Με εξαιρετική επιτυχία πραγματοποιήθηκε στην πόλη μας το 2ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο της ΔΔΕ Άρτας, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, από την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου έως και την Κυριακή 3 Νοεμβρίου, το οποίο ήταν υβριδικό, δηλαδή περιλάμβανε εισηγήσεις τόσο διά ζώσης όσο και εξ αποστάσεως. Θέμα του ήταν «Η Εκπαίδευση στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης» και οι εργασίες του έλαβαν χώρα στην αίθουσα του Επιμελητηρίου Άρτας, ενώ εκπαιδευτικά βιωματικά εργαστήρια διεξήχθησαν και στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου «Μακρυγιάννης».
Το Συνέδριο διοργανώθηκε από κοινού με τα τμήματα πληροφορικής διακεκριμένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (ΔΠΘ, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Πειραιώς, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), το ΙΤΥΕ «Διόφαντος», Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης (Ηπείρου, Ιονίων νήσων), Διευθύνσεις Β/θμιας Εκπαίδευσης (Πέλλας, Ζακύνθου) και φορείς (Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας, Σύλλογος Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου και Μνημείων Άρτας), με τη στήριξη του Δήμου Αρταίων και του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων, του Υπεραστικού και Αστικού ΚΤΕΛ Άρτας. Στις εργασίες του παρουσιάστηκαν 177 εισηγήσεις από πανεπιστημιακούς, εκπαιδευτικούς και ερευνητές από την Ελλάδα, τη Ρουμανία, την Ινδία, την Αγγλία, την Ινδονησία, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.
Στόχος του Συνεδρίου ήταν να παρουσιαστεί ο πολυδιάστατος επιστημονικός τομέας της Τεχνητής Νοημοσύνης, ο οποίος συνδυάζει ποικιλία επιστημονικών προσεγγίσεων, εφαρμο- γών και θεωρητικών αναλύσεων, να διερευνηθεί η σύνδεση της Τεχνητής Νοημοσύνης με την Εκπαίδευση και η αξιοποίησή της στο πεδίο της μαθησιακής διαδικασίας, να αναδειχτούν οι θετικές προοπτικές αλλά και οι πιθανοί κίνδυνοι από την εφαρμογή και αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Εκπαίδευση και γενικότερα στη ζωή του ανθρώπου και να παρου- σιαστούν οι τρόποι μέσω των οποίων η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Εκπαίδευση μπορεί να οδηγήσει στην υποστήριξη, εξέλιξη και υποδομή του έργου και του οράματος των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, καθώς και να προσδιοριστούν οι δικλείδες ασφαλείας για την θετική επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στη ζωή του ανθρώπου.
Υπό αυτό το πρίσμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Άρτας έχει ευαισθητοποιηθεί και κινείται προς τη διερεύνηση των εξελίξεων στον τόσο ευαίσθητο αυτό τομέα, ο οποίος διαμορφώνει ένα πλαίσιο εντός του οποίου οι ανθρώπινες κοινωνίες θα κληθούν να αντιμε- τωπίσουν διαφορετικές και πολύ σημαντικές προκλήσεις. Η πρώτη σχετίζεται με το πώς θα δημιουργήσουμε κλιμακούμενες μεθόδους για τον έλεγχο της ΑΙ «ούτως ώστε να μπορούμε να καθοδηγούμε αυτά τα ισχυρά μυαλά στο να κάνουν αυτό που θέλουμε» (συνέντευξη Ν. Μπόστρομ, Καθημερινή της Κυριακής, 5/11/2023).
Η δεύτερη αφορά τη διακυβέρνηση και συγκεκριμένα το πώς θα μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αυτές οι ισχυρές νοητικές μηχανικές προσθήκες θα χρησιμοποιούνται για θετικούς σκοπούς.
Η τρίτη πρόκληση αφορά το ηθικό στάτους των ψηφιακών μυαλών. Κάποια στιγμή αυτά τα διαρκώς όλο και πιο περίπλοκα ψηφιακά μυαλά θα πρέπει να διερευνηθεί αν μπορούν να αποκτούν διαφορετικά επίπεδα ηθικού στάτους, δηλαδή αν έχουν επαρκώς περίπλοκη αντίληψη εαυτού, που επιμένει στον χρόνο, αν έχουν προτιμήσεις και την ικανότητα να ανταποκριθούν στη λογική, αν έχουν αμοιβαίες σχέσεις με ανθρώπους, διότι αν ισχύσουν αυτά, τότε θα έχουν και ηθικό στάτους. Η τελευταία αυτή πρόκληση, που θέτει ο καθηγητής Μπόστρομ, διερευνήθηκε επαρκώς στις εργασίες του Συνεδρίου, όπου και τέθηκε και το ερώτημα αν τελικά είναι αναπόφευκτη η αντικατάσταση των δασκάλων και γενικότερα των εκπαιδευτικών από τα ρομπότ.
Όπως υποστηρίχθηκε στην τέταρτη και τελευταία συνεδρία της Παρασκευής 1 Νοεμβρίου, η οποία (δυστυχώς) δεν καλύφθηκε τηλεοπτικά και ως εκ τούτου δεν είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο, παρόλο που διαρκώς επαναλαμβάνεται η διαπίστωση (μάλλον ευχή) ότι κανένα ρομπότ δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ρόλο του εκπαιδευτικού στην αίθουσα, φαίνεται ότι και το λειτούργημα του εκπαιδευτικού μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αντικατάστασης από την Τεχνητή Νοημοσύνη, αν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα. Άλλωστε, «Οι μηχανές προβλέπεται να είναι καλύτερες από εμάς […] στη συγγραφή εκθέσεων επιπέδου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έως το 2026, […] στη συγγραφή ενός μπεστ σέλερ βιβλίου μέχρι το 2049, στις χειρουργικές επεμβάσεις μέχρι το 2053», υπογράμμισε σε δηλώσεις του στη Βρετανική Telegraph o παγκοσμίου φήμης μελλοντολόγος και σύμβουλος στρατηγικού σχεδια- σμού, Νικόλας Μπάντμιντον.
Στη συνεδρία της Παρασκευής, με αφορμή έρευνα που διεξάγεται στην περιοχή μας για την εξοικείωση των μαθητών/τριών με την Τεχνητή Νοημοσύνη, υποστηρίχτηκε ότι θα πρέπει να αναθεωρηθεί όχι μόνο ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην αίθουσα, αλλά και η εκπαιδευτική πολιτική στο σύνολό της. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να πάψει να είναι απλός διεκπεραιωτής «ύλης» και αναμεταδότης γνώσεων σε κατά μέτωπον διδασκαλία, όπως συνέβαινε από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Τέτοιου τύπου διδασκαλία μπορεί να κάνει και ένα εργαλείο Τεχνητής Νοημοσύνης. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι παιδαγωγός, και να στοχεύσει στην υποστήριξη του μαθητή ώστε να αναπτύξει κριτική ικανότητα, να διαμορφώσει αξίες και ανθρωπιστική στάση ζωής, να συγκροτήσει ολοκληρωμένη προσωπικότητα και εν τέλει να αποκτήσει κοινωνική ευθύνη και ενσυναίσθηση. Αυτές είναι περιοχές στις οποίες κανένα ρομπότ και καμία εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο εκπαιδευτικό.
Για να συμβεί αυτό, όμως, θα πρέπει να υπάρξουν δομικές αλλαγές στην εκπαίδευση και ιδιαίτερα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και τον τρόπο αξιολόγησης των μαθητών και εισαγωγής τους στα Πανεπιστήμια. Ωστόσο η ηγεσία της ελληνικής εκπαίδευσης λειτουργεί σαν να είναι ένας δόκτωρ Τζέκυλ που μέσα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής συστήνει ομαδοσυνεργατική μάθηση, ολιγομελείς ομάδες μελέτης, διαμορφωτική αξιολόγηση με πρότζεκτ, αλλά, όταν χρειαστεί να διαθέσει πόρους ή να θεσπίσει μέτρα για όλα αυτά, μετατρέπεται σε μίστερ Χάυντ που επιμένει στη μετωπική διδασκαλία του 19ου αιώνα, τη δασκαλοκεντρική μάθηση, την αυθεντία του ενός βιβλίου, την απομνημόνευση και την αποστήθιση, τις πανελλαδικές εξετάσεις, την τιμωρία και την απόσταση του μαθητή από το δάσκαλο. Έγραφα παλαιότερα ότι η μετάβαση στην «επόμενη μέρα» απαιτεί μεγάλη προσοχή. Φαίνεται ότι στην εκπαίδευση όχι μόνο προσοχή δεν δίνεται πλέον, αλλά ούτε και σημασία. Ευτυχώς που πρωτοβουλίες όπως αυτή της ΔΔΕ Άρτας, ανοίγουν δίοδο για αχτίδες ελπίδας στο μέλλον!