Του Μιχάλη Κατσιμπόκη*

Μια φορά κι έναν καιρό πριν από περίπου 2.500 χρόνια άρχισε να χτίζεται το Κάστρο της Άρτας. Το Κάστρο έζησε χρόνια δόξας και πολιορκήθηκε τρείς φορές, μέχρι που ολοκληρώθηκε το χτίσιμό του κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας.
Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Επανάστασης του 1821, το Κάστρο χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή και 135 χρόνια αργότερα φτάσαμε στο 1958.
Στις 9 Δεκεμβρίου 1958, ο ΕΟΤ διενήργησε διαγωνισμό για την κατασκευή του Ξενία Άρτας. Τελικά το Ξενία σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα, ομότιμο καθηγητή ΕΜΠ, Διονύση Ζήβα, γνωστό εκτός των άλλων για την επέμβαση προστασίας της Πλάκας (1973 – 2003) και για την ιδιαίτερη ευαισθησία του στην προστασία μνημείων και συνόλων. Την περίοδο που εργαζόταν στον ΕΟΤ ανέλαβε τη μελέτη του Ξενία της Άρτας μέσα στο Κάστρο. Το Φρούριο λειτουργούσε, τότε, ως ποινικές φυλακές. Το κτίριο των φυλακών, ένα βαρύ λιθόδμητο κτίριο, δεν παρουσίαζε κανένα απολύτως ενδιαφέρον.
Στις 2 Μαΐου 1959, με Βασιλικό Διάταγμα (ΦΕΚ 110/Α’/09. 06.1959) χαρακτηρίστηκε ως Τουριστικό Δημόσιο Κτήμα προς ανέγερση τουριστικού ξενοδοχείου στο φρούριο της πόλης Άρτας. Έτσι, το παραπάνω ακίνητο ανήκε αρχικά κατά κυριότητα στο ΝΠΔΔ «Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού» (ΕΟΤ).
Στις 31 Αυγούστου 1959, με την υπ’ αρίθμ. 1396/Τ/31.08.1959 (ΦΕΚ 364/Β’/16.10.1959) Κοινή Απόφαση του Υπουργών Οικονομικών και Προεδρίας της Κυβερνήσεως, ανατέθηκε στον ΕΟΤ η διοίκηση και διαχείριση (ΟΧΙ Η ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ) του ως άνω χαρακτηρισμένου Τουριστικού Δημόσιου Κτήματος προς ανέγερση τουριστικού ξενοδοχείου.
Στις 11 Ιουνίου 1975, συντάχθηκε το νέο Σύνταγμα της Ελλάδας από την 5η Αναθεωρητική Βουλή και τέθηκε σε ισχύ. Ισχύει έως σήμερα, όπως αναθεωρήθηκε το 1986, το 2001, το 2008 και το 2019. Στο Άρθρο 59 του Συντάγματος αναγράφεται ο όρκος που δίνουν οι βουλευτές μας: «Ορκίζομαι στο όνομα της Αγίας και Ομοούσιας και Αδιαίρετης Τριάδας να είμαι πιστός στην Πατρίδα και το δημοκρατικό πολίτευμα, να υπακούω στο Σύνταγμα και τους νόμους και να εκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκοντά μου».
Στο Άρθρο 24, παράγραφος 6 του Συντάγματος αναγράφεται: «Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Νόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών».
Στις 16 Οκτωβρίου 1975, μεταγράφηκε νόμιμα στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Άρτας, στον τόμο 185 με α/α 53, στη μερίδα του ΕΟΤ. Την διοίκηση και διαχείριση αυτού ασκούσε η εταιρεία «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα ΑΕ», που μετονομάστηκε σε «Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου ΑΕ», (ΕΤΑΔ ΑΕ) δυνάμει των διατάξεων του Ν. 2636/1998 και Ν.2837/2000 σε συνδυασμό με την Κοινή Υπουργική Απόφαση Δ6Α1162069 ΕΞ 2011 (ΦΕΚ 2779/Β/02/12/2011).
Στις 6 Φεβρουαρίου 2002, με την αρίθμ. 508215/6-2-2002 Διαπιστωτική Πράξη Νομιμότητας ΞΕΝΙΑ Άρτας νομιμοποιήθηκαν τα κτήρια του ΞΕΝΙΑ Άρτας. Στην Διαπιστωτική Πράξη Νομιμότητας του Ξενία φαίνεται ως κατασκευαστής και ιδιοκτήτης του ο ΕΟΤ, αλλά ΧΩΡΙΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΑΔΕΙΑ. Ο ίδιος ο ΕΟΤ έκτισε εντός του Κάστρου της Άρτας ένα κτίριο στο οποίο δεν μπορούσε να εκδώσει Νόμιμη Οικοδομική Άδεια. Ενώ το κτίριο κτίστηκε την δεκαετία του ’60, η Διαπιστωτική Πράξη Νομιμοποίησης του Ξενία εκδόθηκε 6/02/2002 – 40 χρόνια αργότερα!
Στις 13 Φεβρουαρίου 2002, με την υπ’ αρίθμ. 8012/2/13-2-2002 απόφαση του υπουργού Πολιτισμού, βάσει της οποίας «εγκρίθηκε η αλλαγή χρήσης του κτιρίου του πρώην ξενοδοχείου Ξενίας Άρτας, το οποίο βρίσκεται εντός του Φρουρίου Άρτας, σε Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης του Υπουργείου Πολιτισμού», η χρήση του ΞΕΝΙΑ ως ξενοδοχείου, χάθηκε και δεν υφίσταται πλέον.
Στις 22 Ιουνίου 2002, δημοσιεύτηκε ο Νόμος 3028/2002 (ΦΕΚ 153 Α’/22.06.2002) «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Στο Άρθρο 13, παράγραφος 3 αναγράφεται: «Ζώνη Προστασίας Α: στην περιοχή αυτή μπορεί να επιτρέπεται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, ΜΟΝΟ η κατασκευή κτισμάτων ή προσθηκών σε υπάρχοντα κτίρια που είναι αναγκαία για την ανάδειξη των μνημείων ή χώρων καθώς και για την εξυπηρέτηση της χρήσης τους».

Ξεσηκωμός πολιτών
Το 2007 οι πολίτες της Άρτας άρχισαν συντονισμένο αγώνα για το άνοιγμα του Κάστρου σε όλους τους Αρτινούς και την διεκδίκηση της αξιοποίησης του πρώην ΞΕΝΙΑ και του περιβάλλοντος χώρου για δημόσια χρήση, με στόχο τη δημιουργία εντός αυτού ενός εναλλακτικού χώρου δημιουργικής, πολιτιστικής και πνευματικής έκφρασης όλης της Αρτινής κοινωνίας.
Το 2008 υπήρξε αίτημα της τότε Δημοτικής Αρχής (Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου 258/2008), να περιέλθει ο χώρος αυτός στην περιουσία του Δήμου, να ανοίξει και να αποδοθεί σε δημόσια λειτουργία, ως χώρος πολιτισμού, προς όφελος όλων των συμπολιτών μας, μικρών και μεγάλων, αλλά και των επόμενων γενεών: «Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ανέκαθεν ήταν να λειτουργήσει ο χώρος του πρώην ΞΕΝΙΑ ως ένα πολυπολιτισμικό κέντρο, με προτάσεις που θα γίνουν απ’ όλους τους φορείς όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή».
Την Πέμπτη 23 Ιουλίου 2009 συνεδρίασε το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, προκειμένου να αποφασίσουν τον «χαρακτηρισμό ή μη ως μνημείο» του ξενοδοχείου ΞΕΝΙΑ της Άρτας. Το κοινό όργανο ΚΑΣ – ΚΣΝΜ αποφάσισε τον ΜΗ χαρακτηρισμό του ως μνημείου «διότι αφενός ο χαρακτηρισμός του θα αναιρέσει την προστασία του Βυζαντινού μνημείου πάνω στο οποίο είναι χτισμένο και αφετέρου, λόγω των εκτεταμένων βλαβών και φθορών που παρουσιάζει το κτίριο, θα απαιτηθούν για την διατήρησή του επεμβάσεις τέτοιες οι οποίες θα αλλοιώσουν την αυθεντικότητά του».
Το Σάββατο, 30 Ιουλίου 2011, έλαβε χώρα συνέντευξη της γενικής γραμματέως υπουργείου Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη στα ΜΜΕ για το Κάστρο – ΞΕΝΙΑ Άρτας και για έργα πολιτισμού της περιοχής: «Το Κάστρο είναι πάρα πολύ συνδεδεμένο με τη ζωή, με την ψυχαγωγία και με την ποιότητα ζωής των Αρτινών. Το ίδιο και το ΞΕΝΙΑ όλα τα χρόνια που λειτουργούσε. Παρά το γεγονός ότι δεν κηρύχθηκε όταν εισήχθη το 2009 στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων ως μνημείο, παρόλα αυτά θεωρούμε ως ΥΠΠΟΤ ότι θα πρέπει να κρατήσει την αρχιτεκτονική του φυσιογνωμία. Δεν πρέπει να αλλοιωθεί γιατί αυτό το συγκεκριμένο οικοδόμημα είναι συνδεδεμένο με τον πολιτισμό και την ψυχαγωγία της πόλης.
Και δεύτερον, επειδή ακριβώς βρίσκεται μέσα στο κάστρο, δηλαδή έναν μείζονα αρχαιολογικό χώρο όχι μόνο για την πόλη των Αρταίων αλλά σε εθνικό επίπεδο, θα πρέπει οι λειτουργίες του και οι χρήσεις που θα του αποδοθούν να είναι συμβατές με τον αρχαιολογικό χώρο μέσα στον οποίο βρίσκονται… Το ΞΕΝΙΑ θα πρέπει να αποδοθεί, να είναι το ίδιο ένας πολιτιστικός χώρος, ένας χώρος ψυχαγωγίας και αναψυχής όπως ήταν και να συνδυάσει την δυνατότητα να πληροφορείται ο επισκέπτης της Άρτας, ο επισκέπτης του κάστρου, του φρουρίου ή αυτός που θα πάει να παρακολουθήσει τις όποιες εκδηλώσεις γίνονται εκεί, την διαχρονική ιστορία της Άρτας, της πόλης, της ευρύτερης περιοχής της και εν τέλει της Ηπείρου».

Το ΞΕΝΙΑ στον Δήμο Αρταίων
Το 2012 με τον Νόμο 4049/2012 (ΦΕΚ 35/Α’/23-2-2012) παραχωρήθηκε επιτέλους το ΞΕΝΙΑ στον Δήμο Αρταίων με την υπογραφή 12 υπουργών. Αν και δεν αναγράφεται στο ΦΕΚ το παραμικρό για την χρήση του χώρου (πολιτισμός ή ξενοδοχείο), ωστόσο ήταν φανερή η πρόθεση του υπουργείου Πολιτισμού για την πολιτιστική του χρήση, όπως αποτυπώθηκε στις δηλώσεις της τότε γενικής γραμματέως του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, στα ΜΜΕ για το Κάστρο – ΞΕΝΙΑ Άρτας. Επίσης, στον ίδιο Ν.4049/2012 που παραχωρήθηκε στον Δήμο Αρταίων το ΞΕΝΙΑ Άρτας (σελίδα 951), γίνεται ταυτόχρονα η παραχώρηση όλου του υπόλοιπου χώρου στο υπουργείο Πολιτισμού (σελίδα 952), διαχωρίζοντας τις δύο παραχωρήσεις με κόκκινη γραμμή, για να μην υπάρχει καμία παρανόηση.
Η τότε κυβέρνηση είχε κάνει την πρόβλεψή της για την μελλοντική προστασία του αρχαιολογικού χώρου, παραχωρώντας «τυφλό» το ΞΕΝΙΑ, ώστε η οποιαδήποτε χρήση του να περνά υποχρεωτικά από το ΚΑΣ. Το υπουργείο πήρε από τότε τα μέτρα του ώστε να μην μπορεί να αυθαιρετήσει κανένας σε βάρος του αρχαιολογικού χώρου.
Το 2013, μόλις ένα χρόνο μετά την παραχώρηση του ΞΕΝΙΑ στον Δήμο Αρταίων, οι Αρτινοί, αφού κατάφεραν και κέρδισαν την κυριότητά του (προσοχή, όχι την κυριότητα του Κάστρου) για πολιτιστική χρήση, ξαφνικά η τότε νέα δημοτική αρχή (Παπαλέξης), αποφασίζει, ενάντια σε προηγούμενες αποφάσεις Δημοτικών Συμβουλίων, να το «αξιοποιήσει» ως ιδιωτικό ξενοδοχείο.
Τον Ιανουάριο του 2016, την ίδια λογική επέδειξε και η νέα δημοτική αρχή (Τσιρογιάννης), με την «αξιοποίηση» ως ιδιωτικό ξενοδοχείο. Το ίδιο μήνα δημιουργείται η συλλογικότητα «Πρωτοβουλία Κάστρο Ανοιχτό», από Αρτινούς πολίτες, με σκοπό την διάσωση του ΞΕΝΙΑ από την ιδιωτικοποίηση και την αξιοποίησή του ως πολυχώρο πολιτισμού, σύμφωνα με την αρχική παραχώρησή του από το υπουργείο Πολιτισμού.
Δεν πέρασε η πρόταση για ξενοδοχείο
Στις 22 Νοεμβρίου 2016, το θέμα της αξιοποίησης του ΞΕΝΙΑ Άρτας εισήλθε στην Ημερήσια Διάταξη του ΚΑΣ ως υπ’ αρίθμ. 18ο θέμα συζήτησης με τίτλο «Έγκριση ή μη αιτήματος του Δήμου Αρταίων για την χρήση του πρώην ξενοδοχείου «ΞΕΝΙΑ» στο Κάστρο της Άρτας». Στην συνεδρίαση έκαναν παρέμβαση – παρουσίαση των επιχειρημάτων τους ο Δήμος Αρταίων και ακολούθως η «Πρωτοβουλία Κάστρο Ανοιχτό». Το ίδιο βράδυ το ΚΑΣ αποφάσισε ομόφωνα με ψήφους 17 – 0 ενάντια στην ξενοδοχειακή χρήση του ΞΕΝΙΑ Άρτας.
Στις 24 Ιανουαρίου 2017, εκδόθηκε η υπ’ αρίθμ. 20214/ 11757/500/142/24.01.17 Απόφαση της υπουργού Πολιτισμού (ΑΔΑ: 99ΘΟ4653Π4-ΘΕΛ), σύμφωνα με την οποία: «ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ τη ΜΗ έγκριση του αιτήματος του Δήμου Αρταίων για την χρήση ως ξενοδοχείου του πρώην ξενοδοχείου ΞΕΝΙΑ στο Κάστρο της Άρτας, διότι η λειτουργία ιδιωτικής ξενοδοχειακής εγκατάστασης μέσα στο χώρο του Κάστρου αντιβαίνει στον δημόσιο χαρακτήρα του αρχαιολογικού χώρου και δεν συνάδει με τον ιστορικό – πολιτιστικό χαρακτήρα του μνημείου».
Στις 15 Ιανουαρίου 2018, το Δημοτικό Συμβούλιο Άρτας αποφάσισε την ένταξή του σε πρόγραμμα χρηματοδότησης ΕΣΠΑ για την αξιοποίησή του ως χώρο πολιτισμού (ΑΔΑ : 6ΗΒΖΩΨΑ-ΙΙΨ).

Δηλώσεις βουλευτών
Στις 15 Μαρτίου 2022, η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Αρταίων, αποφάσισε την έγκριση του 2ου σταδίου (οριστική μελέτη) της μελέτης με τίτλο «Μελέτες ωρίμανσης του έργου αξιοποίηση του παλαιού ξενοδοχείου ΞΕΝΙΑ Άρτας», για την αξιοποίησή του ως χώρο πολιτισμού (ΑΔΑ: 6ΡΚ2ΩΨΑ-ΑΨΡ).
Στις 19 Δεκεμβρίου 2022, ο βουλευτής Άρτας με το κόμμα της ΝΔ Γιώργος Στύλιος, δήλωσε: «Εγώ με τη σειρά μου θα απευθύνω επιστολή στο Δημοτικό Συμβούλιο, με την οποία καλώ να επανεξεταστεί το τωρινό πλάνο αξιοποίησης του ΞΕΝΙΑ. Δηλαδή να αλλάξει η προτεινόμενη χρήση του κτηρίου προχωρώντας στην τουριστική του αξιοποίηση, να μετατραπεί σε ξενοδοχείο».
Στις 27 Δεκεμβρίου 2022, ο βουλευτής Άρτας με το κόμμα ΠΑΣΟΚ Χρήστος Γκόκας, δήλωσε: «Από την πλευρά μου θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι έγκαιρα, από την αρχή της θητείας μου, έχω πάρει θέση και έχω ασχοληθεί με το θέμα του ΞΕΝΙΑ, θεωρώντας και ο ίδιος ότι η επαναλειτουργία του ως ξενοδοχείο, παράλληλα με την λειτουργία χώρων αναψυχής και χώρων άλλων κοινωνικών χρήσεων και εκδηλώσεων, αποτελεί μια βιώσιμη λύση, που θα στηρίξει την τοπική οικονομία και την τοπική ανάπτυξη και που θα αποτελέσει πόλο έλξης και θα αυξήσει την επισκεψιμότητα, σε μια πόλη με πολλά αρχαία και μοναδικά Βυζαντινά μνημεία. Θα αποτελέσει ξανά σημείο αναφοράς για όλους μας».

Έγκριση τευχών δημοπράτησης
Στις 11 Ιανουαρίου 2023, η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Αρταίων, αποφάσισε την έγκριση της μελέτης εφαρμογής και των τευχών δημοπράτησης της μελέτης με τίτλο «Μελέτες ωρίμανσης του έργου αξιοποίηση του παλαιού ξενοδοχείου ΞΕΝΙΑ Άρτας» για την αξιοποίησή του ως χώρο πολιτισμού (ΑΔΑ : ΨΝΧ0ΩΨΑ-ΝΜΥ).
Στις 22 Μαρτίου 2023, ο βουλευτής Άρτας με το κόμμα της ΝΔ Γιώργος Στύλιος, έστειλε επιστολή του στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αρταίων, σύμφωνα με την οποία προτείνει μερική τροποποίηση της μελέτης για το ΞΕΝΙΑ της Άρτας που ουσιαστικά αλλάζει την προοπτική ανοίγοντας διάπλατα τον δρόμο για να λειτουργήσει ως ξενοδοχείο, ενώ διαβεβαιώνει πως «λόγω της εµπειρίας µου, της ιδιότητάς µου και της επιστηµονικής µου κατάρτισης, φρονώ και δηλώνω τόσο σε εσάς, όσο και στους Αρτινούς, πως δύναται να τύχει έγκρισης».
Με βάση, λοιπόν, το παραπάνω χρονικό των γεγονότων σχετικά με το ΞΕΝΙΑ, προκύπτουν κάποια εύλογα ερωτήματα, τα οποία χρήζουν απάντησης για την πληρέστερη ενημέρωση όλων μας.

Συμπεράσματα
1.Όπως είδαμε, ήδη έχουν παραληφθεί και εγκριθεί από τον Δήμο Αρταίων οι τελικές μελέτες 3ου σταδίου (Μελέτη Εφαρμογής + Τεύχη Δημοπράτησης) του έργου για την αξιοποίηση του παλαιού ξενοδοχείου ΞΕΝΙΑ ως χώρο πολιτισμού. Ταυτόχρονα, ήδη έχουν εξοφληθεί τέσσερις λογαριασμοί πληρωμής για τους μελετητές. Με αυτά που προτείνουν ο κ. Στύλιος και ο κ. Γκόκας, αυτά τα χρήματα που έχουν ήδη ξοδευτεί, θα πάνε χαμένα; Γιατί η αλλαγή χρήσης απαιτεί νέες μελέτες και προφανώς νέες πληρωμές.
2. Όπως είδαμε παραπάνω σύμφωνα με το άρθρο 24, παράγραφος 6 του Συντάγματος της χώρας μας, σε συνδυασμό με το άρθρο 13, παράγραφος 3 του νόμου 3028/2002, εντός του Κάστρου της Άρτας επιτρέπεται «ΜΟΝΟ η κατασκευή κτισμάτων ή προσθηκών σε υπάρχοντα κτίρια που είναι αναγκαία για την ανάδειξη των μνημείων ή χώρων καθώς και για την εξυπηρέτηση της χρήσης τους». Οι δύο βουλευτές μας γνωρίζουν ότι αυτό που προτείνουν είναι και ενάντια στην ισχύουσα νομοθεσία και αντισυνταγματικό;
3. Αν γνωρίζουν ότι αυτό που προτείνουν είναι και ενάντια στην ισχύουσα νομοθεσία και αντισυνταγματικό, τότε πώς συμβιβάζεται αυτό με τον όρκο που έδωσαν όταν έγιναν βουλευτές, σύμφωνα με τον οποίο ορκίστηκαν να υπακούουν στο Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας;
4. Αν τυχόν δεν γνωρίζουν ότι αυτό που προτείνουν είναι ενάντια στην ισχύουσα νομοθεσία και αντισυνταγματικό, τότε τι στο καλό «παίζουν» τους βουλευτές πάνω στις πλάτες μας και δεν αποσύρονται να αφήσουν ανοιχτό τον δρόμο για κάποιον άλλο που σίγουρα θα γνωρίζει περισσότερα από αυτούς τους δύο;
Δεν ξέρω αν θα φιλοτιμηθεί κανένας να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα, αλλά είναι πλέον φανερό σε όλους ότι το παραμύθι για ξενοδοχείο εντός του Κάστρου τον 21ο αιώνα έχει πολλούς δράκους. Αυτό, όμως, δεν το κάνει λιγότερο παραμύθι. Και ζήσαν αυτοί καλά, κι εμείς καλύτερα.

*Ο Μιχάλης Κατσιμπόκης είναι μηχανολόγος μηχανικός, πολίτης Άρτας

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ