«Οι νεκροί στρατιώτες της Περαταριάς του Αγίου Σπυρίδωνα» θα μνημονευθούν για πρώτη φορά μετά από 84 χρόνια σε εκδήλωση 21 Σεπτεμβρίου, 6 το απόγευμα, στην πλατεία Αγίου Σπυρίδωνα Άρτας.
Ο πολιτιστικός Σύλλογος και η Κοινότητα θα φέρουν στο φως όλες τις πτυχές, την ταυτότητα και τα ονόματα των στρατιωτών που χάθηκαν στα νερά του ποταμού Λούρου κατά την επιστροφή τους από το Μέτωπο τον Απρίλιο του 1941, έχοντας νωρίτερα δώσει το νυν υπέρ πάντων αγώνα για την πατρίδα.
Ο Φώτης Βράκας, με καταγωγή από τον Άγιο Σπυρίδωνα, μάς μιλά για την εκδήλωση, τον φόρο τιμής που θα αποδοθεί και κυρίως για την παρουσίαση των ντοκουμέντων και κυρίως των μαρτυριών που υπάρχουν από το γεγονός. Ένα γεγονός με αντικρουόμενες από το παρελθόν αναφορές και με πολλές ερμηνείες που ωστόσο έμεινε για 84 χρόνια στο σκοτάδι.
Ομιλητής στην εκδήλωση θα είναι ο συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής Φώτης Βράκας, ο οποίος αναμένεται να αναφερθεί στην έρευνα και συγκέντρωση στοιχείων του Αποστόλη Μπρέντα από το Κομπότι, που τον οδήγησε σε περαιτέρω αναζήτηση στοιχείων στο χωριό του όπου συνέβη το γεγονός. Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως ακολούθως:

Συνέντευξη στη Βίκυ Καινούργιου

Ερ: Μια σχετικά άγνωστη πτυχή της ιστορίας έρχεται στο φως με αφορμή την εκδήλωση τιμής που ετοιμάζει ο Πολιτιστικός Σύλλογος και η Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνα. Πόσοι συγχωριανοί έφτασαν δίπλα στα σπίτια τους χωρίς να καταφέρουν να επιβιώσουν και χάθηκαν έτσι άδοξα στα νερά του ποταμού;
Απ: Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω τον «Ταχυδρόμο της Άρτας» γι’ αυτή τη συνέντευξη. Όντως ο πολιτιστικός Σύλλογος και η Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνα Άρτας θα κά-νουν μνεία σε ένα σχεδόν ξεχασμένο γε-γονός που συνέβη στο χωριό μας το 1941. Δεκατρείς στρατιώτες μετά την κατάρρευση του Μετώπου Αλβανίας το 1941 καθ’ οδόν για τις ιδιαίτερες πατρίδες τους βρήκαν τον θάνατο στα νερά του Λούρου μεταξύ Νέας Κερασούντας και Αγίου Σπυρίδωνα, όταν έγινε το ατύχημα της περαταριάς. Να πω ότι οι νεκροί της Περαταριάς δεν ήταν μόνο κάτοικοι της Άρτας, αλλά και από άλλες περιοχές. Από το νομό Άρτας έχουμε δυο, άλλους τέσσερις Αιτωλοακαρνάνες, Πελοποννήσιους, κτλ. Χάρη στην μακρόχρονη έρευνα που έκανε ο Αποστόλης Μπρέντας από το Κομπότι για το 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων Άρτας και μου εμπιστεύθηκε το αρχείο του, όταν έμαθε πως και εγώ ψάχνω να βρώ τι ακριβώς έγινε, έχουμε πάρα πολλά στοιχεία.

Ερ: Υπάρχουν συγκεκριμένες μαρτυρίες και ποια η ημερομηνία που συνέβησαν αυτά τα γεγονότα;
Απ: Σύμφωνα με την έρευνα ο έκανε ο Αποστόλης έχουμε μαρτυρίες στρατιωτών που ήταν αυτόπτες μάρτυρες, αλλά και εγώ προσπάθησα και βρήκα κάποιες πληροφορίες από το χωριό. Στις 20 Απριλίου 1941, ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου υπογράφει στο Βοτονόσι Ιωαννίνων την συνθηκολόγηση και παράδοση της στρατιάς Ηπείρου. Οι στρατιώτες είναι υποχρεωμένοι να παραδώσουν τον οπλισμό τους στους Γερμανούς και να πάρουν τον δρόμο της επιστροφής για τα σπίτια τους. Χιλιάδες στρατιώτες έπρεπε να παραδώσουν, λοιπόν, τα όπλα τους σε Πρέβεζα, Ιωάννινα και Φιλιππιάδα. Στη Γέφυρα Καλογήρου οι Γερμανοί τους εμποδίζουν να περάσουν προς την Άρτα και προκειμένου να συνεχίσουν την πορεία τους πρέπει να διασχίσουν τον Αρτινό κάμπο. Για να διασχίσεις τον Αρτινό Κάμπο, πρέπει πρώτα να περάσεις τον ποταμό Λούρο. Υπάρχουν τρία περάσματα: Η Περαταριά του Αγίου Βαρνάβα στον Λούρο, η οποία όμως δεν προτιμάται γιατί οδηγεί σε βάλτους. Η ξύλινη υποτυπώδης γέφυρα της Πέ-τρας και η Περαταριά του Αγίου Σπυρίδωνα που ενώνει τα χωριά Νέα Κερασούντα και Άγιο Σπυρίδωνα. Εκεί, λοιπόν, μαζεύτηκαν οι περισσότεροι στρατιώτες. Όλοι βιάζονται να περάσουν. Αξίζει, όμως, να μεταφερθούμε στην εικόνα εκείνης της εποχής. Αρκετοί φέρουν μαζί τους ζώα, τα οποία τους τα έδωσε ο Ελληνικός στρατός. Επίσης, να εκτιμήσετε, κ. Καινούργιου, ότι όλοι τους είναι πολύ βαριά ντυμένοι και με βα-ριές αρβύλες. Όπως, δηλαδή, ήταν στο Μέ-τωπο. Προκειμένου να περάσουν απέναντι έρχονται και σε προστριβές με τους πε-ρα-τάρηδες. Σε κάποια στιγμή, την 28η Απ-ριλίου, φορτωμένη η Περαταριά με στρατιώτες και μουλάρια από το μέτωπο, που δεν είχαν συνηθίσει την αναταραχή του νε-ρού και φοβήθηκαν, ανατράπηκε…

Ερ: Τι προετοιμάζετε για την 21η του Σεπτέμβρη;
Απ: Στις 21 του Σεπτέμβρη ο πολιτιστικός Σύλλογος και η Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνα Άρτας θα πραγματοποιήσουν εκδήλωση μνήμης του γεγονότος, θα γίνουν αναφορές στις μαρτυρίες, δηλαδή πώς και τι συνέβη τότε, θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση, θα αναφερθούν τα ονόματα αυτών που χάθηκαν και θα κλείσουμε με κατάθεση στεφάνων.

Ερ: Έχει υπάρξει άλλη αναφορά ή εκδήλωση γι’ αυτούς τους αγωνιστές που χάθηκαν τόσο άδοξα;
Απ: Όχι, στο χωριό μας όχι. Κάποιοι αναφέρονται σε μνημεία στα χωριά τους ως θανόντες του μετώπου. 84 χρόνια μετά ο πολιτιστικός Σύλλογος και η Κοινότητα Αγίου Σπυρίδωνα, όταν συζητήσαμε το θέμα, το θεώρησαν καθήκον τους να γίνει μνεία και να τιμηθούν αυτές οι αδικοχαμένες ψυχές. Κάλλιο αργά παρά ποτέ, όπως λέει και η λαϊκή σοφία.

Ερ: Γνωρίζουμε την ταυτότητα όλων των στρατιωτών που παρασύρθηκαν και πνίγηκαν;
Απ: Ναί, έχουμε τα ονόματα όλων και τον τόπο καταγωγής τους.

Ερ: Η προσωπική σας συμβολή σ’ αυτή την υπόθεση επαναφοράς της τοπικής ιστορίας στο προσκήνιο ποια είναι;
Απ: Αν και δεν είναι η εποχή την οποία ερευνώ, εντούτοις η έρευνά μου για την Περαταριά με έφερε κοντά στο γεγονός, αφού και προηγουμένως κάποιος φίλος και συμμαθητής μού μίλησε για το γεγονός και έτσι κίνησε το ενδιαφέρον μου. Η γνωριμία μου με τον Αποστόλη Μπρέντα και αυτά που μου μετέφερε, με ώθησαν στη σκέψη πως πρέπει κάτι να κάνουμε ως χωριό. Συζήτησα το θέμα με το Διοικητικό Συμβούλιο του πολιτιστικού Συλλόγου και την πρόεδρο του Δημοτικού Διαμερίσματος κ. Κατερίνα Χα-λάστρα, οπότε συμφωνήσαμε όλοι να γίνει μια εκδήλωση τιμής.

Ερ: Αναγράφεται πουθενά έως σήμερα το γεγονός αυτό ή αφέθηκε στη λήθη;
Απ: Το γεγονός αναφέρεται σε κάποια τοπικά βιβλία αλλά παραμένει άγνωστο. Επομένως, σκοπός της εκδήλωσης είναι να μην ξεχαστεί. Είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε έστω και μετά από 84 χρόνια γι’ αυτούς που πολέμησαν για την πατρίδα μας. Τούς το χρωστάμε.

Ερ: Σε ό,τι σάς αφορά γράφετε αυτό το διάστημα και αν «ναι» για ποιο θέμα;
Απ: Αυτό το διάστημα εκδίδω ένα βιβλίο για την Άρτα με τίτλο «Άρτα – Οθωμανοκρατία και Απελευθέρωση. Γνωστά και άγ-νωστα γεγονότα από την πόλη της Άρτας και την περιοχή της από το 1449 έως το 1881 και από το 1881 έως τον πόλεμο του 1897». Περαιτέρω θα παρουσιάσω διαδικτυακά ένα νέο μου πόνημα «Άρτα 1881-1882. Η σύσταση των κρατικών υπηρεσιών». Βασικά είναι η μέρα μετά την Απελευθέρωση, για το πώς δηλαδή η Άρτα ενσωματώθηκε σιγά – σιγά στο Ελληνικό Βασίλειο – Ελληνικό Κράτος. Συνήθως σταματάμε στην ημέρα της Απελευθέρωσης. Αλλά είναι ενδιαφέρον μέσα από τα Βασιλικά Διατάγματα να μάθουμε πώς στήθηκαν οι υπηρεσίες προκειμένου η πόλη από Οθωμανική Νάρντα να γίνει Ελληνική Άρτα.

Ερ: Πρόσφατα σε ομιλία σας με θέμα τα Χάνια της Ηπείρου σε εκδήλωση στο Γοργόμυλο, δώσατε πολύ σημαντικά στοιχεία για την τοπική ιστορία. Έκπληξη αποτέλεσε η αναφορά σας στο μεγάλο και σημαντικό οδικό δίκτυο σύνδεσης που διέθετε η Ήπειρος άλλοτε. Ήταν περισσότερο μπροστά για την εποχή απ’ ότι σήμερα; Τι πιστεύετε;
Απ: Όχι, πιο μπροστά δεν μπορεί να ήταν, αλλά και παλιότερα όπως παρουσίασα υπήρχε όντως ένα οργανωμένο οδικό δί-κτυο και καλά υπολογισμένο σε ώρες ταξιδιού, το οποίο για την εποχή του προσέφερε ασφάλεια στους ταξιδιώτες. Όσο αυ-τή ήταν δυνατή. Τα Χάνια, αυτοί οι οδικοί σταθμοί του τότε, είναι τα σημερινά ΣΕΑ (Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών), θα λέγαμε.