Του Αντώνη Κολιάτσου *

Μέρος Β΄
Επανερχόμαστε στην κατά άλλα ωραία πρωτοβουλία της Αντιδημάρχου πολιτισμού κ. Μαίρης Λυγούρα, να συνδέσει τον Δήμο με αναδόχους tour operators με στόχο την αύξηση της επισκεψιμότητας στην περιοχή.
Ωστόσο θα επιμείνουμε στην άποψη ότι την προσπάθεια δεν πρέπει να την δούμε αποσπασματικά. Αντίθετα, εμείς θα την εντάξουμε σε ένα ολιστικό έργο τουριστικής αξιοποίησης του μνημειακού πλούτου, της ιστορίας και του φυσικού κάλλους της ευρύτερης Άρτας. Κάτι το οποίο, πιστεύουμε, ότι, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να αρκείται στις ιδέες και στις φιλότιμες προσπάθειες ενός θεσμικού αυτοδιοικητικού προσώπου, όσο ικανό και αν αυτό είναι. Γιατί κακά τα ψέματα οι περισσότερες ιδέες, η πολύπλευρη προσήλωση στον στόχο και η δυναμική της αγωνιστικής συλλογικότητας, θα είναι αποτελεσματικότερη της μεμονωμένης δράσης, στην προσπάθεια για την επιτυχία του.
Ο γράφων, με αφορμή τις πιο πάνω σκέψεις, θυμάται το περιστατικό του σεμιναρίου της Νέας Υόρκης, κάποιες δεκαετίες πίσω. Το οποίο, όχι μόνο παρέμεινε ανεξίτηλο στη μνήμη του και άλλαξε την φιλοσοφία της μετέπειτα επαγγελματικής και άλλου είδους δραστηριότητας, αλλά και σε κάθε ευκαιρία δεν έπαψε να το επικαλείται.. Αλλά ποιο ήταν αυτό το περιστατικό και γιατί ήταν σημαδιακό για εκείνον; Ήταν Αύγουστος του μακρινού 1992, στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης όταν στο παγκόσμιο συνέδριο των διακεκριμένων συνεργατών του «χρηματο-οικονομικό-ασφαλιστικού» κολοσσού American International Group (AIG), ο Maurice Greenberg(*) , ενόψει μιας μείζονος σημασίας επικείμενης απόφασης, καθοριστικής για την πορεία του AIG, απευθυνόμενος στους συμμετέχοντες ζήτησε τις σχετικές ιδέες ενός εκάστου. Εκεί, λοιπόν, αφού ο κάθε ένας μας κατέγραψε την ιδέα του στον παρακείμενο πίνακα, ο Greenberg μας άφησε άφωνους όταν τον ακούσαμε να λέει: «…Κοιτάξτε εάν ένας άσχετος με την διεθνή επιχειρηματικότητα κληθεί να αξιολογήσει τα όσα καταθέσατε, μπορεί κάποια να τα δει από ανόητα έως γελοία. Ωστόσο, για μένα, και την Εταιρεία, όλα, μα όλα, λαμβάνονται υπόψη και τα επεξεργάζονται. Και αυτό γιατί στην διάρκεια των 30 ετών που διοικώ την Εταιρεία, κάποιες από τις ιδέες, σαν αυτές που σας ζητώ, είχαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από εκείνες που μου εισηγούνταν οι συνεργάτες του καθ’ ύλην αρμόδιου team του AIG. Οι οποίες μάλιστα είχαν εφαρμογή κατά προτεραιότητα. Γι’ αυτό – κατέληξε – όταν βρίσκεστε στο σημείο να πάρετε κάποια μείζονος σημασίας απόφαση, ζητείστε τη γνώμη περισσοτέρων εκ του περιβάλλοντός σας, ακόμη και αν κάποιοι εξ’ αυτών είναι άσχετοι με το αντικείμενο».
Αλλά, πέραν του συζητούμενου θέματος, πολλά, ποικίλα και διαχρονικά είναι τα «Αρτινά» κακώς κείμενα, που παραμένουν άλυτα και ως εκ τούτου είναι υπαίτια για την γενικότερη στασιμότητα του νομού. Επ’ αυτού είναι, πλέον, κοινός τόπος ότι, όσοι, πλην ελάχιστων, που κατά καιρούς διαχειρίστηκαν θεσμικά τις τύχες αυτού του τόπου (σσ πολιτικοί, αυτό-διοικητικοί, επικεφαλής φορέων κλπ), ορθά εγκαλέστηκαν και εγκαλούνται από τους συμ- πολίτες τους γιατί, επί του πεδίου, με τις πράξεις και παραλείψεις τους «διακρίθηκαν»: άλλοτε θετικά για το πλεόνασμα της μικρο- πολιτικής και άλλοτε αρνητικά για το έλλειμμα συλλογικότητας και αγωνιστικότητας.
Ωστόσο κατά τον γράφοντα, εκείνο που θα «ξεκολλήσει» την Άρτα από το τέλμα της συνολικής στασιμότητας και θα της δώσει αναπ- τυξιακά φτερά, είναι η εκπόνηση και υλοποίηση ενός αναπτυξιακού προγράμματος κατά τα πρότυπα εκείνου του νομού Ευρυτανίας, το οποίο με μέριμνα του αείμνηστου Παύλου Μπακογιάννη προωθήθηκε και τελικά χρηματοδοτήθηκε από κοινοτικά κονδύλια. Είναι μία πρόταση του υποφαινόμενου που την είχε υποστηρίξει με αλλεπάλληλα κατά καιρούς σχετικά δημοσιεύματα στον τοπικό Τύπο, αλλά φώναζε σε ώτα μη ακουόντων. Συγκεκριμένα πρόκειται για ένα ολιστικό αναπτυξιακό πρόγραμμα, που με την επικουρία της αναγκαίας τεχνολογικής υποστήριξης από εξειδικευμένα μελετητικά γραφεία των Βρυξελλών και γενναία κοινοτική χρηματοδότηση (ΕΣΠΑ) που θα μπορούσε να…. αναστήσει την Άρτα. Γιατί πραγματικά, πέρα από τη δημιουργία βασικών πολεοδομικών, συγκοινωνιακών και μεταποιητικών υποδομών και σειράς άλλου είδους προβλεπόμενων παρεμβάσεων, παράλληλα θα μεριμνά για την συνδυαστική αξιοποίηση: της σπάνιας φυσικής ομορφιάς του ορεινού όγκου, των συγκριτικά άριστων κλιματολογικών συνθηκών της περιοχής, της εύφορης του κάμπου Αρτινής γης, του πανέμορφου Αμβρακικού Κόλπου με τις ζωοδότριες λιμνοθάλασσες(**), της πλούσιας ιστορίας αιώνων του τόπου, της βαριάς πολιτισμικής του κληρονομιάς με τα θαυμαστά των προγόνων μας ιστορικά μνημεία κλπ.
«Ο γράφων δίνει έμφαση στην ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, καθότι, το σύνθετο γεγονός της Αρτινής γέννησης του Αγίου Μάξιμου Γραικού και του μεγάλου σεβασμού που τρέφει ο ομόδοξος Ρωσικός λαός προς τον Αρτινό Άγιο, θέλει να πιστεύει πως σε πρώτο στάδιο θα διευκόλυνε σημαντικά την «αδελφοποίηση» Δήμων του νομού, με αντίστοιχους μεγάλων Ρωσικών πόλεων, κάτι το οποίο με τη σειρά του θα αποτελούσε τον καταλύτη για τη δημιουργία ενός μεγάλου τουριστικού ρεύματος Ρώσων προσκυνητών-τουριστών, με προορισμό την Άρτα». Αυτά έλεγε ο υποφαινόμενος σε σχετικό άρθρο του κάποια χρόνια πίσω. Τότε που οι σχέσεις Ελλάδας – Ρωσίας δεν είχαν διαταραχθεί εξαιτίας του ρώσο-ουκρανικού πολέμου. Οι οποίες, ας ελπίσουμε, ότι σχετικά γρήγορα θα αποκατασταθούν, ύστερα από τον διαφαινόμενο τερμα- τισμό του.
Ωστόσο, είναι πεποίθησή μας ότι η επιλογή της αδελφοποίησης, κυρίως του Δήμου Αρταίων με επιλεγμένους Δήμους φιλικών χωρών του εξωτερικού (σσ για παράδειγμα με Δήμους: ιταλικών, ισπανικών, βαλκάνιων, κλπ πόλεων, και ειδικότερα με Δήμους κάποιων πόλεων με το προσωνύμιο Άρτα), είναι μια καλή ιδέα για την δημιουργία ενός αμφίπλευρου τουριστικού ρεύματος που θα αύξανε την επισκεψιμότητα της Άρτας…
Μια άλλη καινοτόμα ιδέα για την αξιοποίηση του γενέθλιου τόπου: με το σπουδαίο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, την τρισχιλιετή περίπου ιστορία, τη σπάνια φυσική ομορφιά, τους θρύλους και τις παραδόσεις του και τους φιλόξενους Αρτινούς κατοίκους, είναι η δημιουργία ενός δικτύου σύγχρονων Αρχαιο- λογικών Πάρκων.
Πρόκειται για υπαίθρια μουσεία, που συνήθως επικεντρώνονται σ’ ένα σύνολο μνημείων, είναι χώροι με πολυδιάστατες λειτουργίες, εκπαιδευτική αποστολή και ψυχαγωγικές προτάσεις. Τα οποία αρχαιολογικά πάρκα, συνι- στούν ένα αποτελεσματικό μέσον προβολής των αρχαιολογικών εκθεμάτων και των τοπίων με τα οποία είναι ταυτισμένα. Για το κοινό δε αποτελούν πολύ ελκυστικούς προορισμούς, επειδή η λειτουργία τους προϋποθέτει καλή οργάνωση και υπόσχεται βιωμα- τικές εμπειρίες.
Από την παρατιθέμενη πιο κάτω συνοπτική καταγραφή «του Αρτινού ιστορικού μνημειακού τοπίου» αντιλαμβάνεται κανείς τον «πολιτισμικό θησαυρό» που κρύβει αυτός ο τόπος και τις δυνατότητες που προσφέρονται για τη δημιουργία ενός πραγματικά καινοτόμου και οικονομικά προσοδοφόρου «τουριστικού προϊ- όντος».
Α) Μνημεία – αξιοθέατα (κλασικοί χρόνοι). Η Άρτα είναι κτισμένη πάνω στα σπίτια, τους ναούς και τα τείχη της Αρχαίας Αμβρακίας, η οποία κτίστηκε το 625 πΧ, ως αποικία των Κορινθίων, σε προϋπάρχοντα οικισμό του 9ου αιώνα πΧ [σσ τείχος της Αμβρακίας, Ορράον (Αμμότοπος – Γυμνότοπος), Ναός του Απόλλωνα, μικρό θέατρο της Αμβρακίας, Νοτιο-δυτικό νεκροταφείο της Αμβρακίας)].
Β) ) Μνημεία – αξιοθέατα (Βυζαντινοί χρόνοι). Το Κάστρο (13ος αιώνας). Η Παρηγορήτρια (1285-1289 μΧ). Η Αγία Θεοδώρα (13ος αιώνας). Ο Άγιος Βασίλειος (13ος αιώνας). Η Μονή Κάτω Παναγιάς (900 μΧ). Η Παναγία των Βλαχερνών (11ος & 13ος αιώνας). Ο Άγιος Δημήτριος Κατσούρη (Πλησιοί 9ος – 10ος αιώνας). Η Κόκκινη Εκκλησία (Βουργαρέλι – 1281 μΧ). Η Παναγία Κορωνησίας (Κορωνησία – 10ος αιώνας). Η Παντάνασσα (Παντάνασσα – 13ος αιώνας).
Γ) ) Μνημεία – αξιοθέατα (Μεταβυζαντινοί χρόνοι). Το ιστορικό Γεφύρι (σσ πήρε την τελική του μορφή το 1612 μΧ). Η Χρυσσοσπηλιώτισσα (Γέννηση Θεοτόκου, ανακατασκευ- άστηκε). Η Μονή Σέλτσου (Πηγές – 1697 μΧ). Άγιος Γεώργιος (Βουργαρέλι – 1714 μΧ). Η Παναγία της Ροδιάς (Βίγλα – 1860 μΧ). Το Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Σκουλη- καριά – 1867 μΧ, γεννήθηκε ο Γ. Καραϊσκάκης).
Δ) Μουσεία. Κλασικών αρχαιοτήτων (Παρηγορήτρια). Λαογραφικό «ΣΚΟΥΦΑ» (Γέφυρα). Ιστορικό μουσείο (Αρχοντικό Π. Γαρουφαλιά). Μουσείο Κάραλι (Κυψέλη). Κέντρο πληροφόρησης Σαλαώρας (Σαλαώρα).
Ε) Ιστορικές μορφές που έζησαν στη Άρτα. Πύρρος (Βασιλιάς της Ηπείρου – 3ος αιώνας πΧ). Αγία Θεοδώρα (13ος αιώνας μΧ). Μάξιμος Γραικός (1470 μΧ). Νικ. Σκουφάς (1779 – 1819 μΧ). Μακρυγιάννης (1794 – 1864 μΧ). Γεωρ. Καραϊσκάκης (1782-1827 μΧ)(***)
Σημείωση: Το άρθρο θα ολοκληρωθεί με το τελευταίο (Μέρος Γ)
(*) Το αμερικανικό μηνιαίο περιοδικό των μεγάλων ανά τον κόσμο επιχειρήσεων «BUSINESSWEEK» Δεκεμβρίου 1992, αναφερό- μενο στις μεγαλεπήβολες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες του Μόρις Γκρήνμπεργκ, τον αποκαλούσε MS.RISK […]. Από τον στενό φίλο του Henry kissinger, τον Νο. 1 σύμβουλό του στην αντιμετώπιση προβλημάτων πολιτικής σταθερότητας μιας χώρας, όπου το AIG, επρόκειτο να κάνει έναρξη εργασιών, άνοιξε η πόρτα για την επιστροφή του (του AIG) στην Κίνα…» (σσ το AIG είχε ιδρυθεί στη Σαγκάη το 1919… Όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα ανέλαβε την εξουσία στην Κίνα, μετέφερε την έδρα του στη Νέα Υόρκη).
(**) Ενώ όταν σε εκδήλωση της Ιατρικής Εταιρείας Άρτας στον «Σκουφά» έθεσε υπόψη την εν λόγω πρόταση, κατά το κατά το μέρος που αναφέρεται στην εξυγίανση και αλιευτική αξιοποίηση του Αμβρακικού κόλπου, ο ομιλητής κ. Κωνσταντίνος Κουτσικόπουλος καθηγητής βιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών και Πρόεδρος Φορέα Διαχείρισης Αμβρακικού, δήλωσε δημόσια: «κ. Κολιάτσο η πρόταση είναι θαυμάσια και την γνωρίζω. Μόνο που τη μελέτη την ψάχνω και εγώ αλλά μέχρι στιγμής χωρίς αποτέλεσμα».
(***) Πηγή: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Άρτας και τα βιβλία: «τα Βυζαντινά
Μνημεία» του Κ. Θ. Γιαννέλου και Βαρβάρας Παπαδοπούλου, καθώς και «Η Παρηγορήτρια» και «Η Μονή της Κάτω Παναγιάς» του ιστορικού και συγγραφέα-ερευνητή κ. Κων. Τσιλιγιάννη.
* e-mail: akoliatsos@gmail.com