Η Ήπειρος είναι μία από τις μικρότερες Περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – και σίγουρα όχι από τις πλουσιότερες. Ωστόσο, πίσω από τους ψυχρούς αριθμούς και τα στατιστικά μεγέθη, κρύβεται μια πραγματικότητα πιο σύνθετη και πιο ενδιαφέρουσα από όσο δείχνει το ΑΕΠ. Οι δείκτες της Eurostat για το 2024 αναδεικνύουν μια περιοχή που, αν και υστερεί σε οικονομική ισχύ, παρουσιάζει αξιοσημείωτες επιδόσεις σε κοινωνικούς και ποιοτικούς τομείς, προβάλλοντας έτσι ένα διαφορετικό πρόσωπο της ελληνικής περιφέρειας.
Για χρόνια, η Ήπειρος έφερε το στίγμα της «φτωχότερης Περιφέρειας της Ευρώπης». Μια φράση που αναπαράχθηκε συχνά στον δημόσιο λόγο, περισσότερο από συνήθεια παρά από ακρίβεια. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ωστόσο, δείχνουν ότι η πραγματικότητα έχει μεταβληθεί. Αν και η οικονομική της βάση παραμένει περιορισμένη, υπάρχουν πολλές άλλες Περιφέρειες με χαμηλότερο ΑΕΠ. Η Ήπειρος παραμένει φτωχή σε αριθμούς, αλλά πλούσια σε ποιότητα ζωής, κοινωνική συνοχή και ανθρώπινο δυναμικό.
Σύμφωνα με τη Eurostat, η Ήπειρος κατέχει την δεύτερη θέση σε ολόκληρη την Ελλάδα στην αναλογία γιατρών ανά 100.000 κατοίκους – 769, πίσω μόνο από την Αττική. Ένα στοιχείο που αποτυπώνει όχι μόνο την ύπαρξη ισχυρής ιατρικής παρουσίας, αλλά και την ευρύτερη σημασία της υγείας και της εκπαίδευσης στην τοπική κοινωνία. Εξίσου εντυπωσιακή είναι η παρουσία των φοιτητών: η Ήπειρος βρίσκεται στην τέταρτη θέση ανάμεσα σε όλες τις Περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τον αριθμό προπτυχιακών φοιτητών σε σχέση με τον πληθυσμό της. Η πανεπιστημιακή κοινότητα των Ιωαννίνων, με τη δυναμική της ανάπτυξη και την εξωστρέφεια των τελευταίων ετών, έχει μετατρέψει την Ήπειρο σε μια ζωντανή εκπαιδευτική εστία.
Τα στοιχεία δείχνουν, επίσης, ότι οι γυναίκες στην Ήπειρο έχουν υψηλά ποσοστά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μειώνοντας το χάσμα των φύλων και αποδεικνύοντας πως η επένδυση στη γνώση λειτουργεί ως αντίβαρο στις οικονομικές αδυναμίες. Στον τομέα της απασχόλησης, η Περιφέρεια καταγράφει από τα μικρότερα χάσματα μεταξύ ανδρών και γυναικών, στοιχείο που τη διαφοροποιεί θετικά από τον εθνικό μέσο όρο.
Όμως, η εικόνα δεν είναι μόνο φωτεινή. Οι εργαζόμενοι στην Ήπειρο παραμένουν από τους πιο χαμηλά αμειβόμενους στην Ευρώπη, με μέσο ωρομίσθιο κάτω των 10 ευρώ, ενώ η συμμετοχή σε τομείς υψηλής τεχνολογίας παραμένει περιορισμένη. Αντίθετα, η Περιφέρεια στηρίζεται κυρίως στη μεταποίηση και ιδιαίτερα στη διατροφική βιομηχανία, όπου διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα, 8,7%, τριπλάσιο σχεδόν του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Η Ήπειρος μπορεί να μην καινοτομεί έντονα και να υπολείπεται στους δείκτες ψηφιακής οικονομίας, όμως επιδεικνύει ανθεκτικότητα και κοινωνική ισορροπία. Σε μια εποχή όπου η ανάπτυξη μετριέται μόνο με οικονομικά μεγέθη, η περίπτωση της Ηπείρου υπενθυμίζει ότι υπάρχουν και άλλες παράμετροι που καθορίζουν την πραγματική ευημερία: η μόρφωση, η υγεία, η συνοχή, ο ρυθμός της ζωής.
Μια μικρή Περιφέρεια, που ίσως τελικά να έχει περισσότερα να διδάξει απ’ όσα δείχνουν οι αριθμοί.
*Ο Κώστας Παπαθεοδώρου είναι δημοσιογράφος, μέλος της ΕΣΗΕΑ
