Εδώ και πολλά χρόνια, το ένα σκάνδαλο διαδέχεται το άλλο. Και μ’ ένα συνήθη πλέον τρόπο, οι αφορισμοί, η ισοπέδωση και η λήθη διαδέχονται την αρχική έκπληξη και αγανάκτηση.
Για το τελευταίο μεγάλο σκάνδαλο η κυβέρνηση δεσμεύτηκε για την επιστροφή των κλοπιμαίων, ακόμη και για δήμευση των περιουσιών όσων εμπλέκονται στο κύκλωμα των «χασάπηδων» και των «φραπέδων». Αυτή είναι η οικονομική πλευρά του σκανδάλου, και είναι πράγματι σημαντική, γιατί θα αποτελούσε διπλή απάτη να πληρώσει η γονατισμένη κοινωνία τα «σπασμένα». Ωστόσο, η πιο σημαντική παράμετρος κάθε σκανδάλου είναι η ηθική. Το ότι αυτή η διάσταση δεν μας απασχολεί καθόλου, ίσως και να συνιστά το πιο μεγάλο σκάνδαλο.
Αν συμφωνήσουμε πως τα σκάνδαλα αποτελούν δείκτη της ηθικής έκπτωσης όχι μόνο του πολιτικού συστήματος αλλά κι ενός μεγάλου μέρους του κοινωνικού σώματος, ίσως καταλήξουμε πως υπεύθυνη για τη διαφθορά στον τόπο μας δεν είναι μόνο μία κυβέρνηση. Ειλικρινά, δεν έχω καμία πρόθεση να απαλλάξω την παρούσα κυ-βέρνηση από τις ευθύνες που της αποδίδονται.
Όμως, αν θέλει κανείς να εντοπίσει τις διαχρονικές αιτίες της διαφθοράς, θα πρέπει να έχει την τόλμη να κολυμπήσει πολύ βαθιά στο αρχιπέλαγος του έωλου σύγχρονου κόσμου, που, κατά τον ποιητή, έχει καταντήσει «χέρια και πόδια που θα τρέχανε, κι ας είναι τόσο κουρασμένα, στο παραμικρό σφύριγμα του κέρδους».
Κι ίσως θα πρέπει να ξεκινήσει κανείς από την αρχαία ελληνική φράση του τίτλου, η οποία αποδίδεται στον Ηράκλειτο, και σημαίνει πως αυτό που καθορίζει την πορεία της προσωπικής και της συλλογικής μας ζωής είναι το σύνολο των ηθικών αξιών, των συνηθειών και των επιλογών μας με τις οποίες διαμορφώνεται η προσωπικότητά μας και ο κοινωνικός και πολιτικός μας ρόλος.
Λίγο να προσέξουμε γύρω μας θα διαπιστώσουμε ότι αυτές οι αντιλήψεις δεν μας απασχολούν πλέον καθόλου. Πετάμε ένα «είναι κλέφτες, να φύγουν» κι έχουμε ήσυχη τη συνείδησή μας. Οι κάθε είδους ατασθαλίες, όμως, και τα σκάνδαλα καλά κρατούν σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, κι ας πέρασαν τόσες και τόσες κυβερνήσεις, που σημαίνει πως ο με- τανεωτερικός μας κόσμος, σ’ ένα επικίνδυνα μεγάλο ποσοστό, μάλλον έχει χάσει τις αξιακές του σταθερές, και πως «ο εθισμός του στην κα- τανάλωση αποτελεί μια ισχυρή μορφή ελέγχου της ατομικότητας με μια προκαθορισμένη οικονομική, κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά». (Χέρμπετ Μαρκούζε, «Ο μονοδιάστατος άνθρωπος»)
Το πώς τοποθετείται ο κάθε πολιτικός, ο κάθε διοικητής οργανισμού, ο κάθε υπάλληλος κι ο κάθε πολίτης απέναντι στις Σειρήνες, εξαρτάται βεβαίως από το ότι οι λέξεις «ηθική», «πα-τρίδα», «καθήκον», «ευθύνη» και «συνείδηση» δεν ευδοκίμησαν στη Μεταπολίτευση του δικαιωματισμού και του χρήματος, αλλά εξαρτάται επίσης και από την απαίτηση για αξιοπρέπεια, ή όχι, που αξιώνει κάποιος από τον εαυτό του.
Ο κ. Βασίλης Παππάς στη στήλη του «Τούνελ» (ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, 16 Ιουλίου 2025) κάνει μια επισήμανση, η οποία κατά τη γνώμη μου, δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Συγκεκριμένα γράφει πως «το όνομα του βουλευτή Άρτας Γιώργου Στύλιου, ο οποίος είχε διατελέσει υφυπουργός στο συγκεκριμένο υπουργείο (Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων), πουθενά και σε καμία αναφορά δεν ακούστηκε στο αμαρτωλό σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ».
Ο κ. Βασίλης Παππάς είναι ένας έμπειρος δη- μοσιογράφος, οξυδερκής, σταθερός, σεμνός, και πάνω απ’ όλα με μια αδιαπραγμάτευτη εμμονή στην αλήθεια πέρα από κάθε κομματική σκοπιμότητα. Στάθηκα στην επισήμανσή του αυτή για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι γιατί το ήθος τού κάθε πολιτικού περιποιεί τιμή όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για την πόλη του. Κι ο δεύτερος γιατί, θα ήθελα να συμπληρώσω με τα ονόματα όλων των αρτινών πολιτικών, από την κα Όλγα Γεροβασίλη ως τον κ. Θεόδωρο Κολιοπάνο, κι απ’ τους αείμνηστους Αθανάσιο Κονταξή και Δημήτρη Τσοβόλα ως τον κ. Παύλο Στασινό και τον κ. Χρήστο Γκόκα, γιατί στην ισοπεδωτική εποχή μας ίσως είναι μεγάλη ανάγκη να βλέπουμε όχι μόνο τη σκοτεινή αλλά και τη φωτεινή πλευρά του φεγγαριού.
