Αποκλειστική συνέντευξη του διακεκριμένου παγκοσμίως φυσικού στο CERN και καθηγητή του Πανεπιστημίου Πίζας της Ιταλίας προς τον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ»
ΑΠΟΤΕΛΕΙ ιδιαίτερη τιμή για μας η συνέντευξη που ασμένως παραχωρεί σήμερα στην εφημερίδα μας ο Guido Tonelli, ο διακεκριμένος παγκοσμίως επιστήμονας που με τις γνώσεις στη φυσική επιστήμη συνέβαλε στην ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς ή αλλιώς «Το σωματίδιο του Θεού».
Ο υψηλός καλεσμένος τεσσάρων τοπικών φορέων για να μιλήσει σε εκδήλωση με τίτλο «Γένεση: Η αρχή των πάντων» την Τρίτη 13 Φεβρουαρίου, 8:30 το βράδυ, στην αίθουσα στου Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ», με τις απαντήσεις που έδωσε φωτίζει πολλές πλευρές και μεταξύ των άλλων ότι ανακαλύπτοντας την αρχή του Σύμπαντος «μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις για το πιθανό τέλος του…».
Ο Guido Tonelli βρίσκει αρκετά ακατάλληλο τον χαρακτηρισμό ανακάλυψης του μποζονίου του Χιγκς ως «Σωματίδιο του Θεού». Μπορεί, όπως αναφέρει να αρέσει στον Τύπο, εξηγεί ωστόσο ότι «είναι ένα υλικό σωματίδιο, σίγουρα σημαντικό, αλλά δεν έχει καμία σχέση με τη θεότητα. Δεν είμαι πιστός, αλλά βρίσκω αυτό το παρατσούκλι ασέβεια προς αυτούς που έχουν πίστη».
Αναφερόμενοι στον ίδιο αξίζει να υπογραμμιστεί ότι είναι φυσικός στο Cern της Γενεύης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πίζας της Ιταλίας, έχει λάβει το διεθνές βραβείο «Fundamental Physics Prize» (2013) και το βραβείο «Enrico Fermi» της Ιταλικής Εταιρείας Φυσικής (2013), ενώ το 2014 του απονεμήθηκε τιμητικό μετάλλιο από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας επειδή αποτελεί «το τελευταίο παράδειγμα μιας παράδοσης αριστείας που θεμελιώθηκε με τον Γαλιλαίο Γαλιλέι και συνεχίστηκε με τους επιστήμονες όπως ο Ενρίκο Φέρμι, ο Μπρούνο Ποντεκόρβο και ο Κάρλο Ρούμπια». Παράλληλα, έχει δημοσιεύσει βιβλία αναφερόμενα στην επιστήμη της φυσικής.
Όσον αφορά τη συνέντευξη στον «Τ» έχει νομίζουμε ενδιαφέρον η απάντηση στο ερώτημα «Με την συσσωρευμένη εμπειρία σας τόσο από τον εκπαιδευτικό όσο και από τον ερευνητικό τομέα, τι θα θέλατε να μοιραστείτε μιλώντας στους νέους της Άρτας;». Και η απάντησή του: «Οι νέοι είναι ο κύριος πόρος κάθε χώρας. Θα τους έλεγα: Κυνηγήστε τα πάθη σας, χωρίς συμβιβασμούς. Μπορεί να μην καταφέρετε να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας αλλά σίγουρα δεν θα μετανιώσετε ποτέ που προσπαθήσατε με όλη σας την καρδιά».
Ο Guido Tonelli έχει επισκεφθεί αρκετές φορές την Ελλάδα και ως τουρίστας και για δουλειά. Επισκέφθηκε, όπως αναφέρει, ταυτόχρονα και την Άρτα αλλά και ένα μέρος της υπόλοιπης Ηπείρου. Ήρθε στην Άρτα για να δει από κοντά την Κατερίνα Φαντσέλο, την Ιταλίδα σύζυγο του προέδρου του «ΣΚΟΥΦΑ» Νίκου Μπανταλούκα, αρχιτέκτονα, η οποία είναι πολύ αγαπημένη φίλη του διαπρεπούς επιστήμονα του CERN και της συζύγου του. Η Κατερίνα Φαντσέλο έκανε τη μετάφραση της συνέντευξης από τα Ιταλικά στα Ελληνικά και γι’ αυτό την ευχαριστούμε ιδιαιτέρως και από καρδιάς. Παρεμπιπτόντως παίρνει άριστα στη μετάφραση.
Την εκδήλωση την Τρίτη 13 Φεβρουαρίου διοργανώνουν από κοινού ο Σύλλογος «ΣΚΟΥΦΑΣ», ο Σύλλογος Αστρονο- μίας και Διαστήματος Άρτας «Αστρολάβος», ο Σύλλογος Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων Γλωσσών Άρτας και οι εκδόσεις «Διόπτρα».
Συνέντευξη στη Βίκυ Καινούργιου
Ερ: Αποτελεί ξεχωριστή τιμή για την εφημερίδα μας η δυνατότητα να συζητήσουμε μαζί σας, όπως και για την πόλη μας η επίσκεψη και ομιλία σας. Να υποθέσω ότι θα είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεστε την Άρτα;
Απ: Όχι, έχω έρθει αρκετές φορές στην Ελλάδα, και ως τουρίστας και για δουλειά. Επισκέφτηκα την Άρτα και ένα μέρος της Ηπεί- ρου πριν από μερικά χρόνια, όταν ήρθα να επισκεφτώ την Κατερίνα Φαντσέλο η οποία, εδώ και πολλά χρόνια, ζει στην πόλη σας και είναι πολύ αγαπημένη μας φίλη.
Ερ: Κύριε καθηγητά, μιλώντας σε μη ειδικούς πώς θα εξηγούσατε την σπουδαιότητα της ανακάλυψης του μποζονίου του Χίγκς;
Απ: Είναι μια ανακάλυψη που έκλεισε ένα επιστημονικό ερώτημα ανοιχτό για περισσότερο από 2500 χρόνια, από την εποχή των πρώτων σοφών της προσωκρατικής Ελλάδας. Καταλάβαμε γιατί τα στοιχειώδη συστατικά της ύλης, τα κουάρκ και τα λεπτό- νια, που είναι τα σύγχρονα άτομα που υπέθεσε ο Δημόκριτος των Αβδήρων, έχουν τό- σο διαφορετικές μάζες. Αυτή τη διαφορά την κάνει το μποζόνιο του Higgs, το σωματίδιο υπεύθυνο για ένα αόρατο πεδίο που καταλαμβάνει ολόκληρο το σύμπαν. Χάρη σε αυτόν τον μηχανισμό, μπόρεσαν να σχηματιστούν τα πρώτα πρωτόνια, τα μεγάλα νέφη υδρογόνου που σχημάτισαν τα πρώτα αστέρια και – στη συνέχεια – τους γαλαξίες και τα ηλιακά συστήματα, μέχρι εμάς.
Ερ: «Γένεση. Η αρχή των πάντων» είναι ο τίτλος της εκδήλωσης στις 13 Φεβρουαρίου, όπου σας περιμένουμε με πολύ χαρά. Ανακαλύπτοντας το μποζόνιο του Χίγκς, έχουμε όλες τις απαντήσεις για την «Αρχή των πάντων»;
Απ: Όχι ακόμα, καταλάβαμε όλα όσα συνέβησαν από ένα εκατοστό του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου μετά τη Μεγά- λη Έκρηξη μέχρι σήμερα, 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα. Μας λείπουν ακόμα πολλές λεπτομέρειες για το τι συνέβη τις πρώτες κιόλας στιγμές.
Ερ: Η εκδήλωση συμπίπτει και με τον εορτασμό των 70 χρόνων για το CERN. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σήμερα αυτή η έρευνα; Πιστεύετε ότι ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την φυσική επιστήμη;
Απ: Η ανακάλυψη του μποζονίου Χιγκς είναι ένα ορόσημο στην ιστορία της επιστήμης που όντως ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο. Βρήκαμε τώρα όλα τα σωματίδια που προβλέπονται από το Καθιερωμένο Μοντέλο Θεμε- λιωδών Αλληλεπιδράσεων. Αλλά δεδομένου ότι υπάρχουν φαινόμενα που ακόμα δεν μπορούμε να εξηγήσουμε, για παράδειγμα την σκοτεινή ύλη που συγκρατεί τους γαλαξίες, η έρευνά μας τώρα κατευθύνεται προς την αναζήτηση νέων σωματιδίων ή νέων αλληλεπιδράσεων που θα μπορούσαν να είναι εντε- λώς εξωφρενικές, εξωτικές.
Ερ: Ανακαλύπτοντας την αρχή, μπορούμε να προβλέψουμε το τέλος ή να το αποφύγουμε;
Απ: Μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις για το πιθανό τέλος του Σύμπαντος, αλλά κανείς δεν μπορεί να φανταστεί να αλλάξει τις διαδικασίες που το διέπουν, πολύ λιγότερο ασήμαντα όντα σαν εμάς τους ανθρώπους.
Ερ: Έχει επικρατήσει – και ίσως οι περισσότεροι το γνωρίζουν έτσι – να ονομάζεται ως το «Σωματίδιο του Θεού». Ποια η σκέψη για αυτό το όνομα και ποια η δική σας σχέση με το Θεό;
Απ: «Σωματίδιο του Θεού» είναι ένα όνομα που αρέσει πολύ στον Τύπο, αλλά το βρίσκω αρκετά ακατάλληλο. Είναι ένα υλικό σωματίδιο, σίγουρα σημαντικό, αλλά δεν έχει κα-μία σχέση με τη θεότητα. Δεν είμαι πιστός, αλλά βρίσκω αυτό το παρατσούκλι ασέβεια προς αυτούς που έχουν πίστη.
Ερ: Η πολιτική επηρεάζει την έρευνα, θετικά ή αρνητικά; Ποια η σχέση σας με αυτή; Την παρακολουθείτε;
Απ: Η έρευνα χρησιμοποιεί δημόσια χρηματοδότηση που παρέχεται από τις κυβερνήσεις. Είναι σημαντικό να χρηματοδοτείται ανε- ξάρτητα από το είδος της κυβερνητικής πλειοψηφίας που διοικεί αυτή ή άλλη χώρα σε μια δεδομένη στιγμή. Τούτου λεχθέντος, παρακολουθώ με πάθος τα πολιτικά γεγονότα της χώρας μου, της Ευρώπης και του κόσμου. Η πολιτική μπορεί να κάνει πολλά για να μετριάσει τα δεινά και να μειώσει τις αδικίες.
Ερ: Κι ενώ οι επιστήμες – και η φυσική – κάνουν ολοένα περισσότερα βήματα προόδου, δίνοντας απαντήσεις σε μια σειρά από θέματα, εντούτοις ο πλανήτης βάλλεται από κλιματική κρίση, η φτώχεια επεκτείνεται και ασφαλώς οι πόλεμοι δεν σταματούν. Ποιες σκέψεις κάνετε γι’ αυτή την αντίθεση;
Απ. Ζούμε σε αντιφατικές εποχές. Από τη μία πλευρά, υπάρχει τεράστια πρόοδος στην καταπολέμηση της φτώχειας ή των ασθενειών (σκεφτείτε μόνο χώρες όπως η Κίνα). Από την άλλη, εμφανίζονται νέες ασθένειες και η κλιματική κρίση κινδυνεύει να έχει καταστροφικές συνέπειες, ιδιαίτερα στις φτωχότερες χώρες.
Έχω την εντύπωση ότι υπάρχουν ήδη πολλές τεχνικές λύσεις για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Αυτό που λείπει είναι η συνειδητοποίηση ότι τα κύρια προβλήματα του πλανήτη πρέπει να αντιμετωπίζονται με τη συνεργασία μεταξύ των κρατών και όχι με τον ανταγωνισμό. Ακόμα χειρότερα όταν αυταπατόμαστε να λύσουμε ζητήματα γειτονίας και συνύπαρξης μεταξύ κρατών με επιθετικότητα και πόλεμο.
Ερ: Και η τεχνολογία έχει να επιδείξει μεγάλη πρόοδο. Το αποτύπωμα όμως στην ποιότητα ζωής είναι αντιστοίχως θετικό;
Απ: Η ποιότητα της ζωής μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εμάς. Εμείς αποφασίζουμε τι βάρος θα δώσουμε στις σχέσεις μας, στα πιο αγαπημένα μας πρόσωπα, πόσο χρόνο να αφιερώσουμε στους φίλους μας, πόσο να ξοδευτούμε για να ανακουφίσουμε τις πληγές του κοινωνικού σώματος, να καταπολεμήσου- με την υποβάθμιση για να λάμπει η ομορφιά.
Ερ: Ακόμα και στην Ελλάδα οι ανθρωπιστικές επιστήμες υποχωρούν. Δεν επιλέγονται από μεγάλη πλειοψηφία νέων ανθρώπων. Αυτό αποτελεί κατά τη γνώμη σας πρόβλημα στον σύγχρονο κόσμο ή όχι;
Απ: Σίγουρα ναι. Στον σύγχρονο κόσμο υπάρ-χει σίγουρα ανάγκη για γνώση και επιστημονική πρόοδο, αλλά αν θέλουμε να προωθήσουμε την ανθρωπότητα ως τέτοια, η ομορ- φιά, η ποίηση, η φιλοσοφία είναι εξίσου σημαντικές: με μια λέξη, η ανάπτυξη του ανθρωπιστικού πολιτισμού. Η Ελλάδα, που τα έδωσε όλα αυτά στον κόσμο, δεν μπορεί να μην αισθανθεί το επείγον, την ανάγκη να συνεχίσει και να ανανεώσει αυτή τη λαμπρή παράδοση.
Ερ: Στην πιο πρόσφατη βιβλιογραφία σας, ασχοληθήκατε με τον χρόνο. Τελικά τι συμβαίνει μ΄ αυτόν; Είναι εντελώς σχετικός; Μήπως αν σταματήσουμε να τον μετράμε… νιώσουμε καλύτερα;
Απ: Υπό το πρίσμα της σύγχρονης γνώσης, ο χρόνος μας εμφανίζεται ως ένα μέγεθος που έχει αναρίθμητες πτυχές. Σας παραπέμπω να διαβάσετε το βιβλίο μου «Tempo. The dream of killing Chronos», μεταφράστηκε πρόσφατα στα Ελληνικά, για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν στο θέμα. Το βέβαιο είναι ότι ο χρόνος φαίνεται να ασκεί, ακόμα και σε εμάς τους σύγχρονους, την πιο θηριώδη τυραννία.
Ερ: Με την συσσωρευμένη εμπειρία σας τόσο από τον εκπαιδευτικό όσο και από τον ερευνητικό τομέα, τί θα θέλατε να μοιραστείτε μιλώντας στους νέους της Άρτας;
Απ: Οι νέοι είναι ο κύριος πόρος κάθε χώρας. Θα τους έλεγα: κυνηγήστε τα πάθη σας, χω- ρίς συμβιβασμούς. Μπορεί να μην καταφέρετε να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας, αλλά σίγουρα δεν θα μετανιώσετε ποτέ που προσπαθήσατε με όλη σας την καρδιά.
Σας ευχαριστούμε πολύ και σας περιμένουμε
