Η φιλόλογός μας στην πέμπτη γυμνασίου (σημερινή Β΄ λυκείου), προς τα τέλη της σχολικής χρονιάς μάς προϊδέαζε για την ακαδημαϊκή μας πολιτεία.
Πολύ λιτά, αλλά αρκετά διεισδυτικά και εύστοχα, δοκίμαζε τις αντοχές μας, χωρίς να βιώνουμε τότε το μέγεθος της ευθύνης μας. Ήταν το πρώτο ερέθισμα για όσα έμελλε να συμβούν στη ζωή μας με την αποφοίτησή μας από το λύκειο σ’ ένα χρόνο. Η εισαγωγή στο θέμα μετά τις πρώτες μας ανησυχίες ωρίμαζε χρόνο με το χρόνο. Αρκετές από τις σχολικές μας ώρες, τις αφιερώσαμε σ’ ένα ευχάριστο κουβεντολόι για τη ζωή, στην οποία θα μπαίναμε στα βαθιά απότομα. Θα ήταν η πρώτη χρονιά, μάς τόνιζε, που δεν θα είναι σαν τις άλλες η επόμενη.
«Για δεκαοκτώ χρόνια ακολουθούσατε την πιο ευχάριστη συνηθισμένη πορεία και θα είναι η τελευταία σας φορά. Ένα, όμως, να έχετε πάντα κατά νου. Το νόστιμον ήμαρ. Την επιστροφή στην πατρίδα». Κάπως έτσι εμπεδώναμε τον Όμηρο καλύτερα και παράλληλα προ- ετοιμαζόμασταν γι’ αυτό το ταξίδι της ζωής μας με σκοπό την επιστροφή. «Άλλοι θα φύγετε για σπουδές, άλλοι για δουλειά και άλλοι από κοινωνικές υποχρεώσεις».
Κάποιοι από μας δεν τα καταφέραμε ακόμα να επιστρέψουμε στην πατρίδα. Αυτό, ωστό- σο, δεν σημαίνει ότι ξεχάσαμε τις ρίζες μας. Όσο κι αν τις έπνιξαν τα παραβλάσταρα στο διάβα της ζωής. Έχουν και αυτά την αξία τους. Αυτά τα 18 χρόνια που ζήσαμε στην πατρίδα ως μια οικογένεια τα νοσταλγούμε και θα μας θυμίζουν για πάντα τα όμορφα χρόνια. Νοιώθουμε σαν να σταματήσαμε τον χρόνο και οι θύμισες αυτές διατηρούν την αγνότητα της εποχής ακόμα. Για ό,τι κι αν μάθεις, καλό η κακό για τον οποιονδήποτε. Τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες, θα θυμάσαι ευχάριστα εκείνα τα εφηβικά πρόσωπα. Του Θανάση, του Βαγγέλη, του Τάσου, του Δημήτρη. Της Παναγιώτας, της Χρυσούλας, της Ευτυχίας, της Σωτηρίας. Είναι ευχάριστο να ζεις με την ελπίδα της επιστροφής να τους συναντήσεις και πάλι. Να τα πείτε από κοντά. Αν και όταν οι συνθήκες ωριμάσουν. Αν μεστώσουν ποτέ, αλλά πάντα ελπίζεις.
Παρά ταύτα ό,τι έχει σχέση με την πατρίδα μάς ενδιαφέρει και ας ζούμε αλλού. Ποιος θα είναι ο δήμαρχος της πόλης. Ποιοι οι βουλευτές και ποια κόμματα θα εκπροσωπούν την Άρτα στο κοινοβούλιο. Πως πάει η ομάδα μας, η Αναγέννηση, σε όποια επαγγελματική κατηγορία κι αν αγωνίζεται στα πάνω της και τα κάτω της. Κι ακόμα: Πώς πάει η συγκομιδή των εσπεριδοειδών και άλλων καρποφόρων δέντρων; Προοδεύει όπως παλιά η αλιεία αν και δεν θεωρούμαστε θαλασσινοί; Η βιοποικιλότητα του Αμβρακικού διατηρεί σε υψηλά επίπεδα το φώλιασμα των κορμοράνων και των ερωδιών στο πέρασμά τους από τον βιότοπο του Αμβρακικού, ή θεωρείται μόνο στα χαρτιά προστατευόμενος, ή το περιβάλλον κλονίστηκε από την κλιματική αλλαγή; Πως πάει το εμπόριο και ποιες νέες επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν; Τί έργα γίνονται στην περιοχή και ποια η πρόοδός τους;
Για τους νέους επιστήμονες που αναδεικνύονται με τις σπουδές τους και επαναπατρίζονται, είναι πρόοδος για το νομό, την πόλη και τα χωριά μας και μας ευχαριστεί ιδιαίτερα. Πώς πάει ο τουρισμός στην πόλη; Αν τα μνημεία πολιτισμού που είναι η ιστορία μας, αναδεικνύονται με τον ορθό τρόπο και αν προσελκύουν νέους τουρίστες. Παρακολουθούμε και μας ευχαριστεί ιδιαίτερα η ανάπτυξη της πόλης σε κάθε τομέα και αν τα νεοκλασικά κτήρια δεν γκρεμίζονται, αλλά ανακαινίζονται.
Τι θα γίνει με εκείνη την μικρή περιουσία που έχω με τα αδέρφια μου, πώς θα γίνει η αδερφομοιρασιά; Ιδιαίτερα δε αν δεν γνωρίζεις τις συνθήκες νομής, επειδή δεν ασχολήθηκες ποτέ! Άλλοι με τον θάνατο των προγόνων μας τρέχουν στα υποθηκοφυλακεία και άλλοι αρκούνται στη εκπεφρασμένη βούλησή τους.
Όπως, όμως, και να έχει ο τόπος σου σε τραβάει με το πέρασμα των χρόνων. Απογοητεύεσαι, ελπίζεις, αναθεωρείς, υπαναχωρείς, συμ- βιβάζεσαι ή εχθρεύεσαι… Αλλά το αίμα νερό δεν γίνεται, καταλήγεις. Όταν, όμως, μαθαίνεις ότι κλείνουν σχολεία, ή ότι οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις απογοητεύεσαι. Με αυτόν τον συγκερασμό απόψεων και εξελίξεων στον φαύλο κύκλο της ζωής, είτε γιατί το επέλεξες, είτε οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν, σε διατηρούν σε μια περιδίνηση αναμονής και ελπίδας. Όλο αναβάλεις και πάλι από την αρχή…
Έρχονται ξανά στη μνήμη σου τα λόγια της φιλολόγου σου και χαλιναγωγείς τις σκέψεις της απεμπόλησης! Ό,τι, ωστόσο, και αν γίνει, πατρίδα μας σε αγαπάμε και όπου και αν βρισκόμαστε, σε τιμούμε, σε δοξάζουμε, σε νοσταλγούμε. Το νόστιμον ήμαρ, θα είναι η προ- τεραιότητά μας!

*Ο Νικόλαος Καραδήμας είναι συγγραφέας με καταγωγή από την Άρτα