Σε προηγούμενο άρθρο μου αναφέρθηκα στους Αρτινούς και Ηπειρώτες καποτάδες του Βασιλείου της Νεαπόλεως. Συνεχίζω την αναφορά κάνοντας λόγο για τους Καποτάδες της Βενετίας.
H Ηπειρώτικη κάπα από τον 17ο αιώνα εξάγονταν ήδη και εκτός των συνόρων του σημερινού Ελλαδικού χώρου είτε της Οθωμα- νικής Αυτοκρατορίας τότε. Στην Ιταλία θα γίνει γνωστή σαν Cappota Greca. Το Βασίλειο της Νεαπόλεως, το Λιβόρνο της Τοσκάνης, η Σαρδηνία, η Ανκόνα και η Βενετία, θα είναι τα κέντρα της κάπας.
Αρχικά η κάπα γίνονταν με εμπορική εισαγωγή. Αρτινοί και Συρρακιώτες έμποροι καποτάδες στην Μπαρλέτα και στο Βασίλειο της Νεαπόλεως κατάλαβαν πως θα είχαν μεγαλύτερο οικονομικό όφελος αν εισάγουν μόνο το ύφασμα και τις ράβουν εκεί. Όπως και έγινε. Το παράδειγμα αυτό ακολούθησαν και οι καποτάδες στη Βενετία.
Ο πρώτος καποτάς της Βενετίας ήταν ο Γιαν- νιώτης Γιάννης Θεοχάρης, ο οποίος, όπως μας πληροφορεί ο Χρήστος Ζαμπακόλας που ασχολήθηκε με τους εν λόγω καποτάδες, άνοιξε το πρώτο εργαστήριο στα 1742 στο San Provolo. Τον Θεοχάρη θα ακολουθήσουν και άλλοι. Οι περισσότεροι ήταν Βλάχοι τεχνίτες από Συρράκο και Καλαρρύτες. Χρησιμοποιώ τον όρο Βλάχοι και όχι Αρουμάνοι ή Ρημένοι κτλ που χρησιμοποιούνται σήμερα, γιατί ήταν όρος της εποχής.
Σε μελέτη του ο Μανώλης Μαγκλάρας αναφερόμενος στον Σπύρο Λάμπρου γράφει τα εξής: Σε μια άλλη έρευνα του ο συμπατριώτης μας λόγιος γράφει: «Οι Καλαρυτιώται μετά των Συρρακιωτών, των Μετσοβιτών και των κατοίκων του Ασπροποτάμου και του Ζαγορίου, κατέλαβον, ως δια νέων αποικιών, τας ακτάς της Μεσογείου, ιδρύοντες εμπορικούς οίκους εν Νεαπόλει, Λιβούρνω, Γενούη, Σαρδηνία, Μελήτη, Βενετία, Τεργέστη, Αγκώνι και Ραγούζη». Υπήρχαν σποραδικά και άλλοι Έλληνες από άλλες περιοχές, όπως Τρίκαλα, Λάρισα και Θεσσαλονίκη.
Από τα εργαστήριά τους δεν έλειπε η εικόνα της Παναγίας Εσφαγμένης του Βατοπεδίου, όπως και άλλοι προσωπικοί Άγιοι προστάτες. Μάλιστα για τα εγκαίνια της Συντεχνίας τυπώθηκαν φυλλάδια με την Παναγία την Εσφαγ- μένη του Βατοπεδίου, που μοιράστηκαν στους παρευρισκόμενους αλλά και αργότερα μοιράζονταν και σε πελάτες. Στη Βενετία αλλά και γενικά στην Ευρώπη, ήταν υποχρεωτικό, όταν ήσουν τεχνίτης να είσαι μέλος κάποιας συντεχνίας και να πληρώνονται οι προβλεπόμενοι φόροι.
Οι καποτάδες της Βενετίας φρόντιζαν τα σπίτια τους να είναι είτε κοντά στο εργαστήρι, είτε αυτό να είναι ενσωματωμένο στο εργαστήρι. Ήταν σπίτια απλά, χωρίς ιδιαίτερη χλιδή και εν ανάγκη χρησιμοποιούνταν και σαν προέκταση του εργαστηρίου.
Η κάπα της Βενετίας δεν ήταν απλά μια κάπα. Την έβρισκες σε διάφορα χρώματα και ανάλογα από που προέρχονταν το μαλλί είχε και την αντίστοιχη ονομασία. Παράδειγμα Γιαννιώτικη, Ζαγοράς, Τρικάλων κτλ. Κοινώς οι καποτάδες της Βενετίας έπιασαν και το νόημα της μόδας, θα λέγαμε.
Στα 1764 οι καποτάδες καταφέρνουν κάτι που πρώτη φορά γίνεται από τους Έλληνες της Βενετίας. Να ιδρύσουν δηλαδή δική τους συντεχνία. Με απόφαση του Senato Terra, στις 10 Σεπτεμβρίου 1764, ιδρύθηκε η Συντεχνία των Ελλήνων Καποτάδων (Arte de Greci Capotteri). Ως έδρα ορίστηκε ο Ελληνικός Ορθόδοξος ναός του Αγίου Γεωργίου της Βενετίας, ενώ η συντεχνία ήταν αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα. Βρίσκονταν υπό την επίβλεψη των αρχών της Βενετίας και πλήρωναν τους σχετικούς φόρους.
Για την συντεχνία ο Χρήστος Ζαμπακόλας γράφει τα παρακάτω: «Όλα τα μέλη της συντεχνίας προέρχονταν από την Ήπειρο και ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι. Η κοινή εθνική προέλευση διευκρινίζεται και από την ονομασία της συντεχνίας που ήταν “των Ελλήνων” – αναφορά τόσο στην καταγωγή όσο και στο ορθόδοξο δόγμα. Άλλωστε, και στο άρθρο 5 της Mariegola (το επίσημο βιβλίο του καταστατικού της συντεχνίας), διατυπώνεται με σαφήνεια ότι κάθε Έλληνας cappomaestro μπορούσε να προσλάβει μαθητευό- μενους και τεχνίτες μόνο από τη nazione greca της Βενετίας. Συνεπώς, επρόκειτο για μια συντεχνία, τα μέλη της οποίας μοιράζονταν κοινές πολιτισμικές αναφορές, είχαν κοινή γλώσσα και συμπεριφορά και Ελληνική εθνική συνείδηση».
Μεταξύ αυτών θα διαπρέψει κάποιος Γεώργιος Τουρτούρης, με καταγωγή από τους Καλαρρύτες. Ο Τουρτούρης θα διαπρέψει ως έμπορας και στα Γιάννινα του Αλή πασά, στα Εφτάνησα αλλά βρίσκουμε να έχει και σχέση με τον Καποδίστρια. Οι καποτάδες της Βενετίας είναι αυτοί που εφοδίασαν τον στρατό του Ναπολέοντα με κάπες για την εκστρατεία στη Ρωσία.
Πηγές κειμένου: Χρήστος Ζαμπακόλας. Blog Anastasios: Οι Έλληνες ραφτάδες της Βενετίας και η εμπλοκή τους στην Ελληνική επανάσταση. Γιώργος Πλουμπίδης, Οι Έλληνες καποτάδες της Βενετίας. Μανώλης Μαγκλάρας, Οι Συρρακιώτες Καποτάδες. Φώτης Βράκας, Το εμπόριο της κάπας απο τον 17ο ως τον 19ο αιώνα.