Η απορία προέκυψε μετά από την επίσκεψή μου, το Σάββατο που μας πέρασε, σε Σούπερ Μάρκετ της περιοχής μας. Εκεί υπήρχε ένα πτυσσόμενο ράφι που περιείχε σακουλάκια με συσκευασμένα γλυκάκια, και μια πινακίδα που διευκρίνιζε: «31/10 Halloween, Για μια μέρα γεμάτη κόλπα και κεράσματα».


Δεδομένου ότι στο ελληνικό εορτολόγιο δεν υπήρχε (ποτέ μέχρι τώρα) τέτοια γιορτή, δημιουργήθηκε η απορία τι στο καλό είναι αυτό το Χαλογουίν και για ποιο λόγο θα πρέπει στην Άρτα και γενικότερα στην Ελλάδα να το γιορτάζουμε. Κι αυτό γιατί, για να υπάρχει τέτοιο ράφι σε κατάστημα στην Άρτα, σημαίνει ότι αφενός η διοίκηση της εταιρείας θεωρεί ότι θα πρέπει να προωθήσει το προϊόν καθώς υπάρχει ενδιαφερόμενο καταναλωτικό κοινό, αφετέρου ότι υπάρχει πράγματι ο κόσμος που θα το αγοράσει. Επομένως θα πρέπει να θεωρήσουμε πως μάλλον υπάρχει στη χώρα μας, αν όχι και στην περιοχή μας, κόσμος ο οποίος γιορτάζει το Χαλογουίν. Τι είναι, όμως, τελικά αυτή η γιορτή;
Το Χαλογουίν γιορτάζεται τη νύχτα της 31ης Οκτωβρίου κάθε χρόνο και είναι μια αργία η οποία εορτάζεται κυρίως σε χώρες του αγγλοσαξωνικού κόσμου. Η γιορτή αυτή τηρείται σε πολλές χώρες την παραμονή της καθολικής Ημέρας των Αγίων Πάντων, που είναι η 1η Νοεμβρίου. Η Ημέρα των Πάντων γενικότερα τιμά τους αγίους, αλλά και τους νεκρούς προγόνους των ανθρώπων.
Μια θεωρία υποστηρίζει ότι η έμπνευση για την γιορτή προήλθε από τα ιρλανδικά (γαελικά κυρίως) φεστιβάλ της σοδειάς, ιδίως του φεστιβάλ Σαμάιν. Γενικότερα, πολλοί υποστηρίζουν ότι οι πρόδρομοι του Χαλογοουίν είχαν παγανιστικές ρίζες. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι το Σαμάιν μετεξελίχθηκε σε Χαλογουίν από την χριστιανική εκκλησία, στους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Άλλοι ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν ότι το Χαλογουίν προήλθε από τον εορτασμό της Ημέρας των Αγίων Πάντων και δεν αποτελεί μετεξέλιξη κάποιας γαελικής εορτής.
Αν και για αιώνες ο εορτασμός του Χαλογουίν ήταν περιορισμένος μόνο στην Ιρλανδία και τη Σκωτία, τον 19ο αιώνα Ιρλανδοί και Σκωτσέζοι μετανάστες μετέφεραν τον εορτασμό του στην Βόρεια Αμερική, ενώ από τα τέλη του 20ού αιώνα και τις αρχές του 21ου, λόγω της αμερικανικής επιρροής, ο εορτασμός του Χάλογουιν έχει επεκταθεί και σε χώρες που δεν έχουν καμία σχέση με τον αγγλοσαξωνικό κόσμο. Στο Χάλογουιν, τα παιδιά μεταμφιέζονται σε κάτι «τρομακτικό» και επισκέπτονται σπίτια μαζεύοντας πολλά γλυκά, γνωστό ως «trick or treat» ή «φάρσα ή κέρασμα».
Οι άνθρωποι κάνουν πλάκες, ανάβουν φωτιές, βλέπουν ταινίες με σχετική θεματολογία ή επισκέπτονται “στοιχειωμένα” αξιοθέατα. Για κάποιους ανθρώπους, το Χάλογουιν έχει θρησ- κευτική σημασία. Μεταξύ άλλων, κάποιοι συμμετέχουν σε λειτουργίες και ανάβουν κεριά στα μνήματα των συγγενών τους, αν και για άλλους, το Χάλογουιν αποτελεί μια εορτή χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο.
Για τα δικά μου δεδομένα, το Χαλογουίν είναι κάτι μεταξύ Ψυχοσάββατου και Αποκριάς μαζί, αλλά το πρόβλημα δεν είναι το θρησκευτικό του κάλυμμα. Το πρόβλημα είναι ότι με τη δύναμη της οικονομικής κυριαρχίας της, η αγγλοσαξωνική κουλτούρα βαθμιαία και σταδι- ακά επιβάλλεται και σε χώρες και λαούς όπου, κανονικά, δεν θα έπρεπε να βρίσκει τόσο εύκολο πεδίο επιβολής.
Αποδεικνύεται, λοιπόν, αυτό που είχε πει κάποτε ένας μεγάλος Έλληνας διανοητής, ότι η ουσία της πολιτιστικής εξάρτησης δε βρίσκεται τόσο στο περιεχόμενο του πολιτισμικού προϊόντος που επιχειρείται να επιβληθεί, όσο στον τόπο και κυρίως στον τρόπο επιβολής του. Στην περίπτωση του Χαλογουίν η προσπάθεια επιβολής του έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό, μέσα από την αλλοτρίωση της γιορτής των Αποκριών.
Όπως έχω τονίσει και στο παρελθόν, οι Απόκριες, από μέρες χαρούμενες, έχουν μετατραπεί σε μέρες πολεμικές, με τα παιδιά να κυκλοφορούν έχοντας πάνω τους υλικό που θα μπορούσε ωραιότατα να χρησιμοποιηθεί και σε εγκληματικές ενέργειες. Παράλληλα, οι αποκριάτικες στολές έχουν μετατραπεί σε μια ανεξάντλητη πασαρέλα από σπλάτερ και αιματοκυλισμένες εμφανίσεις με σκρίμ, δράκουλες, βαμπίρ, βρικόλακες, δολοφόνους και ό,τι κακάσχημο, φρικιαστικό και βίαιο μπορεί να φανταστεί ένας διεστραμμένος εγκέφαλος. Αυτή η εικόνα φέρνει στο μυαλό την αγγλοσαξωνική γιορτή του «χάλογουιν», που γίνεται το φθινόπωρο και, ενώ έχει κι αυτή μεταμφιέσεις και μασκαρέματα, στόχο έχει να τρομάξει ο ένας τον άλλο, να δημιουργήσει φρικιαστικές εικόνες και, ίσως, να απελευθερώσει συναισθήματα μέσα από την ελεύθερη έκφραση του τρόμου και του απόλυτου φόβου, εκεί δηλαδή όπου ο καθένας δύσκολα κρύβει το πραγματικό του πρόσωπο, όσο μασκαρεμένος κι αν είναι.
Εδώ πια είναι που αρχίζω κι ανησυχώ. Γιατί, όσο κι αν το «χάλοουην» εκφράζει την αμερικάνικη νοοτροπία της βίας και του εκφοβισμού, δεν νομίζω ότι ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του έλληνα και η μεταφορά του στην πραγματικότητά μας δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά υποταγή σε ένα παγκοσμιοποιημένο πρότυπο πολιτιστικής συμπεριφοράς και κουλτούρας. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει όλοι μας να προβληματιστούμε. Διότι από την οικονομική εξάρτηση και την κρίση μπορεί κανείς, με σκληρή προσπάθεια, να ξεφύγει.
Από την πολιτισμική υποδούλωση όμως όχι. Και σε μια εποχή σαν τη δική μας, με όλα τα παρεπόμενα και τα παρελκόμενα της παγκοσμιοποίησης, η επαφή με την παράδοση και τις ρίζες μας, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να διατηρήσουμε την πολιτισμική μας αυτονομία, αυτάρκεια και ύπαρξη. Εκτός, όπως επισημαίνει ο μεγάλος νομπελίστας ποιητής μας, Γιώργος Σεφέρης, «αν προτιμούμε να περιμένουμε ώσπου ν’ απογυμνωθούμε ολωσδιόλου, και δε μας μένει πια τίποτε άλλο παρά να ξυλιάσουμε στη διαπλανητική παγωνιά».

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ