Ανοιχτή επιστολή από Σύλλογο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Αρτινών Γυναικών

Ανοιχτή επιστολή προς κάθε υπεύθυνο απευθύνει ο Σύλλογος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Αρτινών Γυναικών, ο οποίος αναφέρεται στο ναό της Αγίας Σοφίας, πρώην μητροπολιτικό ναό Άρτης, κάνοντας έκκληση για την σωτηρία του καθώς είναι ορατός ο κίνδυνος περαιτέρω καταστροφής του.
Αναφέρει: «Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, πολίτες της πάλαι ποτέ όμορφης Άρτας, όσο ψηλά κι αν είστε ανεβασμένοι στα σκαλοπάτια της ευτυχίας, ή όσο κι αν Σας βύθισαν στη ζωή ο πόνος και η δυστυχία, σταθείτε για λίγο σιωπηλοί κι ακούστε το θρήνο της Αγιά – Σοφιάς στην Άρτα… Δεν κλαίει τις τρεις χαριτωμένες κόρες της που σφάχτηκαν μπροστά της… Δεν κλαίει τις τρεις μαχαιριές που έλαβε βαθιά μες την καρδιά της… Κλαίει για την Άρτα σήμερα που μεγαλώνει τα παιδιά της χωρίς Ιστορία!
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Αρτινών Γυναικών αποφάσισε να αποστείλει μια Ανοικτή Επιστολή προς κάθε ΥΠΕΥΘΥΝΟ εκφράζοντας την αγωνία όλων μας, για την κατάσταση στην οποίαν έχει περιέλθει ο Ιερός Ναός της Αγίας Σοφίας Άρτας. Τα ιστορικά Μνημεία της πόλης μας είναι ο απόηχος της ζωής αυτών που έζησαν πριν από μας. Είναι η κληρονομιά που μάς άφησαν οι πρόγονοί μας.
Είναι έργα του πολιτισμού μας και έχουμε υποχρέωση να τα φροντίζουμε και να τα προστατεύουμε από τη φθορά. Είναι θέμα ζωτικής σημασίας για μάς τους ίδιους και δευτερευόντως για τον τουρισμό.
Ο Σύλλογός μας, εκτός των άλλων, αισθάνεται την υποχρέωση να ενδιαφερθεί για την πολιτιστική καλλιέργεια της ζωής των ανθρώπων που εκπροσωπεί. Όπως άλλωστε κάθε συλλογικότητα που δραστηριοποιείται στην πόλη μας, αλλά και κάθε πολίτης από την πλευρά του πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για την προστασία την συντήρηση και την ανάδειξη των μνημείων της πόλης, γιατί είναι η έκφραση του πολιτισμού μας, είναι τα πνευματικά θεμέλια διαχρονικά της ζωής των παιδιών μας. Είναι η Ιστορία μας.
Η Αγιά – Σοφιά είναι ένα μνημείο πίστης και πολιτισμού στην καρδιά μιας πόλης με ιστορία αιώνων. Μάς βλέπει που το κοιτάζουμε ασυγκίνητοι, άβουλοι και μοιραίοι να καταρρέει στο κέντρο της “βυζαντινής Άρτας”… ένα Μνημείο πολιτισμού ανεκτίμητης αξίας. Υπήρξε κάποτε ο Μητροπολιτικός Ναός της πόλης μας. Με θείο έρωτα, σοφία, τέχνη και αυταπάρνηση συν-εργάστηκαν στην ανοικοδόμηση του Να-ού επιφανείς και ταπεινοί, πλούσιοι και φτωχοί, φέροντες ζυγόν δουλείας στο σώμα, αλλά ελεύθεροι στο πνεύμα και την ψυχή.
Ο Ναός υπήρξε στενά συνδεδεμένος με τον βίο των Οσίων αυταδέλφων Θεοχάρη και Αποστόλου, τέκνων του Γεωργίου Ντούια, ιερέα του Ναού της Αγίας Σοφίας, τους οποίους τιμά ιδιαιτέρως μαζί με τους άλλους Αρτινούς Αγίους η τοπική Εκκλησία μας. Είναι ένα Μνημείο ζυμωμένο με τη ζωή και την ιστορία της Άρτας. Γεννήθηκε στην Τουρκοκρατία, πέρασε δύο παγκοσμίους πολέμους, επέζησε, και κινδυνεύει τώρα τον 21ο αιώνα, σε καιρούς ειρηνικούς να κατεδαφιστεί από την αδιαφορία μας.
Ο Μητροπολίτης Άρτης Σεραφείμ Ξενόπουλος στο έργο του “Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης” μάς πληροφορεί ότι ο ναός ανεγέρθη το 1812 αλλά πυρπολήθηκε μερικώς το 1821 και ανακατασ-κευάστηκε το 1829 με έξοδα του Αρχιμανδρίτη Μεθοδίου.
Την ακριβή χρονολογία ανέγερσης βρίσκουμε λαξευμένη σε μια μικρή μαρμάρινη πλάκα, εντοιχισμένη στην πρόσοψή του, πάνω από την κεντρική πύλη. Η πλάκα κοσμείται με γλυπτό σταυρό και αναγράφει το έτος 1812.
Η Αγιά – Σοφιά της Άρτας ως μνημείο μιας “άλλης εποχής” ήταν κάποτε (αλλά μπορεί και πρέπει να ξαναγίνει) ένας χαριτωμένος Ναός που φέρει εντός του όχι μόνο αριστουργήματα τέχνης, αλλά και την ιστορία της πόλης μας, ζυμωμένη με αίμα, δεήσεις και προσευχές, προσφορές και τάματα, αγώνες και πόνο.
Είδε τις όμορφες και τις πικρές εικόνες της ζωής των ενοριτών της και όλων των Αρτινών. Σε δύσκολους καιρούς κράτησε ζωντανή την Πίστη των κατοίκων της Άρ-τας, την Ελπίδα για την απελευθέρωση, την Αγάπη για τη ζωή. Ευσεβείς άνθρωποι, κληρικοί και λαϊκοί, κάτω από τη χά-ρη της Παναγίας, της Σοφίας του Θεού, αγίασαν τον εαυτό τους θυσιάζοντας μαζί τη ζωή και το βιός τους για του Χριστού την πίστη την Αγία και της πατρίδας την Ελευθερία. Σήμερα όμως, τι θα δει ένας ξένος στην πόλη μας επισκεπτόμενος τον Ναό της Αγίας Σοφίας; Τι βλέπουν τα παιδιά μας; Υγρασία, μούχλα, σαράκι! Εγκατάλειψη! Έτσι εκφράζουμε οι σημερινοί Αρτινοί την ευλάβεια και την ευγνωμοσύνη μας στο Θεό και τους Αγίους μας!
Όπως είναι φανερό οι εξωτερικοί τοίχοι του Ναού έχουν διαποτιστεί από την υγρασία που μαζί με το σαράκι κατατρώει τα πάντα εντός του Ναού. Τις ξύλινες κατασκευές, το Τέμπλο και τις Εικόνες. Η υγρασία προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από τα νερά της βροχής, διότι δεν υπάρχει η αναγκαία προστασία.
Απουσιάζουν οι υδρορροές κάτω από τη στέγη και στις τέσσερεις πλευρές του Ναού, ο δε περιβάλλον χώρος εξωτερικά περιμετρικά στο έδαφος μένει εντελώς απροστάτευτος. Όσον αφορά δε τη νότια και ανατολική πλευρά μετά την κατασκευή του δρόμου, ο Ναός κυριολεκτικά “θάφτηκε ζωντανός” και αργοπεθαίνει μπροστά στα μάτια μας. Πρέπει να γίνουν χωρίς καθυστέρηση οι απαραίτητες εργασίες, για να μην θρηνήσουμε το θάνατο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Ο Ευστράτιος Τσαπαρλής, συγγραφέας του έργου “To τέμπλο τής ‘Αγίας Σοφίας ’Άρτας” (Περιοδικό Σκουφάς, τεύχος 68 – 69. τόμος ΙΓ, έτος ΚΘ. 1984) περιγράφοντας το έργο, μάς επισημαίνει και μάς προειδοποιεί πριν από σαράντα χρόνια: “Το τέμπλο, κατασκευασμένο από ξύλο καρυδιάς, είναι αχρύσωτο, όπως κατά κανόνα είναι όλα σχεδόν τα Hπειρωτικά εικονοστάσια του 19ου αιώνα, χωρίς καθόλου χρώματα, περασμένο μόνο με ελαφρό-βερνίκι πριν από πολλά χρόνια. ’Ήδη έχει υποστεί σημαντική φθορά και έχει ανάγκη συντήρησης.
Ο τεχνίτης εδώ έχει πραγματικά μεγαλουργήσει. Τα διάφορα δηλαδή κοσμήματα είναι περίπου ολόγλυφα, με πολύ αδρή εκτέλεση της εσωτερικής, όπως είναι αυ-τονόητο, πλευράς τους, ενώ στο βάθος τους διακρίνεται το κεντρικό τμήμα του κίονα, ό,τι δηλαδή απέμεινε τελικά από τον κορμό μετά το σκάλισμα των κοσμημάτων, σαν ένας δεύτερος εσωτερικός, πολύ λεπτός κίονας. Η τεχνική αυτή – κουφωτό ανάγλυφο – είναι δύσκολη και απαιτεί με-γάλη δεξιοτεχνία, άλλα και ιδιαίτερη προσοχή στη συνέχεια για τη συντήρηση του έργου, γιατί πολύ εύκολα καταστρέφεται. Το τελευταίο συνέβη δυστυχώς σε μερικούς από τους κίονες πού εξετάζομε”.
Οδυνηρό θέαμα η σημερινή εικόνα του Ναού. Βεβαίως δεν έγινε εντελώς ξαφνικά μέσα σε μια νύχτα. Η φθορά επήλθε σι-γά – σιγά και είμαστε όλοι υπεύθυνοι για την παραμέληση, ο καθένας ανάλογα με τη θέση του. Δεν εξαιρούμε τους εαυτούς μας, ούτε στήνουμε δικαστήριο γι’ αυτούς που αποφάσισαν να κατασκευάσουν τον παρακείμενο δρόμο, και αδιαφορώντας για τις συνέπιες, μπάζωσαν από άκρη σε άκρη χωρίς να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία του Ναού.
Σκοπός μας δεν είναι να κατηγορήσουμε ούτε το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, ούτε τους τότε τοπικούς άρχοντες και όλους τους υπευθύνους κατά τον νόμο για την απουσία επαγρύπνησης, γιατί δεν πρόλαβαν τα λάθη και τις παραλείψεις των κα-τασκευαστών του δρόμου. Στόχος μας είναι να προλάβουμε τώρα την τελική κα-ταστροφή του Μνημείου.
Γιατί αδιαφορούν οι υπεύθυνοι κατά τον νόμο εντεταλμένοι φορείς; Επειδή οι πολίτες, δηλαδή όλοι εμείς που είμαστε οι πραγματικοί κληρονόμοι των μνημείων
και ολόκληρης της πόλης, έχουμε ξεχάσει ποιοι είμαστε και συμπεριφερόμαστε σαν περαστικοί, τουρίστες, σαν να μην είναι δική μας η πόλη, και σαν να μην είναι δικοί μας άνθρωποι αυτοί που στελεχώνουν όλους τους υπεύθυνους Φορείς, που διοικούν την πόλη μας;
Απευθυνόμαστε στον κάθε πολίτη να του θυμίσουμε ότι τους τίτλους ιδιοκτησίας αυτού του τόπου, τούς έχουμε στην καρδιά μας, μαζί με την ταυτότητά μας. Τι έχουμε πάθει; Έχουμε χαθεί στη σκοτοδίνη της Ιστορίας… Δεν γνωρίζουμε ούτε ποιοι είμαστε ούτε ποια είναι τα πλούτη μας και οι θησαυροί του τόπου μας, που δικαιωματικά μάς ανήκουν.
Είμαστε ΟΛΟΙ συνυπεύθυνοι διαχρονικά για την σημερινή κατάσταση και την συνεχιζόμενη ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ! Ας διώξουμε από πάνω μας την ακηδία, την αδιαφορία και την νωθρότητα που μας οδηγούν στην ητ-τοπάθεια και την μοιρολατρία, για να ξα-ναβρούμε τον εαυτό μας, τις ρίζες μας, την ιστορία μας, τη δύναμή μας.
Υπάρχει ήδη ολοκληρωμένη μελέτη συν-τήρησης και αποκατάστασης του Ιερού Ναού Αγίας Σοφίας, την εκπόνηση της οποίας είχε αναθέσει ως Εργοδότης ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Άρτας στην Εταιρεία Αρχιτεκτονικών Μελετών “Δολίχος Μελετητική ΕΠΕ“ τον Μάιο του 2007. Γιατί δεν προχώρησαν οι εργασίες;
Ας κάνουμε τώρα αυτό που πρέπει. Ας δείξουμε ότι υπάρχει στην ψυχή μας Σοφία με Πίστη με Ελπίδα, με Αγάπη. Αν θέλουμε να προλάβουμε έστω και την δωδε- κάτη ώρα την διάσωση αυτού του μνημείου που κρατάει στην πέτρινη ψυχή του στιγμές αιώνιες με τις χαρές και τις πίκρες των προγόνων μας, την ιστορία της εκ-κλησιαστικής ζωής αυτής της πόλης, τις ρίζες μας, που έχουμε ιερό χρέος να διαφυλάξουμε ζωντανές. Αν θέλουμε να έχουμε μια συνέχεια στη ζωή μας και μερίδιο στην κληρονομιά του ελληνικού πολιτισμού και του ενδόξου Δεσποτάτου της Ηπείρου».
Για το Διοικητικό Συμβούλιο, η Πρόεδρος του Συλλόγου Βασιλική Γκολομάζου