Αμφιβολίες, το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Η ιστορία του πολέμου, μάλλον ξεκινά πολύ – πολύ νωρίς, από τότε που ο Κάιν με μια ροπαλιά άνοιξε στα δύο το κεφάλι του Άβελ. Μα, θα μου πεις, τι σόι πόλεμος είναι αυτός με μόλις δύο άτομα να συγκρούονται. Αν το βλέπεις έτσι, έχεις δίκιο, αλλά από την άλλη, σε αυτή τη σύγκρου- ση συμμετείχε ο μισός πληθυσμός της γης. Άρα, το λες και παγκόσμιο πόλεμο.
Από τότε «προοδέψαμε» πάρα πολύ. Τα ρόπαλα και οι πέτρες αντικαταστάθηκαν με σφεντόνες και ξύλινα δόρατα. Λίγο αργότερα, με σπαθιά, θώρακες, ασπίδες και περικεφαλαίες. Μαζί με τον σίδηρο ήρθαν τα σιδερένια δόρατα, τα ξίφη και οι πανοπλίες. Σιγά – σιγά εμφανίστηκαν τα τουφέκια, τα πολυβόλα, το φλογοβόλα, τα χημικά, τα βιολογικά όπλα, τα πολεμικά αεροπλάνα, τα πυρηνικά και τώρα σύγχρονα τα πολεμικά drone και τα έξυπνα όπλα. Η «πρόοδος» στο μεγαλείο της, έτσι ώστε αντί να ξεκοιλιάζουμε έναν προς έναν τους εχθρούς μας, να τους σκοτώνουμε από μακριά με το πάτημα ενός κουμπιού.
Όσο άλλαζαν τα όπλα, άλλαζαν και τα είδη του πολέμου. Θρησκευτικός πόλεμος, Εμφύλιος, Ασύμμετρος, Συμβατικός, Χημικός, Βιολογικός, Πυρηνικός, Ψυχρός, Κυβερνοπόλεμος. Και η ανθρωπότητα έζησε τον Τρωικό πόλεμο, τους Περσικούς πολέμους, τον Πελοποννησιακό, τους Ρωμαϊκούς, τους Βυζαντινούς, τις Σταυροφορίες, τους Ναπολεόντειους, τον Α΄ και τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, τους πολέμους σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Πακιστάν, Λιβύη, Υεμένη, Σομαλία, Νιγηρία, Σουδάν, Βιετνάμ, Μιανμάρ, Ντονμπάς, Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Ουκρανία, Παλαιστίνη και σε πολλές άλλες χώρες.
Παρά την παραπάνω πληθώρα πολέμων, ορισμένες πράξεις, μάς σοκάρουν περισσότερο από άλλες. Αυτό αποδεικνύει την ύπαρξη της συλλογικής πεποίθησης ότι, σε έναν πόλεμο, πρέπει να υπάρχουν όρια. Η πεποίθηση, μάλιστα, αυτή, έχει τις ρίζες της βαθιά στους αιώνες, αν και ενδεχομένως να μην υπήρχε πάντα ένας κοινώς αποδεκτός ορισμός αυτών των ορίων.
Ακόμα και εμείς οι Έλληνες είμαστε στιγματισμένοι με τη σφαγή της Τριπολιτσάς. Η σφαγή που ακολούθησε την κατάληψη της πόλης, ενάντια στη θέληση του Κολοκοτρώνη, ήταν τρομακτική: επί τρεις ημέρες οι Έλληνες σφαγίαζαν τους αμάχους Τούρκους και Εβραίους, τις γυναίκες, τα παιδιά και τα βρέφη, αφού προηγουμένως βασάνισαν, εκπαραθύρωσαν, έκαψαν και λεηλάτησαν. Κατά τον Παπαρρηγόπουλο η «ανωφελής και ανηλεής» σφαγή «μπο- ρεί ίσως να εξηγηθή εκ του προαιωνίου μεταξύ των δύο φυλών και θρησκειών πάθους, αλλά να δικαιολογηθή δεν επιτρέπεται».
Οι σύγχρονοι πολεμικοί νόμοι θεμελιώθηκαν τον 19ο αιώνα, όταν τα κράτη του κόσμου υπέγραψαν από κοινού τις πρώτες διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των αμάχων, των ασ- θενών και των τραυματιών πολέμου. Ακολούθησαν πολλές διεθνείς συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων Συμβάσεων της Γενεύης του 1949, οι οποίες αποτελούν τα πλέον παγκοσμίως αναγνωρισμένα πρωτόκολλα σχετικά με το δίκαιο του πολέμου. Τα τέσσερα αυτά έγγραφα συντάχθηκαν στον απόηχο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος ώθησε τα κράτη να συντάξουν γραπτώς κάποιους θεμελιώδεις κανόνες και έθιμα πολέμου και να δεσμευτούν ότι θα τα τηρήσουν.
Γενικά, στη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων, εφαρμόζονται, το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο, το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο, το Διεθνές Δίκαιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το εσωτερικό δίκαιο των κρατών και άλλες επί μέρους συμφωνίες. Ως απόρροια των παραπάνω προέκυψαν οι έννοιες του «εγκλήματος πολέμου», της «γενοκτονίας» και των «εγκλημάτων κατά της ανθρω- πότητας». Μια κεντρική αρχή του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, η οποία ισχύει για όλους τους συμμετέχοντες, όχι μόνο για τους κρατικούς στρατούς, είναι ότι οι άμαχοι δεν πρέπει να αποτελούν στόχο. Δηλαδή, ακριβώς το αντίθετο, από αυτό που συνέβη στο γειτονικό μας Κομμένο.
Κάποτε, τα πεδία των μαχών βρίσκονταν μακριά από κατοικίες. Και η όποια μορφή δόξας και ηρωισμού είχε ως προϋπόθεση την αντιμετώπιση υπέρτερων πάνοπλων μάχιμων στρατιωτών. Σήμερα, μετά από χιλιάδες χρόνια προόδου, βλέπουμε τους αμυνόμενους να χρησιμοποιούν ως ασπίδα αμάχους. Τα στρατηγεία να βρίσκονται σε υπόγεια πολυκατοικιών. Και οι επιτιθέμενοι χωρίς κανένα ενδοιασμό να σκοτώνουν όλους τους αμάχους, για να σπάσουν την ασπίδα και να φτάσουν στον τελικό στόχο. Πλέον δεν υπάρχουν παράπλευρες απώλειες. Όλες οι απώλειες δικαιολογούνται και ο πόλεμος μετατράπηκε από «μέσο της πολιτικής» σε αυτοσκοπό.
Αυτή η σύγχρονη πρακτική, χωρίς Αμφιβολίες πολλές, χωρίς Αμφιβολίες τρελές, πρέπει να μας κάνει όλους να αναρωτηθούμε αν πράγματι έχουμε προοδέψει τα τελευταία χιλιάδες χρόνια. Γιατί είναι γνωστό πως «Ο πόλεμος δεν στα- ματά τον πόλεμο. Αν ήταν έτσι, τα προβλήματά μας θα είχαν σταματήσει χιλιετίες πριν».
Αθώος, λόγω Αμφιβολιών