Mία διαδικτυακή ανάρτηση με αφορμή τον πανηγυρικό της Αγίας Θεοδώρας στις 11 του Μάρτη που γιορτάζεται η πολιούχος μας, έβαλε φωτιά.
Συγκεκριμένα η φράση που ανήρτησε Αρτινός πολίτης μεταξύ άλλων έλεγε: «…Η Άρτα δεν έχει σχέση με το Βυζάντιο, ήτοι την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία…κάθε φορά που βλέπω το “Καλώς ήρθατε στην Βυζαντινή Άρτα” νιώθω να τρίζουν οι τάφοι στην Βλαχέρνα!».
Φαντάζομαι οι τριγμοί των οστών σε βάθος χρόνου να μην ξυπνήσουν μνήμες. Ιδιαίτερα του Δεσπότη Μιχαήλ Β’ Άγγελου Κομνηνού Δούκα που για 38 χρόνια περίπου είχε την πρωτοκαθεδρία στο Δεσποτάτο της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα.
Μπορεί οι Σταυροφόροι μετά την άλωση της Πόλης από τους Φράγκους 1204, χρονιά που η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια «των ευσεβών ληστών της δύσεως» κατά τον ιστορικό Ι. Ρωμανό, δηλαδή των σταυροφόρων της 4ης σταυροφορίας.
Τότε αποφασίστηκε η Ήπειρος να περιέλθει στους Βενετσιάνους, αλλά ο δραστήριος διοικητής του θέματος της Πελοποννήσου Μιχαήλ Άγγελος Κομνηνός Δούκας (εξάδελφος των Κομνηνών αυτοκρατόρων Ισαακίου και Αλεξίου Γ’), έσπευσε και σε πολύ λίγο χρόνο έγινε κυ-ρίαρχος όλης της Βορειοδυτικής Ελλάδας. Έτσι δημιουργήθηκε το Δεσποτάτο ή κράτος της Ηπείρου που εκτεινόταν απ’ το Δυρράχιο ως τη Ναύπακτο ακόμα και ως τις Δαλματικές ακτές και κατά καιρούς περιέλαβε τμήματα της Θεσσαλίας και τα περισσότερα απ’ τα Επτάνησα.
Πρόκειται για κράτος ελληνικότατο με σφρίγος και δυναμισμό, στοιχεία που δικαιολογούν το χαρακτηρισμό του ως κυματοθραύστη της Ελ-λάδας και της Ορθοδοξίας στις αρπακτικές βλέψεις ποικίλων κατά καιρούς ξένων επιδρομέων, αλλά και του παπισμού.
Το Βυζάντιο μπορεί να άρχισε τότε να παρακμάζει, η νομοτελειακή συνέχεια και σχεδόν μέχρι τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας ήταν η Άρτα. Με όλα τα Βυζαντινά χαρακτηριστικά, πολιτισμικά στοιχεία, αλλά και της ορθοδοξίας. Το 1230 περνώντας απ’ τα Σέρβια Κοζάνης ο Μιχαήλ γνώρισε και νυμφεύθηκε την κόρη του σεβαστοκράτορα – διοικητή Μακεδονίας και Θεσσαλίας – Ιωάννη Πετραλείφα.
Τη Θεοδώρα μετέπειτα Αγία, και επέστρεψε στην Άρτα, όπου με την ομόθυμη συμπαράσταση λαού και φεουδαρχών ανακηρύχθηκε δεσπότης του Δεσποτάτου. Με το Μιχαήλ Β’ μια νέα περίοδος αρχίζει για το Δεσποτάτο, περίοδος ταραχώδης αλλά και δημιουργική, αν κρίνουμε από τα αξιόλογα Βυζαντινά μνημεία που έγιναν τότε και τα οποία ακόμα και σήμερα προκαλούν το θαυμασμό.
Τόσα χρόνια οι αρχές του τόπου, σε πολιτικό επίπεδο, αλλά σε πρώτο και δεύτερο βαθμό αυ-τοδιοίκησης, έκαναν ένα λάθος. Δεν κάλεσαν ποτέ την Πρύτανη της Σορβόννης αλλά και την πιο έγκριτη βυζαντινολόγο όλων των εποχών την κ. Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, η οποία σχεδόν σε όλη την χώρα έκανε διαλέξεις για να εκλείψουν αυτές οι απόψεις μια για πάντα.
Ίσως και σήμερα στα 95 χρόνια της θα ήταν πρόθυμη να το κάνει.
*Ο Νικόλαος Καραδήμας είναι συγγραφέας με καταγωγή από την Άρτα
