ΔΥΟ βιβλία, ένα του Γιάννη Κ. Τσώλη, «ΤΟ ΣΗΜΑΔΙ» και το προσφάτως εκδοθέν με τίτλο «Τότε που η αγάπη μιλούσε με γράμματα» (Ηθογραφικά Διηγήματα και άλλα…), που υπογράφεται από την αείμνηστη σύζυγό του Ελένη Β. Μπίκα παρουσιάστηκαν την Παρασκευή 3 Νοεμβρίου, στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου Άρτας «Ο ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ».
Την εκδήλωση διοργάνωσαν οι εκδόσεις «ΑΓΓΕΛΑΚΗ» με ομιλητές την Βίκυ Καινούργιου, δημοσιογράφο και τον Δημήτρη Βλαχοπάνο, φιλόλογο και συγγραφέα. Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Λευτέρης Β. Τζόκας, πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, ενώ μετά το πέρας της παρουσίασης ο συγγραφέας θα υπογράψει αντίτυπα των βιβλίων του.
Με αφορμή την εκδήλωση, ο «Τ» συνομίλησε με τον φίλο από καρδιάς Γιάννη Τσώλη, που εκτός από το σπουδαίο ποιητικό του έργο διακρίνεται και για το επίσης αξιόλογο συγγραφικό αντίστοιχο. Αναφερόμενος στο βιβλίο του «ΤΟ ΣΗΜΑΔΙ» αποφαίνεται ότι αποτελεί μυθοπλασία, δηλαδή δημιούργημα της φαντασίας, εκτός από τα ιστορικά γεγονότα που είναι πραγματικά, και ως προς το χρόνο τοποθετούνται σε συγκεκριμένη ιστορική περίοδο του περασμένου αιώνα.
Στην πλοκή του έργου του πανταχού παρούσα είναι η ζωή, καθώς επίσης ο έρωτας και ο θάνατος. «Η ζωή και ο θάνατος» σημειώνει στην συνέντευξή του «είναι δύο μυστήριες έννοιες και ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο η αγάπη». Και εδώ είναι που ο συγγραφέας κινείται ανάμεσα σε λεπτές ισορροπίες καταφέρνοντας να μεταδώσει τα μηνύματα που εκπηγάζουν από την καρδιά για να ενωθούν με όλες τις καρδιές του κόσμου.
Με το δεύτερο βιβλίο «Ηθογραφικά διηγήματα και άλλα…» της πολυαγαπημένης του συζύγου Ελένης Β. Μπίκα, αποθεώνεται ο έρωτας και η αγάπη, συναισθήματα που παρέμειναν ανεξίτηλα στο χρόνο καθορίζοντας την πορεία των δύο για μια ολόκληρη ζωή. Μια ζωή συνώνυμη της ποίησης, της μελωδίας και εν τέλει της απόλυτης όσο και ατόφιας ευτυχίας. Πρόκειται για βιβλίο που γεννήθηκε «Τότε που η αγάπη μιλούσε με γράμματα», όπως αναγράφεται στις σελίδες του, στις οποίες περιγράφεται ως μυθιστόρημα. Και έτσι ακριβώς είναι.
Συνέντευξη στην Βίκυ Καινούργιου
Ερ: Μετά το βραβευμένο «Μαντήλι» επανέρχεστε, κ. Τσώλη, με ένα μυθιστόρημα κοινωνικό αυτή τη φορά, το οποίο όμως πραγματεύεται τον έρωτα και φυσικά τις πολιτικές συνθήκες της εποχής αναφοράς και την επίδραση στις ζωές των ηρώων. Το πρώτο ερώτημα που δημιουργείται στον αναγνώστη για «Το σημάδι», είναι αν πράγματι πρόκειται για «καθαρή» μυθοπλασία.
Απ: «Το σημάδι» είναι όντως μυθοπλασία, της φαντασίας δημιούργημα και τα ονόματα των ηρώων μου ευρήματα του νου μου. Όλη η πλοκή του έργου είναι αποκύημα της φαντασίας πλεγμένη λεκτικά με λογοτεχνικά σχήματα, εκτός από τα ιστορικά γεγονότα που είναι πραγματικά.
Ερ: Γιατί τοποθετήσατε την ιστορία σας στο χρονικό διάστημα αυτό ώστε να σημειώνονται επιδράσεις από τη Μικρασιατική καταστροφή και να φτάσετε μέχρι την μετεμφυλιακή Ελλάδα;
Απ: Έκρινα πως αυτό το χρονικό διάστημα οι ήρωές μου, θα μπορούσαν να συμπεριφερθούν όπως εγώ επιθυμούσα. Έπρεπε παραδείγματος χάρη να αποδράσει ο Μάριος μετά τη διαπίστωση του αποτελέσματος της πράξης του. Δεν τον χωρούσε ο τόπος πλέον στο χωριό του. Πήγε στην Κέρκυρα. Δημιούργησα τις συνθήκες και πήγε. Βοηθούσε πολύ, εμένα, ο χρόνος αυτός, ο ήρωάς μου να δράσει όπως εγώ επεδίωκα.
Ερ: Ποιό είναι το βασικό μήνυμα που θέλετε να αποστείλετε μέσα από αυτό το νέο δημιούργημά σας; «Ευμορφία, όπως ο θάνατος δεν απουσιάζει» λέτε. Είναι αυτό ή και κάτι περισσότερο;
Απ: Ναι. «Η ζωή συνεχίζεται Ευμορφία όπως ο θάνατος δεν απουσιάζει». Όσο υπάρχει ανθρώπινη ζωή, υπάρχει και ο θάνατός της. Μυστήρια και τα δύο και η ζωή και ο θάνατος. Από πού ερχόμαστε; Από το πουθενά. Γιατί ερχόμαστε στη ζωή; Ποιος μας ρώτησε αν θέλαμε να έρθουμε; Πού πηγαίνουμε; Γιατί πεθαίνουμε; Γεννιόμαστε και μόλις γίνουμε πέντε χρονών καταλαβαίνουμε πως μια μέρα θα πεθάνουμε. Δύο αντίθετες έννοιες. Δύο μυστήριες έννοιες η ζωή και ο θάνατος και ανάμεσα σ’ αυτές τις δυο η αγάπη. Και το μυστήριο γίνεται θρήνος, τραγωδία. Δεν ξέρω… ίσως η φράση αυτή «Όπως ο θάνατος δεν απουσιάζει» να ήταν προμήνυμα του θανάτου της αγαπημένης μου. Εκ των υστέρων το σκέφτηκα.
Ερ: Στη ζωή του ήρωά σας δυο γυναίκες αφήνουν έντονο αποτύπωμα. Ευμορφία και Πανωραία. Αν μου πείτε ότι είναι τυχαία τα ονόματα δεν θα το πιστέψω…
Απ: Καθόλου τυχαία. Τα δύο αυτά ονόματα, τα ενέκρινε η σκέψη μου γιατί είναι ίδια, όμοια, ίσα στη λεκτική, εννοιολογική αξιολόγηση της ομορφιάς. Ήθελα να περιγράψω τη σύγκριση αυτών των δύο προσώπων, της Πανωραίας και της Ευμορφίας, και νομίζω πως το πέτυχα.
Ερ: Δεν διαφεύγει ότι η σοφία ως αρετή αποδίδεται στην θεία Ελένη. Είναι χαρακτήρας εμπνευσμένος από την αείμνηστη πολυαγαπημένη σύζυγό σας, Ελένη;
Απ: Επέλεξα το όνομα της θείας, «Ελένη», επειδή ήταν και είναι για μένα Ιερό. Το δε πρόσωπο που έφερνε – και στην ψυχή μου φέρνει – το όνομα Ελέ- νη είχε μια απέραντη καλοσύνη και αγάπη. Με τεράστια προσφορά, δοτικότητα και μεγαλοσύνη σε άκρα ταπεινότητα. Ήθελα αυτό το πρόσωπο της θείας Ελένης να έχει τα χαρίσματα της Ελένης μου.
Ερ: Λένε πως οι άνθρωποι είναι ίσοι μόνο σε δυο περιπτώσεις. Στον έρωτα και στον θάνατο. Ποιά η γνώμη σας;
Απ: Στον έρωτα θα έλεγα ναι, όταν φυσικά εκτός από τη σωματική, εγκεφαλική ένωση υπάρχει εξίσου και η ψυχική ένωση. Για τον θάνατο πιστεύω πως υπάρχει πολύ – πολύ μεγάλη ανισότητα. Άλλος πεθαίνει μικρός, άλλος νέος, άλλος γέρος, άλλος πεθαίνει σε δυστύχημα, πνίγεται, σκοτώνεται στον πόλεμο, πεθαίνει στο κρεββάτι του μόνος του ή με τους δικούς του και άλλος πεθαίνει ξαφνικά στο χειρουργείο. Το ότι πεθαίνουμε όλοι, για μένα, αυτό δεν είναι ισότητα. Το πώς πεθαίνουμε, αυτό έχει σημασία.
Ερ: Ο έρωτας καθορίζει τελικά την πορεία των ανθρώπων στη ζωή; Είναι αυτός που χαράζει τους δρόμους του καθενός ή όλες οι υπόλοιπες εξωγενείς συνθήκες;
Απ: Τη δική μου πορεία στη ζωή την καθόρισε ο έρωτας και η αγάπη. Είχα την καλή, μεγάλη τύχη, να αγαπήσω, να ερωτευθώ την Ελένη μου και να τύχω της αυτής ανταπόκρισης και όλα στη ζωή μου στηριζόταν στην αγάπη μας. Αυτά τα δύο, έρωτας και αγάπη, μας κατηύθυναν. Τις εξωγενείς συνθήκες που μερικές φορές αντιμετωπίσαμε τις ξεπερνούσε η αγάπη μας. Κυρία Βίκυ, εσείς πρέπει να ξέρετε, έχετε διαβάσει το βιβλίο μου «Οι άρτιοι», η αγάπη μας με την Ελένη μου νίκησε γραπτούς και άγραφους νόμους, ιδεολογίες και κανονισμούς. Υποχώρησαν άπαντες τότε, εμπρός στη δεκαετή αγάπη μας. Η αγάπη νίκησε και πάντα νικά. Εμείς την απέραντη αγάπη μας την αγκαλιάσαμε και της βάλαμε σύνορα γύρω απ’ τις καρδιές μας και κάναμε τον έρωτά μας ασύνορο. Ενώναμε τα χείλη μας και τότε με λαχτάρα ερωτική φιλιούνταν οι καρδιές μας. Παρά τη θλίψη μου και το καθημερινό μου κλάμα έρχεται μερικές φορές στη σκέψη μου ο ερωτικός μου κόσμος που έζησα με την Ελένη και νιώθω ευτυχής και την ευγνωμονώ για όλα τα ωραία και μεγάλα που μου χάρισε, μα πιο πολύ την ευχαριστώ για το θαύμα της νιότης της που το φανέρωσε μόνο σε μένα τον πιστό της αγάπης της και μου το έκανε αντιληπτό, να το αισθανθώ και να το απολαύσω με όλες – όλες τις αισθήσεις μου.
Ερ: Γνωρίζω, αγαπητέ μας κ. Γιάννη Τσώλη, ότι με την απώλεια της αγαπημένης σας συζύγου ήρθατε αντιμέτωπος αφότου είχε εκδοθεί το βιβλίο αυτό. Αν ήταν ακόμα σε εξέλιξη και δεν είχε τυπωθεί, θα κάνατε αλλαγές και αν «ναι» ποιες;
Απ: Ναι, θα έκανα μόνο στην αφιέρωση. Θα ήταν αφιερωμένο στη σύζυγό μου την Ελένη Μπίκα – Τσώλη που χάθηκε ξαφνικά στο χειρουργείο του «Ευαγγελισμού» στις 13 Ιουλίου 2022 και ετάφη στο Α` Νεκροταφείο Αθηνών. Αιωνία της η μνήμη.
Ερ. Τί ρόλο παίζουν οι φίλοι στη ζωή σας;
Απ. Σας απάντησα πως αν δεν είχε τυπωθεί το βιβλίο θα ήταν αφιερωμένο στην σύζυγό μου, δηλαδή θα παρέλειπα τους εκλεκτούς μου φίλους Μιχάλη Π. Σακκά, Λευτέρη Β. Τζόκα και Κυριάκο Βαλαβάνη. Ευχαριστώ πολύ που μου δίνεται μέσω αυτής της συνέντευξης η δυνατότητα να ευχαριστήσω τον Μιχάλη και τον Λευτέρη, που τον έχουμε Πρόεδρο στην Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών, όχι μόνο γιατί με παρότρυναν να περπατήσω στα λογοτεχνικά «στενορύμια» και να βγω σε ανοιχτούς δρόμους και με βοήθησαν με τον τρόπο τους, αλλά και για την συμπαράστασή τους στη ψυχοφθόρα δοκιμασία μου που περνώ στερούμενος την παρουσία της Ελένης. Για τον Λευτέρη θέλω να τον ευχαριστήσω για τη φιλία. Ξέρει να αγαπά, να εκτιμά και συμμερίζεται τους φίλους κι εμένα ιδιαιτέρως μετά το χαμό της Ελένης. Τι να σας πω, κυρία Βίκυ, αδελφός. Δεν λέει τίποτε η λέξη αδελφός. Τη μικρύναμε την έννοια της λέξης και της σχέσης αδελφός. Μιλάμε για άγγελο ο κύριος Τζόκας, ο Λευτέρης, από μηχανής Θεός, άγγελος στη δοκιμασία μου. Μεγάλος άγγελος με φτερά ως και στο Α` Κοιμητήριο με τη γλυκύτατη σύζυγό του, την κυρία Νίνα, πήγαν να επισκεφτούν το μνήμα της Ελένης. Τους ευχαριστώ.
Επίσης, θέλω να ευχαριστήσω την συγγραφέα κ. Κωνσταντίνα Δούκα που στην παρουσίαση του βιβλίου της «Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ» όταν ρωτήθηκε για κάτι σχετικό με τον λόγο απάντησε με τον στίχο που είναι γραμμένος στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της Ελένης «Ηθογραφικά Διηγήματα και άλλα…». Ακόμη θέλω να ευχαριστήσω τον ανιψιό μου Φώτη Τσώλη για την αμέριστη συμπαράστασή του. Για τον κ. Βαλαβάνη έχω να πω ότι εκοιμήθη τον Αύγουστο του 2021. Τον μνημονεύω στην βραδινή μου προσευχή – Μικρό Απόδειπνο – κάθε βράδυ μαζί με την Ελένη μου, τους γονείς μου, αδελφές μου, συγγενείς μου, συγγενείς της Ελένης, φίλους Αρτινούς, Νεοχωρίτες και Αθηναίους.
Ευχαριστώ πολύ κι εσάς προσωπικά, κυρία Βίκυ, την εφημερίδα σας «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», τον Βασίλη Παππά – με συγκινεί όταν με αποκαλεί αδελφό – για τη φιλοξενία σας και που μου δώσατε την ευκαιρία να εκφράσω τις απόψεις μου επί των ερωτήσεών σας και τον πόνο μου για τον χαμό της Ελένης μου. Θα ήθελα ακόμη να ευχαριστήσω τον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ» για την ηθική του συμπαράσταση στη μεγάλη ψυχική δοκιμασία μου.
