Καθώς διανύουμε ήδη τις μέρες των γιορτών και για πολλούς οι μέρες αυτές συμπίπτουν με διακοπές ή άδεια, δε βλάπτει να τις περάσουμε διαβάζοντας ενδιαφέροντα βιβλία, γραμμένα μάλιστα από αρτινούς και αρτινές συγγραφείς. Προτείνουμε, λοιπόν, μια σειρά βιβλίων που έγραψαν ή επιμελήθηκαν συγγραφείς και ποιητές/τριες από την πόλη μας, με τη βεβαιότητα ότι μπορούν να σας κρατήσουν ενδιαφέρουσα και ευχάριστη συντροφιά στις γιορτινές αυτές μέρες.
Για όσους και όσες ενδιαφέρονται για την ιστορία, οι δύο τελευταίες εκδόσεις του «ΣΚΟΥΦΑ» είναι ό,τι καλύτερο, καθώς συνδυάζουν την τοπική με την ευρύτερη ελληνική ιστορία, εστιάζοντας στη Βυζαντινή Άρτα αλλά και στην Ήπειρο του Μεσοπολέμου.
Η πρώτη, αφορά τις νεώτερες έρευνες για τη Μεσαιωνική Ήπειρο και βασίζεται σε ημερίδα του Συλλόγου που έγινε το 2016, με τις άοκνες ενέργειες της κας Ευστρατίας Συγκέλλου, νυν επίκουρης καθηγήτριας Βυζαντινής ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η κα Συγκέλλου, ανέλαβε και την επιμέλεια του τόμου με τίτλο «Μεσαιωνική Ήπειρος.
Η νεώτερη έρευνα: εξελίξεις και προοπτικές», Άρτα 2024, που περιλαμβάνει αναθεωρημένες προς το πιο σύγχρονο πνεύμα, τις περισσότερες εισηγήσεις εκείνης της ημερίδας, καθώς και κάποια νεότερα κείμενα που αποτυπώνουν τη σύγχρονη έρευνα πάνω στη Μεσαιωνική Ήπειρο. Το αποτέλεσμα είναι ένα καλαίσθητο και περιεκτικό βιβλίο που ήδη αποτελεί σημείο αναφοράς για την πανεπιστημιακή διδασκαλία.
Η δεύτερη αφορά τους πρόσφυγες στην Ήπειρο αλλά και στην Ελλάδα γενικότερα και περιλαμβάνει τα πρακτικά του Συνεδρίου που συνδιοργάνωσε ο Σύλλογος από κοινού με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το Επιμελητήριο Άρτας, το Δήμο Αρταίων και την Περιφέρεια Ηπείρου. Το συνέδριο τελούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και είχε στόχο την ανάδειξη πολύπλευρων πτυχών της καταστροφής, αλλά και της αναγέννησης της Ελλάδας με τη συμβολή του προσφυγικού στοιχείου. Ο ευεργέτης του Συλλόγου, Δημήτρης Τομπουλίδης, ανέλαβε να χρηματοδοτήσει την έκδοση των πρακτικών του Συνεδρίου, που έγινε με την επιμέλεια του υπογράφοντος.
Το αποτέλεσμα είναι ένα εξίσου καλαίσθητο βιβλίο, με τίτλο «Μικρασιατική Καταστροφή, 100 χρόνια: από την καταστροφή στην αναγέννηση», που περιλαμβάνει τα πορίσματα των νεότερων ερευνών για την προσφορά των προσ- φύγων (εργασίες πανεπιστημιακών δασκάλων όπως ο τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπιος Παυλόπουλος, ο Σπύρος Πλουμίδης, ο Λάμπρος Φλιτούρης, η Έλλη Λεμονίδου, η Ρενάτα Δαλιανούδη, καταξιωμένων ερευνητών όπως ο Βλάσης Αγτζίδης και ο Στράτος Μιχαλέας, διδακτόρων όπως ο Βαλέρι Ισμαγκίλοφ, ο Δημήτρης Ντούτσης κ.α.) αλλά και χαιρετισμό των εκπροσώπων της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης.
Για όσους αγαπούν την ιστορία αλλά επιθυμούν να την προσεγγίσουν μέσα από μια πιο λογοτεχνική ματιά ενδείκνυται το βιβλίο της Κατερίνας Σχισμένου, «Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα: μια πριγκίπισσα της Άρτας μεταξύ ιστορίας και λογοτεχνίας», από τις εκδόσεις Εντύπωσις.
Η Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα είναι μια τραγική μορφή της ιστορίας, κόρη της Θεοδώρας Πετραλείφα (Αγίας Θεοδώρας) και του Μιχαήλ Β’ Κομνηνού Δούκα, «Δεσπότη» της Ηπείρου. Η συγγραφέας προσέγγισε τις τελευταίες σκέψεις μιας πριγκίπισσας που ξεκίνησε το 1259 από την Άρτα για να βρεθεί, με το γάμο της με τον Μαμφρέδο Χοχενστάουφεν, βασίλισσα της Σικελίας, δούκισσα της Απουλίας και πριγκίπισσα της Καπύης στην Ιταλία. Ο σύζυγός της θα πεθάνει στη μάχη και η ίδια θα προσπαθήσει να διαφύγει με τα τέσσερα παιδιά της στην Ήπειρο. Μια θαλασσοταραχή θα την κρατήσει πίσω, θα πιαστεί αιχμάλωτη και θα πεθάνει στη φυλακή από την θλίψη και τις κακουχίες σε ηλικία μόλις 29 ετών. Τραγική θα είναι και η μοίρα των τριών γιών της που θα φυλακιστούν και θα πεθάνουν έγκλειστοι.
Η μόνη που θα καταφέρει να επιζήσει είναι η κόρη της Βεατρίκη. Στο πλαίσιο του έργου ερευνήθηκαν ιστορικές και λογοτεχνικές πη- γές. Καθώς οι ιστορικές πηγές της εποχής παρείχαν ελάχιστα στοιχεία, τα υπόλοιπα παρείχε η λογοτεχνική παραγωγή. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, πρόκειται για μια ιστορία τραγική του Μεσαίωνα που σίγουρα έχει να μας πει πολλά για τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία.
Αμιγώς λογοτεχνικό έργο είναι η νουβέλα της Νικολέτας Φώτη, «Το πεπρωμένο», από τις εκδόσεις Σιδέρη, που πραγματεύεται την ιστορία μιας γυναίκας που, μέσα από μια σειρά από ατυχίες και αντιξοότητες, ανακαλύπτει την ευτυχία στην προσφορά και τη συνύπαρξη με το συνάνθρωπο. Η συγγραφέας καταφέρνει να αναδείξει την ουσία της ζωής μέσα από τις εκπλήξεις που μας επιφυλάσσει. Τη μετάπτωση από τη χαρά στη λύπη κι από τη δυστυχία στην ευτυχία, την ανάγκη για διαρκή αγώνα στη ζωή και για πίστη στις δυνάμεις του ανθρώπου.
Για τους εραστές της ποίησης συνιστούμε τη συλλογή της Βίκυς Μπούρη – Αναγνώστη, «Απώλειες ψυχωφελείς», από τις εκδόσεις Αγγελάκη. Πρόκειται για μια πρωτότυπη ανανέωση της παραδοσιακής αντίληψης σε ελεύ- θερο στίχο. Η αφήγηση είναι απολύτως αρχιτεκτονημένη και ενισχύεται από την εκλεπτυσμένη μορφική σύλληψη που δικαιώνει την ποιητική δημιουργία μιας καταξιωμένης και βραβευμένης ποιήτριας.
Οι επεξηγηματικές σημειώσεις, οι διακειμενικές αναφορές-παραπομπές, η παράθεση αποσπασμάτων από τον αρχαίο κυρίως Λόγο, ενισχύουν τον παιδαγωγικό χαρακτήρα τού όλου εγχειρήματος. Ποιήματα τόσο χαράς όσο και θλίψης που οδηγούν «δι’ ελέου και φόβου», όπως θα έλεγε και ο Αριστοτέλης στην «κάθαρσιν», την ηθική και ψυχική δικαίωση, μέσα από τη μέθεξη με το ποιητικό υποκείμενο. Κατά τον τρόπο αυτό η ποίηση της Βίκυς Μπούρη – Αναγνώστη καθίσταται ψυχαγωγική με την πλήρη σημασία της λέξης, ως οδηγού της ψυχής προς τα ανώτατα πεδία του πνεύματος, προς το μέγιστο βίωμα των συναισθημάτων.
Τέλος, όσοι επιθυμούν τη χαρά της ανάγνωσης ενός δοκιμίου, μπορούν να ανατρέξουν στο ευσύνοπτο και μεστό έργο του Χρήστου Βασιλάκη, με τίτλο «Τι είναι ποίηση», από τις εκδόσεις Γρηγόρη. Ο συγγραφέας προβληματίζεται σχετικά με την ουσία και το νόημα της ποιητικής δημιουργίας, τη στόχευση και την προοπτική των ποιητών, καθώς και την τεχνική και αισθητική πλευρά της ποιήσεως. Πρόκειται για μια συγκροτημένη και δόκιμη προσπάθεια που μπορεί να δώσει απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα σχετικά με την ποίηση.