Οταν αρχίζουν τα σχολεία είμαστε στην παγκόσμια πρωτοπορία δημιουργώντας απίστευτη φασαρία.

Σ’ αυτόν το θόρυβο, πέρα από μας, συμβάλλουν οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί, τα έντυπα φύλλα και τα ηλεκτρονικά μέσα, που όλα μαζί διαφημίζουν κάθε είδος σχολικού υλικού, από τετράδια μέχρι τα ηλεκτρονικά γκατζετάκια και τις αυτονόητες αγορές φορητών και σταθερών υπολογιστών. Όλη αυτή η διαφήμιση των αγορών περιστρέφεται γύρω από τη φορτισμένη και στις μέρες μας ασαφή έννοια της λέξης «παιδεία».
Η λέξη παιδεία μάς συνοδεύει αναπόφευκτα από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην «παιδεύεται». Ο μαθητής «παιδεύεται» να λύσει ένα πρόβλημα, ο εργάτης «παιδεύεται» να σηκώσει ένα βαρύ φορτίο, η μητέρα «παιδεύεται» να μεγαλώσει τα παιδιά της. Στην εποχή μας ο μέσος πολίτης, σε παγκόσμιο επίπεδο, παρανοεί τη λέξη «παιδεία», την οποία συγχέει με τη λέξη «εκπαίδευση».
Στις κοινωνίες, που οι αρχές και οι αξίες καθορίζονται με γνώμονα το οικονομικό κέρδος, η τεχνολογική επανάσταση αύξησε σημαντικά την προσφορά και μείωσε κατά πολύ τη ζήτηση εργασίας. Επίσης, η κατακόρυφη αύξηση της γνώσης σε όλους τους τομείς απαιτεί όλο και περισσότερα προσόντα, γεγονός που συνεπάγεται μακροχρόνια εκπαίδευση για εξειδίκευση κατά τομείς.
Η κλασσική έννοια της παιδείας οδηγεί τον άνθρωπο σε ισόρροπη ανάπτυξη ψυχής και σώματος. Στοχεύει στην ατομική ευτυχία και δεν αποσκοπεί στη στείρα συσσώρευση γνώσης. Η σημερινή μανιώδης επιμονή στην απόκτηση προσόντων για την πραγμάτωση της «επιτυχίας» οδηγεί στην απώλεια της ευτυχίας και τελικά στην αύξηση της συχνότητας της κατάθλιψης στον γενικό πληθυσμό. Συμπερασματικά για να γίνεις ευτυχισμένος χρειάζεσαι παιδεία, ενώ για να βρεις σήμερα εργασία χρειάζεσαι εκπαίδευση καθορισμένου τομέα.
Στην πατρίδα μας, όπως έχει επικρατήσει, οι γονείς προετοιμάζουν τα παιδιά τους να γίνουν οι αυριανοί πρώτοι στο αντικείμενο που θα σπουδάσουν. Έτσι τα παιδιά από νωρίς μαθαίνουν να γίνονται ανταγωνιστικά και σταματούν να χαίρονται τη ζωή της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Η ψυχή γεράζει γρήγορα και χάνει την αθωότητά της. Ένεκα αυτού αρκετοί νέοι άνθρωποι χτυπάνε την πόρτα των ψυχιάτρων. Σ’ αυτό μεγάλη ευθύνη έχει και η πολιτεία που με τις συνεχείς και συνήθως άστοχες αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οδηγεί τους μαθητές σε πλήρη σύγχυση και τελικά η όλη- δήθεν- πρωτοποριακή μεταρρύθμιση εξυπηρετεί τα συμφέροντα της παραπαιδείας.
Σε πολλές δυτικές χώρες έγιναν μελέτες, που δείχνουν, πως το σημερινό επικρατούν σύστημα εκπαίδευσης εξουδετερώνει σε όλα τα επίπεδα τα πιο δημιουργικά και ταλαντούχα παιδιά. Ακόμη και σε ακαδημαϊκό επίπεδο αναπαράγεται η μετριότητα, γιατί η μετριότητα είναι εκείνη που ανατροφοδοτεί το συντηρητικό ακαδημαϊκό σύστημα.
Στο παρελθόν αποκτούσαν μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών άτομα, που με την επιστημονική τους σκέψη πρόσφεραν πάρα πολλά στην επιστήμη. Σήμερα από τους πτυχιούχους που θα αποκτήσουν τίτλους μεταπτυχιακής διάκρισης, ούτε στο 5% δεν ανέρχεται το ποσοστό εκείνων που συνεισφέρουν κάτι σημαντικό στην ιστορία της επιστήμης. Οι ακαδημαϊκοί τίτλοι έχουν αποκτήσει καθαρά εμπορική αξία και έτσι συντηρείται η ακαδημαϊκή βιομηχανία. Το σύστημα, εφόσον συνδέεται με την αγορά, εξασφαλίζει και στους εκπαιδευτές και στους εκπαιδευόμενους θέσεις εργασίας και επιπλέον οικονομικά οφέλη από διάφορες εταιρείες. Η ανακύκλωση της μετριότητας, που αναπαραγάγει η πλειοψηφία των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, αποτελεί συνήθως εμπόδιο να σταδιοδρομή- σουν σ’ αυτά άτομα ευφάνταστα και δραστήρια σε θέσεις ευθύνης, αν δεν ανήκουν στο ακαδημαϊκό κύκλωμα.
Από πολλούς κοινωνιολόγους ασχολούμενους με την εκπαίδευση κρούεται ο κώδωνας του κινδύνου υποστηρίζοντας πως η επιλεκτική γνώση οδηγεί πολλούς ανθρώπους ακόμη και απόφοιτους πανεπιστημίων στον αναλφαβητισμό. Το μόνο που επιτυγχάνεται, πιστεύουν, είναι η ένταξη των ατόμων στην κοινωνία της αγοράς με το μικρότερο δυνατό κόστος ωρομισθίου, το οποίο σε συνθήκες μεγάλης προσφοράς συμπιέζεται ακόμα περισσότερο.
Τελικά η πραγματικότητα, πως η υλική ευμάρεια με τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές εξασφαλίζεται μόνο για λίγους και ο κορεσμός που παρατηρείται στην αγορά εργασίας, θα οδηγήσει, πιστεύεται, την πλειοψηφία των ανθρώπων και των κοινωνιών να αρνηθεί το κυνήγι του πλουτισμού με όπλο την μονομέρεια της εξειδίκευσης και να επανέλθει συνειδητά στην κλασσική σφαιρική παιδεία, ώστε να μπουν στη ζωή του ανθρώπου καινούργιες προτεραιότητες διαβίωσης, αφού πρώτα όλοι αντιληφθούμε πως γραμμική συνεχής ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει. Ακυρώνεται από το πεπερασμένο των δυνατοτήτων του πλανήτη μας.

*Ο Γιώργος Παπαδημητρίου είναι ιατρός, διδάκτωρ Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ