Κάθε λέξη έχει την δική της ιστορία. Σήμερα θα ασχοληθούμε με την λέξη ΣΥΚΟΦΑΝΤΗΣ. Ποιά η προέλευσή της και ποιά η σημασία της.
Ενώ είναι ολοφάνερο ότι ο συκοφάντης ως λέξη προέρχεται από το σύκο και το ρήμα «φαίνω» (φανερώνω). Δεν έχει ακόμη βρεθεί πειστική εξήγηση για ποιο λόγο ονομάστηκαν έτσι όσοι κατηγορούν ψευδώς τους γύρω τους.
Απορία για την προέλευση της λέξεως είχαν εκφράσει ήδη οι αρχαίοι και ο Ζηνόδωρος, γραμματικός του 2ου αιώνα πΧ ήταν ο πρώτος που βρέθηκε σε ετυμολογικό δίλημμα και προτίμησε να παραθέσει δύο εκδοχές αν και φαίνεται να προτιμά την πρώτη.
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή του Ζηνόδωρου επειδή οι Αθηναίοι αγαπούσαν πολύ τα σύκα υπήρχαν αρκετοί που πήγαιναν στους αγρούς και έβλεπαν αν ωρίμασαν τα σύκα της χρονιάς. Όποιος έφερνε πρώτος την είδηση αυτός ονομάζονταν συκοσκόπος και αργότερα συκοφάντης και από εκεί μεταφορικά απεκλήθη συκοφάντης όποιος έχωνε την μύτη του στην ιδιωτική ζωή των άλλων, όπως πριν έψαχνε για ώριμα σύκα.
Η δεύτερη εκδοχή του Ζηνόδωρου είναι αυτή που πολλοί από εμάς ακούσαμε στο σχολείο. Κάποτε είχε πέσει λιμός στην Αθήνα και ο Δήμος ενέκρινε ψήφισμα που απαγόρευε την εξαγωγή σύκων. Όποιοι κατήγγειλαν άλλους ψευδώς ότι εξάγουν σύκα ονομάστηκαν συκοφάντες.
Μια τρίτη εκδοχή που διατύπωσε κάποιος Lancelot Shadwell είναι ότι οι συκοφάντες αρχικά ονομάσθηκαν εκείνοι που έσειαν την συκιά για να φανερωθούν τα σύκα που ήταν κρυμμένα στα ψηλά κλαριά και στο πυκνό φύλλωμα.
Μια τέταρτη εκδοχή που την αναφέρει ο Αθηναίος είναι ότι στην Ρόδο συκοφάντες ονομάζονταν οι υπεύθυνοι για την είσπραξη των φόρων από τους πολίτες που καταβάλλονταν σε είδος (σύκα, λάδι και κρασί) και μάλιστα ότι διάλεγαν για την δουλειά τους αυτή τους πιο αξιόπιστους πολίτες.
Σε μια άλλη εκδοχή, πέμπτη, σύμφωνα με τον Gernet, συκοφάντες ονομάζονταν αυτοί που αποκάλυπταν όσους είχαν κρυμμένα στα ρούχα τους σύκα. Δηλαδή μια ασήμαντη μικροκλοπή. Και κατ’ επέκταση όσους κατέδιδαν ασήμαντες πράξεις και στη συνέχεια έκαναν ψευδείς καταγγελίες. Η εκδοχή αυτή δεν είναι απίθανη.
Σύμφωνα με μια έκτη εκδοχή συκοφάντες ήταν όποιοι κατήγγειλαν τους κλέφτες σύκων από τις ιερές συκιές, όπως αναφέρει κάποιος μεταγενέστερος σχολιαστής του Αριστοφάνη. Αν θα το ψάξουμε ακόμα περισσότερο θα βρούμε και άλλες εκδοχές που έχουν σχέση με τα σύκα και του Συκοφάντη.