Εγραφα τις προάλλες για τη διαφήμιση που προέτρεπε τους Έλληνες να πουν «σαίη τσίηζ Άη Βασίλη!» και, δεν το κρύβω, διακατεχόμουν από έναν αδιόρατο φόβο μήπως έχουμε απολέσει ολότελα τη μαγεία και το πνεύμα των Χριστουγέννων, αυτά που προκύπτουν από αυτό καθαυτό το θαύμα της του Χριστού γεννήσεως και δεν ανακύπτουν ως παρεμπίπτουσες συνέπειες από το καταναλωτικό πνεύμα των ημερών.
Μιλάω για την ελληνικότητα των Χριστουγέννων, εκείνη την αίσθηση που έκανε τον Παπαδιαμάντη να γράφει αριστουργήματα με μηδενική σχεδόν πλοκή, μόνο και μόνο αποπνέοντας το χριστουγεννιάτικο κλίμα των ημερών, αυτό το συναίσθημα που έκανε τον Ελύτη να πει «μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη», την ιδέα εκείνη που συναντά κανείς μόνο στη χώρα μας και δεν σχετίζεται αποκλειστικά και μόνο με την καταναλωτική μανία που μας πιάνει όλους αυτές τις μέρες, αλλά και την κατανυκτική ατμόσφαιρα, την επίσκεψη στην εκκλησία, τον αγιασμό των υδάτων, τη βασιλόπιτα, τα μελομακάρονα, τους κουραμπιέδες, αλλά -κυρίως- την αίσθηση της συναδέλφωσης και της συντροφικότητας όλων των ανθρώπων, αυτήν ακριβώς που πάμε να χάσουμε όσο η κρίση και η αβεβαιότητα χτυπάνε την πόρτα μας, όσο ο φόβος και το άγχος της καθημερινότητας μας αλλοτριώνουν και δεν μας αφήνουν να χαρούμε σαν παιδιά.
Γιατί αυτό είναι τα ελληνικά Χριστούγεννα. Και το ξαναθυμήθηκα μια Τρίτη βράδυ, την προηγούμενη εβδομάδα, μέσα σε μια τετράωρη σχεδόν διακοπή ρεύματος, που είχε ως αποτέλεσμα αρχικά μια έξαρση ενός αυτιστικού νέου (παιδιού για μένα) και κατόπιν μια δίωρη εξόρμηση με το αυτοκίνητο διανύοντας χιλιόμετρα γύρω – γύρω στην πόλη μέχρι να περάσει η ώρα και να έρθει το ρεύμα.
Εκεί είναι που συνειδητοποίησα ότι δεν κινδυνεύουμε απόλυτα να ξεχάσουμε τι είναι πραγματικά τα Χριστούγεννα. Γιατί Χριστούγεννα είναι η γειτονιά που σε έχει έγνοια και ρωτάει αν είσαι καλά. Είναι ο γείτονας που παίρνει σε τακτά διαστήματα τη ΔΕΔΗΕ για να σε ενημερώνει για την εξέλιξη της βλάβης, επειδή εσύ πρέπει (όχι μόνος, με τη συμπαράσταση της ηρωίδας ελληνίδας μάνας!) να αντιμετωπίσεις την κρίση χωρίς να προκαλέσεις ή να αφήσεις να προκληθεί κάτι κακό.
Είναι η γειτόνισσα που προσφέρεται να φορτίσει το τηλέφωνό σου (γιατί εκείνης το σπίτι έχει το μισό ρεύμα) ώστε να μπορέσεις, αν χρειαστεί, να καλέσεις κάποιον ειδικό σε βοήθεια. Είναι ο γείτονας που σε έχει έγνοια και σου στέλνει μηνύματα κάθε μισάωρο για το αν ήρθε ή δεν ήρθε το φως.
Είναι οι διαδικτυακοί φίλοι που αναζητούν πληροφορίες και κινητοποιούν όποιον αρμόδιο μπορούν να βρουν εκείνη την ώρα. Είναι το κορίτσι στο καφέ που σου φτιάχνει το τσάι για να ξεκουραστούν λίγο τα πληγωμένα σου μάτια πριν συνεχίσεις την περιπλάνηση στη βροχερή πόλη. Είναι τα παιδιά στο μίνι μάρκετ που ρωτούν αν είσαι καλά, μόλις αντικρύζουν το πρόσωπό σου.
Είναι η αίσθηση πως δεν είσαι μόνος, δε γίνεται να είσαι μόνος με τόση έγνοια, τόσο ενδιαφέρον, τόση (θα τολμήσω να το πω) αγάπη να σε περιβάλλουν. Είναι το δάκρυ ανακούφισης όταν βλέπεις το μήνυμα «γυρίστε το ρεύμα ήρθε» και συνειδητοποιείς πως δεν το περνούσες μόνος όλο αυτό, είχες μαζί σου τη σκέψη και τη θέρμη της αγάπης όλης της γειτονιάς, όλων των ανθρώπων που σε είχαν στη σκέψη και στην προσευχή τους εκείνες τις ώρες. Είναι η ευγνωμοσύνη που σε πλημμυρίζει και η επιθυμία να μπορούσες να τους αγκαλιάσεις όλους αν γινόταν εκείνη τη στιγμή. Κι όταν το συνειδητοποίησα όλο αυτό, ένιωσα μέσα μου μια μεγάλη χαρά και αγαλλίαση και σκέφτηκα ότι το πνεύμα των Χριστουγέννων υπάρχει, έστω και ασυναίσθητα, μέσα μας ακόμη. Κι αυτό είναι ένα χαρμόσυνο νέο.
Γιατί, αν το σκεφτεί κανείς καλύτερα, δεν υπάρχει πιο νέο και πιο χαρμόσυνο άγγελμα από αυτό που σημαίνουν στην κυριολεξία τους τα Χριστούγεννα, ακόμα κι αν τείνουμε να το ξεχάσουμε μέσα στη δίνη της καταναλωτικής μανίας που μας περιβάλλει, συνήθως, όλες αυτές τις μέρες. Και δεν υπάρχει, νομίζω, και καλύτερη ευκαιρία για να αναρωτηθεί κανείς τι σημαίνει αυτό το άγγελμα, από την περίοδο αυτή την εορταστική. Αν σκεφτόμασταν όλοι τι πραγματικά σημαίνει η γέννηση του Χριστού για τον κόσμο και πόσο άλλαξε η πορεία της ανθρωπότητας μετά την εμφάνισή Του στη Γη, τότε μπορεί και να βλέπαμε με άλλο μάτι το μικρόκοσμό μας και να αποφασίζαμε να κάνουμε κάτι για να τον αλλάξουμε προς το καλύτερο.
Αν μπορούσαμε μόνο να φανταστούμε πώς θα μπορούσε να είναι ο κόσμος, αν κάναμε απλώς πράξη την προτροπή Του να αγαπάμε ο ένας τον άλλο, θα απορούσαμε πώς είναι δυνατόν να μην έχουμε καταλάβει ακόμα το μεγαλείο της. Ένας κόσμος χωρίς βία, χωρίς καταπίεση, χωρίς πολέμους, με αλληλοσεβασμό και αλληλοκατανόηση, να ο κόσμος όπου θα βασίλευε η ειρήνη! Αν εμείς δεν έχουμε καταφέρει να απαλλαγούμε από τις όποιες μικρότητες ή τις όποιες κακίες μας (του γράφοντος μηδέ εξαιρουμένου), δεν μας φταίει η διδασκαλία.
Επιπλέον τα Χριστούγεννα είναι κομμάτι της παράδοσής μας. Αρκεί να στρέψουμε λίγο το βλέμμα μας προς τα πίσω, να γυρίσουμε στις σελίδες του Παπαδιάμαντη, του Κόντογλου, του Μωραϊτίδη για να φέρουμε στο νου μας την εικόνα μιας εποχής όπου τα Χριστούγεννα σήμαιναν την επαφή του ανθρώπου με το συνάνθρωπό του χωρίς υστεροβουλία και ιδιοτέλεια. Θα φέρουμε τότε στη μνήμη μας όλα εκείνα που χαρακτηρίζουν τα δικά μας Χριστούγεννα. Θα ακούσουμε νοερά τις μελωδίες από τα κάλαντα (τα κανονικά, όχι τα τζινγκλ μπελς ή τα τρίγωνα-κάλαντα που τραγουδούν μερικά σύγχρονα παιδάκια, παρασυρμένα κι αυτά από το παγκοσμιοποιημένο πνεύμα της εποχής), θα επαναφέρουμε στους γευστικούς μας κάλυκες τη γλυκιά γεύση από τα μελομακάρονα, τις δίπλες, και τους κουραμπιέδες (όσοι έχουμε και κάποια σχέση με τα Γιάννενα μπορεί να αναπολήσουμε και τα γλυκύτατα «σπάργανα του Χριστού»), θα νιώσουμε την απίστευτη θαλπωρή της εκκλησιαστικής λειτουργίας των Χριστουγέννων και θα καταλάβουμε ότι η γιορτή αυτή είναι κάτι πολύ περισσότερο από αγορά δώρων ή καταναλωτική διάθεση.
Κι ευτυχώς που υπάρχουν πρωτοβουλίες σαν αυτή του Ενοριακού Πνευματικού Κέντρου Αγίου Δημητρίου Γραμμενίτσας σε συνεργασία με το Μουσικό Σχολείο Άρτας, τη Δευτέρα 16 του μηνός, όπου διαβάστηκαν αποσπάσματα από το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Στο Χριστό στο Κάστρο» και ακούστηκαν χριστουγεννιάτικοι ύμνοι, τραγούδια και κάλαντα. Γιατί έτσι ξαναθυμόμαστε την πραγματικοί ουσία των Χριστουγέννων. Ότι δεν είμαστε (δεν πρέπει να είμαστε) μόνοι. Και ότι η Γέννηση του Θεανθρώπου θα μας το θυμίζει αυτό, όσο κι αν κάποιοι επιμένουν να μας ωθούν να το ξεχάσουμε.