Της Κατερίνας Σταμάτη*

Η σημερινή Άρτα, χτισμένη πάνω στην Αρχαία Αμβρακία, είναι σήμερα μια απλή και όμορφη πόλη με οικογενειακό χαρακτήρα και με πολλές δυνατότητες ανάπτυξης και ευημερίας.
Στην τελευταία μου επίσκεψη, όμως, με λύπη διαπίστωσα ότι η Άρτα δίνει σήμερα την εικόνα μιας πόλης που φυλλοροεί, χωρίς καμία εμπορική κίνηση, δεδομένου ότι στους κεντρικούς της δρόμους όλα τα καταστήματα είναι ξενοίκιαστα, πράγμα που υποδηλώνει την έλλειψη υποδομών για ανάπτυξη.
Ενδεχομένως το Εμπορικό Επιμελητήριο, σε συνεργασία με κυβερνητικούς παράγοντες και με τη δραστηριοποίηση των τοπικών εμπόρων, να μπορούσε να δώσει νέες κατευθύνσεις και καινοτόμες ιδέες για τον σχεδιασμό έργων υποδομής, που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, της μεταποίησης, του το-μέα υπηρεσιών και γενικά στην αύξηση της παραγωγικότητας των μελών τους.
Η Άρτα, αυτός ο Μυστράς της ΒΔ Ελλάδας, ως Πρωτεύουσα του σχετικά βραχύβιου αλλά ένδοξου Δεσποτάτου της Ηπείρου, έχει να επιδείξει, πλάι στις άλλες ομορφιές της και μνημεία εξαιρετικής Τέχνης, αψευδείς μάρτυρες και κήρυκες της ιστορίας και του πολιτισμού της.
Εκτός από το πασίγνωστο θρυλικό γεφύρι, που αποτελεί ορόσημο της πόλης, η Άρτα είναι μια πόλη με Βυζαντινές εκκλησίες, όπου δεν έχει αναπτυχθεί καθόλου ο Θρησκευτικός τουρισμός. Δεκάδες Βυζαντινές εκκλησίες, αμέτρητα εκκλησάκια, μοναστήρια, μονές και τοπο- θεσίες για ιερό προσκύνημα δεν έχουν προβληθεί, ώστε σε σύνδεση με την κουλτούρα του τόπου και την τέχνη να παρακινηθούν τουρίστες, για να επισκεφθούν τα ιερά αξιοθέατα.
Τα έργα τέχνης της Βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό πόλο έλξης, χωρίς να έχουν αποκλειστικά Προσκυνηματικό χαρακτήρα, καθώς μπορεί να ενδιαφέρουν άτομα που επιθυμούν να περιηγη- θούν, με σκοπό να θαυμάσουν μνημεία με πλού- σια αρχιτεκτονική υψηλής ιστορικής, καλλιτεχνικής και πολιτιστικής αξίας. Συνέδρια και εκδηλώσεις, δράσεις με σκοπό την ανάδειξη των μνημείων, των χώρων και των παραδόσεων θα αναδείκνυαν την πόλη και θα συνέβαλλαν ουσιαστικά στην οικονομική ανάπτυξή της. Επιπλέον, θα ενίσχυαν υποβαθμισμένους ή «εγκα- ταλειμμένους» παραγωγικούς κλάδους της τοπικής οικονομίας.
Το κάστρο, το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της μεσαιωνικής φυσιογνωμίας της Άρτας, που κάποτε φιλοξενούσε το Xenia μέσα στα τείχη του, δίνει μια εικόνα εγκατάλειψης καθώς το παλιό ξενοδοχείο δεν είναι παρά ένα ερειπωμένο, θλιβερό κτίριο. Απαιτείται πλήρης αξιοποίηση του κτηρίου, του θεάτρου και του περιβάλλοντος χώρου, ώστε να φιλοξενεί ποικίλες δράσεις πολιτισμού, ψυχαγωγίας, παιδείας και αναψυχής. Απαιτείται ευαισθητοποίηση των αρμόδιων αρχών, σε θέματα που συνδέονται με την προστασία, διάσωση, συντήρηση, στερέωση, αποκατάσταση και συνεπώς ανάδειξη του κάστρου της Άρτας ως χώρου αντάξιου της σημασίας και της επισκεψιμότητάς του. Αναστηλωτικές επεμβάσεις στο κάστρο, καθώς και στον πανύψηλο πύργο του ρο- λογιού που μοιάζει σαν φυσική προέκταση του τείχους και παραμένει σιωπηλός, θα αυξήσουν την υπεραξία της Άρτας.
Η Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας «Γ. Μόραλης» δεν λειτουργεί ως ένα μουσείο ενεργό και εξωστρεφές που αναπτύσσει την δραστηριότητά του με βασικούς άξονες την ανάπτυξη και προβολή της τέχνης, την ενίσχυση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, την εξοικείωση με τις εικαστικές τέχνες και την αισθητική καλλιέργεια, καθώς δεν παρουσιάζει έντονη εξωστρέφεια προς την τοπική κοινωνία και δεν απευ- θύνεται σε ευρύ φάσμα κοινωνικών και ηλικιακών ομάδων.
Η Πινακοθήκη θα πρέπει να εμπλουτιστεί με συλλογές που να παρουσιάζουν όλο το φάσμα της εικαστικής δημιουργίας, γνωστοποιώντας τα καλλιτεχνικά κινήματα, τις τάσεις, τους δημιουργούς, όπως αυτοί έχουν ιστορικά καταγραφεί, καθώς και σε ό,τι λογίζεται ως έκφραση των σύγχρονων αναζητήσεων και προβληματισμών. Μια πολιτιστική και εκπαιδευτική παρέμβαση θα ήταν η εκδοτική δραστηριότητα που θα απέρρεε από τις εκθέσεις, μόνιμες αλλά και περιοδικές. Αυτό θα ενίσχυε τη φυσιογνωμία και την ταυτότητά της, δεδομένου ότι η εκδοτική δραστηριότητα προσθέτει ένα ακόμα στοιχείο πολιτιστικής παρέμβασης.
Άλλες δραστηριότητες που θα προωθούσαν την εικόνα της Πινακοθήκης στο κοινό θα ήταν η οργάνωση επιστημονικών συμποσίων, ημερίδων, ξεναγήσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δημιουργικών εργαστηρίων, ενώ η λειτουργία Εικαστικού εργαστηρίου σε τακτική βάση για παιδιά της περιοχής θα τόνιζε τον χαρακτήρα της Πινακοθήκης ως κεντρικού στοιχείου της κοινωνικής ζωής του τόπου.
Ο κάμπος της Άρτας αργοπεθαίνει, καθώς απειλούνται οι καλλιέργειες εσπεριδοειδών λό- γω του «μαύρου αλευρώδη» και την αγροτική παραγωγή αποτελειώνει τώρα η ξηρασία. Ενώ υπάρχει νερό δεν υπάρχει υδάτινο δίκτυο. Η λύση δεν είναι οι γεωτρήσεις, των οποίων το κόστος είναι ασύμφορο και δυσβάσταχτο για τους αγρότες. Απαιτούνται έργα υποδομής, αναβάθμιση του δικτύου ύδρευσης από το Πουρνάρι και τον Άγιο Γεώργιο. Είναι η έλλειψη δικτύου άρδευσης που καταστρέφει την παραγωγή.
Το Πρότυπο Αγροδιατροφικό Τεχνολογικό Πάρ- κο Ηπείρου (ΠΑΤΕΠΗ), έργο που θα βοηθούσε τρομερά στην άμεση ανάπτυξη της Άρτας και της Ηπείρου γενικότερα, δεν λειτούργησε ποτέ. Θα έδινε ταυτότητα στην Ελληνική και τοπική παραγωγή εφαρμόζοντας τεχνολογίες αιχμής μετασχηματίζοντας την Ελληνική παραγωγή.
Θα ήταν ένα σημαντικό κέντρο για τη δια βίου εκπαίδευση στελεχών, αγροτών, κτηνοτρόφων, καθώς και μιας νέας γενιάς παραγωγών με πιστοποιημένο διαβατήριο εκπαίδευσης στη ζωι- κή και φυτική παραγωγή μέσω νέων τεχνολογιών. Με βάση την ύπαρξη του ΠΑΤΕΠΗ τα κέντρα καινοτομίας θα προσέδιδαν επιστημονικά εφόδια πρώτης γραμμής και ανείπωτα πλεονεκτήματα στους φοιτούντες του Τμήματος Γεωπονίας, ενώ η σύνδεσή τους με τη Βιομηχανία της Αγροδιατροφής τόσο σε Ελληνικό, όσο και διεθνές επίπεδο, θα έδινε τη δυνατότητα διεύρυνσης του επαγγελματικού χώρου τους σε οικουμενικό επίπεδο, προσδίδοντας στους απο- φοίτους εξαιρετικές επαγγελματικές προοπτικές και διεθνές κύρος. Αναρωτιόμαστε γιατί αυ- τό το κέντρο που θα αναβάθμιζε τόσο τη πόλη της Άρτας δεν έχει λειτουργήσει ακόμα.
Πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει μέριμνα για την οφειλόμενη προβολή των πολιτιστικών «θησαυρών» της Άρτας, φροντίδα για την ανάπτυξη του εμπορικού τομέα, μια και η Άρτα κατέχει καίρια θέση που θα μπορούσε να εξυπηρετεί και να εφοδιάζει την ευρύτερη περιοχή. Απαιτείται προσπάθεια για να μην εγκαταλειφθεί η παραγωγή των πολύτιμων εσπεριδοειδών.
Παράλληλα, πρέπει να ενθαρρυνθεί και ο τουρισμός – αγροτουρισμός, αφού η περιοχή έχει να επιδείξει ένα ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον, συνδυάζοντας κατά ιδανικό τρόπο φυσική ομορφιά, πολιτισμό και ιστορία, αγνά τοπικά προϊόντα και παραδοσιακές Ηπειρώτικες γεύσεις, ώστε η πόλη μας να διεκδικήσει τη θέση που της αξίζει.
* Η Κατερίνα Σταμάτη είναι διδάκτωρ Γαλλικής Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού, διευθύντρια 2ου Λυκείου Καισαριανής, καταγώμενη από την Άρτας