Κείμενο: Κώστας Πιέτας

“Η πλάτανος” όπως την έλεγαν οι αρχαίοι, ο πλάτανος όπως τον ονομάζει ο λαός, είναι ο γίγαντας και ο Βασιλιάς του Ελληνικού Φυτικού Βασιλείου.
Σύμφωνα με την Αρχαία Ελληνική μυθολογία, η Πλάτανος ήταν αδερφή δύο πελώριων γιγάντων, των Αλωαδών και κόρη του Ποσειδώνα. Από τον πατέρα της κληρονόμησε την αγάπη της στο υγρό στοιχείο, αφού η Πλάτανος φυτρώνει σε μέρη όπου υπάρχουν νερά, είτε στην επιφάνεια είτε στο υπέδαφος. Από τα αδέρφια της κληρονόμησε το γιγάντιο ανάστημα. Αγαπούσε πολύ τους δύο αδερφούς της η μυθική Πλάτανος και όταν εκείνοι πέθαναν νέοι, αυτή από τη θλίψη της μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο δέντρο της πατρίδας μας, τον πλάτανο.
Υπάρχουν στην Ελλάδα πλατάνια 700 έως 1.000 ετών, το ύψος τους φτάνει τα 60 με 70 μέτρα και η περίμετρος του κορμού τους τα 8 έως 12 μέτρα. Είναι δέντρο φυλλοβόλο, ρίχνει τα φύλλα του τον χειμώνα, αρκετά φιλόφωτο και υγρόφυλο. Τα φύλλα του είναι μεγάλα, παλαμοειδή με μακρύ μίσχο. Οι καρποί του είναι σφαιρικοί και περιέχουν λεπτά τριχωτά σπέρματα. Το ξύλο του πλατάνου είναι πολύ καλός αγωγός του ηλεκτρισμού γι’ αυτό προσβάλλεται εύκολα από κεραυνούς.
Τα φύλλα του και τα άνθη του χρησιμοποιούνται στην φαρμακευτική σαν ισχυρά “αποχρεμπτικά”. Τη σκόνη, εξάλλου, της φλούδας του, τη βάζουν σε αποστάγματα και σε εγκαύματα για την ανακούφιση και την θεραπεία. Χρησιμεύει, επίσης, και σαν αιμοστατικό στις πληγές. Το ξύλο του χρησιμοποιείται πάρα πολύ στην ξυλοβιομηχανία, στην κιβωτοποιεία στην ξυλογλυπτική, στην υποδηματοποιία (τακούνια, ξυλοπέδιλα και άλλα), στην χαρτοποιία που είναι περιζήτητο ως χαρτοπολτός. Δεν είναι όμως το ξύλο του κατάλληλο για καύσιμη ύλη και δεν δίνει κάρβουνα, ούτε είναι κατάλληλο για την σιδηρουργία.
Όμως, εδώ και μια δεκαετία τα πλατάνια ενός σημαντικού αριθμού περιοχών της χώρας συνεχίζουν να προσβάλλονται ή έχουν προσβληθεί με σημαντικότατες απώλειες δέντρων, από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους. Μια από τις πλέον καταστρεπτικές ασθένειες δασικών δέντρων. Η καταστρεπτική αυτή ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους οφείλεται στο μύκητα Ceratocystis platani.
Εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Μεσσηνία το 2003, επεκτάθηκε στη συνέχεια σε όλη την Πελοπόννησο, το 2011 στη Θεσσαλία, μεταξύ 2016 και 2017 σε μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας και της Εύβοιας, ενώ μόλις πρόσφα-τα και στην Αιτωλοακαρνανία, που προκάλεσε συζήτηση στη Βουλή.
Το 2010 πρωτοεντοπίστηκε στην Ήπειρο, τα αποτελέσματα της προσβολής αυτής είναι ορα- τά σε όλα τα ποτάμια και περισσότερο ορατό είναι στα περίφημα “πλατάνάκια”, ανεβαίνοντας για Ιωάννινα πριν το Τέροβο, στον ποταμό Λούρο, όπου το τοπίο έχει απογυμνωθεί εντελώς. Αυτό έχει συμβεί σε πολύ μεγάλο βαθμό με σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή στο ποτάμι “Αρέθωνας”που εκβάλλει στη Μπούκα Καστροσυκιάς, κατά μήκος του ποταμού έως και τα όρια της κάτω Μυρσίνης, που επισκέπτομαι συχνά. Τα αιωνόβια και μεγάλων διαστάσεων πλατάνια έχουν ξεραθεί όλα.
Ο μύκητας που προκαλεί την ασθένεια αναπτύσσεται στο εσωτερικό του ξύλου των δέντρων και προσβάλει τις ρίζες, τον κορμό και τα κλαδιά τους, με αποτέλεσμα τη νέκρωση εν σειρά χιλιάδων πλατάνων – αρκετά από τα οποία αιωνόβια, αξιόλογων διαστάσεων – και την επακόλουθη πολυεπίπεδη οικολογική καταστροφή, χλωρίδας και πανίδας άγριας ζωής.
Παράγοντας διασποράς της θανατηφόρας ασθένειας των πλατάνων είναι ο άνθρωπος και η χρήση μολυσμένων από τον μύκητα εργαλείων και μηχανημάτων σε υγιή δέντρα. Κατά το ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ – Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, ο παθογό- νος μύκητας εισβάλει στο δέντρο από πληγές στα κλαδιά, στον κορμό ή στις ρίζες, μέσω:
1. Της χρήσης μολυσμένων εργαλείων – πριόνια, αλυσοπρίονα, τσεκούρι κλπ – που έχουν χρησιμοποιηθεί σε προσβεβλημένα δέντρα και στη συνέχεια σε υγιή.
2. Των σκαπτικών μηχανημάτων – μπουλντόζες, εκσκαφέας κλπ – που χρησιμοποιούνται σε περιοχές με προσβολές και στη συνέχεια μεταφέρονται σε άλλες περιοχές.
3. Της αναστόμωσης των ριζών, υπογείως, από τα προσβεβλημένα δέντρα σε γειτονικά υγιή με την επαφή και αναστόμωση (συνάντηση μπλέξιμο) των ριζών τους.
4. Της μεταφοράς τεμαχίων προσβεβλημένων δέντρων από το νερό σε ποτάμια και ρέματα, τα οποία δημιουργούν νέες εστίες προσβολής και ασθένειας σε υγιή δέντρα.
Ο ελληνικός πλάτανος – Platanus orientalis – αντιμετωπίζει πολύ μεγάλη ευπάθεια στην ασθένεια, τα αποτελέσματα αυτού είναι εμφανή γι’ αυτό, σύμφωνα με τις οδηγίες του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστη- μάτων, απαιτείται επιμελής πλύση και απολύμανση εκσκαπτικών και χωματουργικών μηχανημάτων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ή έχουν χρησιμοποιηθεί σε περιοχές με πλατάνια, επιμελής απολύμανση όλων των εργαλείων που χρησιμοποιούνται σε πλατάνια πριν και μετά τη χρήση τους .
Η ευθύνη όλων μας είναι μεγάλη, αλλά το διακύβευμα ακόμα μεγαλύτερο: Ούτε ένα πλατάνι λιγότερο!

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ