προαναφερόμενη μελέτη που θα εκπονηθεί.
Με βάση την παραπάνω πρόβλεψη και κατάλληλη λειτουργία των θυροφραγμάτων θα είναι δυνατή η ελεγχόμενη πλημμυρική παροχή σχεδιασμού αντιπλημμυρικών έργων κατάντη των φραγμάτων. Το θέμα αυτό απασχόλησε ιδιαίτερα στην συζήτηση για την πρόσφατη μελέτη αντιπλημμυρικών έργων του Αράχθου. Χωρίς την παραπάνω λειτουργία των θυροφραγμάτων προκύπτουν θηριώδεις πλημμυρικές παροχές με αποτέλεσμα φαραωνικά έργα (σήραγ- γες κάτω από την Περάνθη, νέα κοίτη του Αράχθου στην πεδιάδα της Άρτας κτλ) που προβλέπονται στην πρόσφατη μελέτη.

Νερό υπάρχει
Κάποια πρώτα συμπεράσματα από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην Μελέτη Ολοκληρωμένου Σχεδίου Διαχείρισης και Ανάδειξης της Περιοχής των Ταμιευτήρων ΥΗΣ Πουρναρίου Ι και ΙΙ. Από το κεφάλαιο Σχεδιασμός Διαχείρισης και Πρότασης Δράσεων προκύπτουν τα εξής σχετικά με την λεκάνη Αράχθου: Δεν υπάρχει σημαντική ένταση πίεσης απολήψεων νερού στην λεκάνη Αράχθου.
Όσον αφορά προβλήματα επάρκειας και ποιότητας του πόσιμου νερού τα βασικά προβλήματα εντοπίζονται σε τεχνικά, οργανωτικά και οικονομικά. Σχετικά με την ετήσια ζήτηση (σε εκατομμύρια κυβικά μέτρα): Άρδευση για το σύνολο των αρδευτικών εκτάσεων 117. Άρδευση για τις εκτάσεις που αρδεύτηκαν το 2007 66. Πόσιμο νερό (ύδρευση και τουρισμός) 8.
Στο πλαίσιο της μελέτης που είχε υποχρέωση η ΔΕΗ θα έπρεπε να ληφθούν υπόψη τα παραπάνω στοιχεία. Θα μπορούσαν ακόμα να επικαιροποιηθούν όσον αφορά και τις τελευταίες απόψεις σχετικά με την κατανάλωση αρδευτικού και πόσιμου νερού (μέθοδοι άρδευσης, νέα στοιχεία καταναλώσεων και ανάπτυξης περιοχής κτλ). Σε κάθε περίπτωση η ποσότητα του πόσιμου νερού για ύδρευση, που πάντα έχει προτεραιότητα είναι ασήμαντη μπροστά στην αντίστοιχη για άρδευση.

Ενδιαφέρον υπάρχει;
Παρακολουθώντας από μακριά τα τοπικά τεκταινόμενα δεν είδα τα τελευταία χρόνια κάποιο ενδιαφέρον για την ύδρευση της Άρτας από την λίμνη Πουρναρίου.
Παλαιότερα γινόταν πολύς λόγος για την επάρκεια και την ποιότητα του νερού από τις πηγές του Αγίου Γεωργίου, το οποίο είχε άλατα βλαβερά για τον οργανισμό στα δίκτυα και τις χρήσεις. Έτσι, προέκυψε η ανάγκη αντικατάστασης με νερό από την λίμνη Πουρναρίου που υπήρχε σε αφθονία χωρίς αυτά τα βλαβερά χαρακτηριστικά. Ενδεικτικό το δημοσίευμα του «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ» σχετικά με την συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο πριν 27 χρόνια και το άρθρο του Αριστοτέλη Μπακόλα.
Τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει κανένα πρόγραμμα και καμία διεκδίκηση για εκμετάλλευση των νερών της λεκάνης του Αράχθου για την ύδρευση. Ομοίως, κανένα ενδιαφέρον για την αδειοδότηση της μελέτης που συντάχθηκε. Το ίδιο για την μελέτη διαχείρισης των νερών που είχε υποχρέωση η ΔΕΗ. Ποια τα συμπεράσματα και ποιες οι ενδεχόμενες τροποποιήσεις της μελέτης ύδρευσης; Για ποιο λόγο αυτή η εγκατάλειψη; Μήπως από νέα στοιχεία σχετικά με την ποσότητα και ποιότητα του νερού του Υδραγωγείου Άρτας από πηγές Αγίου Γεωργίου; Πιθανόν ακόμα να προβάλλονται μεγάλα προβλήματα, κυρίως οικονομικά, για την υλοποίηση του έργου που το παραπέμπουν στις καλλένδες.

*Ο Χρήστος Ντάλας είναι πολιτικός και τοπογράφος μηχανικός