Η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου είναι η μεγαλύτερη σε μήκος καλωδιωτή γέφυρα πολλαπλών ανοιγμάτων στον κόσμο με συνεχές και πλήρως αναρτημένο κατάστρωμα 2.252 μέτρα. Τα θεμέλιά της βρίσκονται σε βάθος θάλασσας που φθάνει και τα 65 μέτρα. Τόσο αυτό όσο και η διάμετρος των θεμελίων που ανέρχεται σε 90 μέτρα αποτελούν παγκόσμιο ρεκόρ για γέφυρα.

Στην επέτειο των 20 χρόνων από τα εγκαίνια της γέφυρας γράφηκαν πολλά για το έργο και την γενικότερη σημασία του. Ενδιαφέρουσα και η καταχώρηση του Δημήτρη Ντάλα στον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ». Η γέφυρα όμως έχει και μια συναρπαστική ιστορία στο καθαρά τεχνικό κομ- μάτι της. Πώς μπόρεσε να θεμελιωθεί ένα τέτοιο έργο σε βάθη θάλασσας που φθάνουν και μέχρι τα 65 μέτρα; Πώς κατάφεραν ώστε, εκ- τός από τα συνήθη φορτία του ίδιου βάρους και των οχημάτων, να μπορεί να παραλάβει με ασφάλεια θηριώδη φορτία από σεισμούς, ανέμους, μετακινήσεις εδάφους;
Θυμήθηκα μια παρουσίαση που έγινε στα Ελληνικά μελετητικά γραφεία του φορέα διαχείρισης της γέφυρας στον τόπο του έργου. Κα- ταλάβαμε τότε τα ρεκόρ που κατέχει αυτή η κατασκευή και τις δυσκολίες που έπρεπε να νικήσει. Η Γαλλική εταιρεία που είχε την ευθύνη της μελέτης και κατασκευής του έργου συνεργάστηκε με όλους του εξειδικευμένους φορείς στον κόσμο. Κομμάτια της μελέτης έγιναν σε ερευνητικά κέντρα και Πανεπιστήμια της Αμερικής, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας. Από την παρουσίαση αυτή και ό,τι μπόρεσα να ξαναπληροφορηθώ, θα προσπαθήσω να μεταφέρω κάποια εντυπωσιακά μέρη του έργου.

Μικρή περιγραφή της γέφυρας
Η γέφυρα αποτελείται από τις εξής κατασκευές: Την κύρια γέφυρα, δηλαδή μια καλωδιωτή γέφυρα πολλαπλών ανοιγμάτων μήκους 2.252 μέτρων με τρία μεσαία ανοίγματα των 560 μέτρων και δύο ακρινά των 286 μέτρων. Δύο γέφυρες πρόσβασης κλασικής κατασκευής μήκους 392 μέτρων στην πλευρά του Ρίου και 239 μέτρων στην πλευρά του Αντιρρίου.
Το κατάστρωμα έχει πλάτος 27,2 μέτρα με δύο λωρίδες κυκλοφορίας, μία λωρίδα ασφαλείας και πεζοδρόμια σε κάθε κατεύθυνση. Η ανωδομή στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες, οι οποίοι πατάνε σε βάθρα και θεμελιώνονται με κυκλικά πέδιλα διαμέτρου 90 μέτρων σε βάθος 60 έως 65 μέτρα.
Πέδιλα 6,5 στρεμμάτων σε βάθος 65 μέτρων.
Τα πέδιλα καθενός από τους τέσσερις πυλώνες είναι κυκλικής διαμέτρου 90 μέτρων. Πώς κατασκευάζεται όμως αυτό το θηριώδες πέδιλο σε τέτοιο βάθος;
Σε μια ξηρή δεξαμενή δίπλα στη θάλασσα κατασκευάστηκε το πέδιλο σαν σε ένα εργοτάξιο στη στεριά. Κάτι σαν ένα μεγάλο κύπελο με κατάλληλα τοιχώματα από ειδικής ποιότητας μπετόν χωρισμένο σε 32 ακτινωτά διαμερίσματα. Πάνω στο ανοικτό κύπελο με τα διαμερίσματα χτίζεται ο κώνος ώστε να δημιουργηθεί ένα υπερμέγεθες κυκλικό πέδιλο διαμέτρου 90 μέτρων και ύψους 25 μέτρων.
Στη συνέχεια αφήνεται η θάλασσα να εισρεύσει μέσα στη δεξαμενή και το κούφιο πέδιλο με την βοήθεια της άνωσης επιπλέει. Το πλεούμενο αυτό ρυμουλκείται σαν ένα σκάφος ώστε να φθάσει στη θέση του και στερεοποιείται στην ακριβή θέση του με πρόσδεση σε διάφορα σκ-άφη γύρω του.
Στη συνέχεια χτίζεται η ανωδομή πάνω από το λαιμό και το πέδιλο βυθίζεται ανάλογα γεμίζοντας κάποια από τα διαμερίσματά του με νερό. Έτσι σιγά-σιγά κατεβαίνει και φθάνει στην επιφάνεια έδρασης. Η έδραση γίνεται σε ένα χαλαρό βυθό, ο οποίος εξυγιαίνεται με την έμπ- ηξη κυκλικών μεταλλικών σωλήνων διαμέτρου 2,0 μέτρων (ενθέματα), μήκους 25 έως 30 μέτρων και αποστάσεις 7 μέτρων μεταξύ τους στο χαλαρό υλικό.
Πάνω σ΄ αυτή την επιφάνεια, στην οποία έχει εναποτεθεί στρώμα πολύ καλού αμμοχάλικου, ακουμπά το κυκλικό πέδιλο διαμέτρου 90 μέτρων και επιφάνειας 6,5 στρεμμάτων, δηλαδή περίπου όσο ένα οικοδομικό τετράγωνο! Έτσι, τα πέδιλα των τεσσάρων πυλώνων γεννήθηκαν στη στεριά, ταξίδεψαν σαν πλεούμενα και στρογγυλοκάθισαν στο βυθό στα 60 μέτρα βάθος!
Τα διαμερίσματα του πέδιλου μετά τη κατασκευή αδειάζουν και είναι επισκέψιμα μαζί με το κούφιο εσωτερικό μέρος του βάθρου για έλεγχο και συντήρηση.

Γέφυρα αιωρούμενη
Ένας κώνος διαμέτρου από 38 έως 26 μέτρα πάνω από τον λαιμό του πέδιλου αποτελεί το κάτω μέρος καθενός από τα τέσσερα βάθρα. Στο πάνω μέρος κάθε βάθρου υπάρχει μια οκταγωνική δομή (κορμός) και μια ανεστραμμένη πυραμίδα ύψους 15 μέτρων (κεφαλή) μέχρι κάτω από το κατάστρωμα της γέφυρας.
Κάθε πυλώνας αποτελείται από μία τετραγωνική βάση πλευράς 38 μέτρων (βάση πυλώνα) και τέσσερα σκέλη από οπλισμένο σκυρόδεμα. Τα σκέλη αυτά διατομής 4Χ4 μέτρων ξεκινούν από τις τέσσερεις γωνίες της βάσης και ενώνονται στην κορυφή του πυλώνα προσφέροντας την απαραίτητη ακαμψία, ώστε να υπάρχει αντοχή σε ασύμμετρα φορτία λειτουργίας και σεισμικές δυνάμεις.
Ολόκληρη η γέφυρα κρέμεται από τα καλώδια ανάρτησης στην κορυφή του πυλώνα χωρίς να ακουμπά στα βάθρα. Πρόκειται για ένα μοναδικό χαρακτηριστικό του συστήματος σαν να είναι πλήρως αναρτημένο και αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ. Αυτό δημιουργεί ένα αποτελεσματικό σύστημα μόνωσης που μειώνει σημαντικά τις σεισμικές δυνάμεις που ασκούνται στο κατάστρωμα και ταυτόχρονα εξασφαλίζει την απαιτούμενη ευκαμψία ώστε να παραλαμβάνονται οι πιθανές μετακινήσεις ρηγμάτων μεταξύ των γειτονικών βάθρων.
Στην εγκάρσια διεύθυνση, το κατάστρωμα θα συμπεριφέρεται σαν εκκρεμές και οι πλευρικές του κινήσεις πρέπει να περιορίζονται. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση υδραυλικών αποσβεστήρων στους πυλώνες και στα μεταβατικά ακρόβαθρα, στόχος των οποίων είναι να περιορίσουν τις σχετικές πλευρικές μετατοπίσεις μεταξύ του καταστρώματος και των πυλώνων απορροφώντας μεγάλο μέρος της ενέργειας που εισάγεται κατά τη διάρκεια σεισμικών γεγονότων.
Επιπρόσθετα, το κατάστρωμα πρέπει να παραμένει σταθερό κατά τη διάρκεια πολύ ισχυρών ανέμων αποτρέποντας την άσκοπη κατα- πόνηση του συστήματος απόσβεσης. Για τον σκοπό αυτό είναι συνδεδεμένα με κάθε πυλώνα μέσω μιας οριζόντιας μεταλλικής ράβδου (που ονομάζεται «αναστολέας εγκάρσιας στήριξης»), η οποία «απελευθερώνει» το κατάστρω- μα σε περίπτωση ισχυρού σεισμικού γεγονότος, επιτρέποντας έτσι στους αποσβεστήρες να ενεργοποιηθούν.

Μια γέφυρα που ενώνει το «τίποτα» με το «πουθενά»
Αυτό το κεφάλαιο ξεφεύγει από τον καθαρά τεχνικό χαρακτήρα του σημειώματος. Μετά τα εγκαίνια γράφηκαν διάφορα πικρόχολα σχόλια κυρίως στην Ευρώπη.
Περιείχαν τον προβληματισμό προς τι ένα τόσο δαπανηρό έργο; Τι θα αλλάξει στη χώρα εκτός από το όραμα του Χαρ. Τρικούπη; Θα συμβάλει στην οικονομία, πόσο θα αυξηθεί η παραγωγή του πάνω μέρους (Ήπειρος κτλ), πόσες μονάδες θα ιδρυθούν, πόσες θέσεις εργασίας θα προκύψουν; Είναι τόσο σημαντικό να δοθούν 800 εκατομμύρια για να πηγαίνουν κάποιοι στα χωριά (εγώ παράδειγμα) γρηγορότερα και πιο άνετα απ’ ότι με το φέρρυ μποτ;
Είκοσι χρόνια μετά το θέμα της ανάπτυξης είναι ζητούμενο για την περιοχή μας. Στην Άρ-τα, για παράδειγμα, πόσο αυξήθηκε η οικονομία, πόσες μονάδες δημιουργήθηκαν. Στην τε- λευταία απογραφή ο νομός μας έχει από τις μεγαλύτερες μειώσεις πληθυσμού. Η πόλη της Άρτας το μοναδικό αστικό κέντρο στην Ελλάδα με πτώση πληθυσμού!
Βεβαίως όλα τα προηγούμενα και η ανάπτυξη δεν είναι θέμα μόνο της εύκολης πρόσβασης στο κέντρο. Αισθάνομαι, όμως, παρόλα αυτά ότι δεν αποστομώσαμε τα πικρόχολα σχόλια ότι «η γέφυρα ενώνει το τίποτα με το πουθενά».

*Ο Χρήστος Ντάλας είναι πολιτικός και τοπογράφος μηχανικός