Έρευνα του Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου – Χημικού
ΜΕΡΟΣ Α’
Εισαγωγικά: Η ενασχόληση του γράφοντος με θέματα, που αφορούν στην τοπική εκκλησιαστική ιστορία, ήταν η αφορμή να απευθυνθούμε για ορισμένα απ΄ αυτά στον Αρτινό ιστορικό ερευνητή Γιάννη Σ. Έξαρχο (Γ.Ε.).
Τον Γ.Ε. τον γνωρίζαμε από παλιότερες δημοσιεύσεις στον τοπικό και αθηναϊκό Τύπο. Τα ιστορικά θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ο ιστορικός αυτός είχαν σχέση και με την τοπική εκκλησιαστική ιστορία και ήταν εμφανέστατο στις δημοσιεύσεις ότι χρησιμοποιούσε σπάνιες βιβλιογραφικές πηγές. Με αφορμή τις δημοσιεύσεις μας για το ναό της Παρηγορήτισσας και την ιστορία του, ο κ. Γ.Ε. μας παραχώρησε ένα μεγάλο μέρος από το σπάνιο ιστορικό του αρχείο και ιδιαίτερα αυτό που έχει σχέση με την Παναγία την Παργηγορήτισσα. Επειδή το αρχείο του συγκεκριμένου ιστορικού αποτελεί και μια από τις βιβλιογραφικές πηγές των δημοσιεύσεών μας, παρουσιάζουμε στο αναγνωστικό κοινό το περιεχόμενό του. Ευχαριστούμε τον κ. Γ.Ε για την παραχώρηση του αρχείου και του ευχόμαστε καλή συνέχεια στην ιστορική του προσφορά.
Συνοπτική παρουσίαση του Αρχείου. Περιεχόμενα του αρχείου: Το αρχείο περιλαμβάνει σπάνιες βιβλιογραφικές πηγές, μεγάλο αριθμό φωτογραφιών του ναού και σχετικές δημοσιεύσεις στον τοπικό και αθηναϊκό Τύπο καθώς και προσωπικές παρεμβάσεις του Γ.Ε. σε αρμόδιους φορείς για θέματα που είχαν σχέση με την τοπική πολιτιστική κληρονομιά.
Βιβλιογραφικές πηγές: Στο αρχείο εκτός από τα σχετικά βιβλία για την Παρηγορήτισσα του Α. Ορλάνδου, του Κ. Τσιλιγιάννη, σχετικές δημοσιεύσεις σε ιστορικά περιοδικά υπάρχουν και σπάνιες βιβλιογραφικές πηγές, όπως οι παρακάτω, που μου δόθηκαν: 1. Φωτοτυπία από το Δελτίο Γ’ της χριστιανικής αρχαιολογικής εταιρείας (Έκδοση 1903) που περιλαμβάνει την πρώτη επίσημη αρχαιολογική μελέτη για το ναό της Παρηγορήτισσας του Γεωργίου Λαμπάκη.
2. Φωτοτυπίες από τον τρίτο τόμο της Θρησκευτικής και ηθικής εγκυκλοπαίδειας (έκδοση 1963) που περιλαμβάνει στοιχεία για το ναό της Παρηγορήτισσας καθώς και άγνωστα στοιχεία της τοπικής εκκλησιαστικής ιστορίας. 3. Την ανέκδοτη εργασία του για την Παρηγορήτισσα της Άρτας, μέρος της οποίας περιέλαβε στο ομώνυμο βιβλίο του ο μακαριστός Κώστας Τσιλιγιάννης.
Φωτογραφικό υλικό. Περιλαμβάνει: Α. Σπάνιες φωτογραφίες του ναού της Παρηγορήτισσας από διάφορες συλλογές. Β. Φωτογραφίες με τη φωτογραφική μηχανή του Γιάννη Έξαρχου από το ναό και στις οποίες θα αναφερθούμε παρακάτω.
Α. Σπάνιες φωτογραφίες του ναού της Παρηγορήτισσας: Το αρχείο περιλαμβάνει τουλάχιστον 20 σπάνιες φωτογραφίες από το εξω- τερικό και το εσωτερικό του ναού. Μεταξύ των φωτογραφιών υπάρχουν: 1.Φωτο με γκραβού- ρα της Παρηγορήτισσας που υπήρχε στο εξώφυλλο του περιοδικού Έσπερος (τεύχος 118), που εκδόθηκε στην Λειψία τον Μάρτιο του 1886. Ο Έσπερος (Hesperos) ήταν ελλη-νικό καλλιτεχνικό περιοδικό του 19ου αιώνα. Ήταν ένα από τα καλλιτεχνικά περιοδικά πριν το 1900, τα οποία άφησαν εποχή στον ελληνικό δημοσιογραφικό κόσμο. Ο Έσπερος εκδόθηκε το 1811 στη Λειψία από τον Ιωάννη Περβάνογλου, συνεχίστηκε να εκδίδεται επί επτά έτη και ήταν ένα πολυτελέστατο στην εμφάνιση περιοδικό.
2. Την παλαιότερη φωτογραφία του ναού του 1882 του Αυγουστίνου Σπράσια, ο οποίος μετά την απελευθέρωση της Άρτας φωτογράφησε πρώτος, μεταξύ άλλων παλιών ναών και κτιρίων, και την εκκλησία της Παρηγορήτισσας. Στη φωτογραφία αυτή διακρίνεται το μεγάλο πέτρινο προσκυνητάρι, το οποίο ανεγέρθηκε επί Σεραφείμ Βυζάντιου πριν το 1886. Για πρώτη φορά διακρίνεται στον μεσαίο δυτικό τρούλο με τους μαρμάρινους κίονες η καμπάνα του ναού.
3. Φωτογραφίες του εξωτερικού ναού του Γ. Λαμπάκη (1909), των κελιών της Παρηγορήτισσας (1913) και από τις λιτανείες της εικόνας της Παρηγορήτισσας των ετών 1949 και 1952. 4. Διάφορες φωτογραφίες από το εσωτερικό του ναού από φωτογράφηση του Πρωσικού Φωτομετρικού Ινστιτούτου του Βερολίνου.
