Η πρώτη πραγματικά αστική κοινωνία της Ελλάδας δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα στην Σύρο από πρόσφυγες από την Χίο, την Κάσο, την Σύμη και τα Ψαρά αλλά και πολλούς Μικρασιάτες. Η πόλη του κερδώου Ερμή είναι γεμάτη νεοκλασικά μέγαρα και το μόνο που σας λέω είναι ότι τον 19ο αιώνα αντιπροσώπευε το 70% του ΑΕΠ της χώρας.
Βιομηχανίες, ναυπηγεία, βυρσοδεψία, νεώρια δείχνουν την μεγάλη ανάπτυξη που πέρασε η Ερμούπολη, η οποία ήταν το μεγαλύτερο λιμάνι της ανατολικής Μεσογείου και όλο το θαλάσσιο εμπόριο περνούσε από αυτή. Στις κορυφές των δύο λόφων του νησιού υπάρχουν δύο ναοί, ο ένας ορθόδοξος και ο άλλος καθολικός. Η Άνω Σύρος είναι η πρωτεύουσα των καθολικών της Ελλάδας αλλά και γενέτειρα του Μάρκου Βαμβακάρη. Εκεί στην περίφημη υπόγα του Λιλή, πρωτόπαιξε μπουζούκι ο Μάρκος.
Ήταν τέτοιος ο πλούτος των Συριανών που πέρα από τα αρχοντικά τους στην Ερμούπολη έχτιζαν και νεοκλασικές επαύλεις για εξοχικά στην Ντελαγκράτσια, στον Φοίνικα και στον Γαλησσά.
Στην παραλία Κίνι υπάρχουν δύο ταβέρνες με περίεργα ονόματα που κάνουν την διαφορά. Η μία λέγεται «Δυο τζιτζίκια στα αρμυρίκια» και η άλλη «Αλλού γυαλού». Και στις δύο θα φάτε ψαρικά σε μοντέρνες εκτελέσεις, καρπάτσιο ξιφία, σεβίτσε γαρίδας αλλά και πεντανόστιμους ντοματοκεφτέδες.
Η Ερμούπολη έχει το ωραιότερο Δημαρχείο της Ελλάδος, έργο του Τσίλερ αλλά και ένα λυρικό θέατρο μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου, έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Πιέτρο Σάντρο. Στην συνοικία Βαπόρια της Ερμούπολης βρίσκουμε τα ωραιότερα μέγαρα ακριβώς επάνω στην θάλασσα που ανήκαν στις παλιές αστικές οικογένειες Νεγρεπόντη, Βούρλη, Μαυροκορδάτου και Ροδοκανάκη. Σήμερα τα περισσότερα από αυτά είναι ξενοδοχεία με οροφογραφίες και περίτεχνα κιγκλιδώματα. Κάτω από τα Βαπόρια υπάρχουν οι παραλίες Βαπόρια και Αστέρια, στις οποίες μπορείτε να κολυμπήσετε μέσα στην πόλη.
Στην Ντελαγκράτσια υπάρχει ένα Γαλλικό εστιατόριο, το οποίο ξεκινάει από το πρωί με φρέσκα κρουασάν βουτύρου και φρεσκοψημένες μπαγκέτες και συνεχίζει όλη μέρα με φουά γκρα, πατέ, φρεσκοτηγανισμένες λεπτές πατάτες και άλλες Γαλλικές γεύσεις, όπως αντρεκότ και φιλέτο με τέσσερα πιπέρια.
Κάθε Σεπτέμβριο στην Σύρο ο φίλος Βασίλης Καραμητσάνης διοργανώνει το μεγαλύτερο φεστιβάλ animation με την ονομασία Anima Syros. Εκείνες τις ημέρες το νησί πλημμυρίζει από νεαρούς κινηματογραφιστές που πίνουν καφέ στην πλατεία Μιαούλη στο Ελληνικό καφενείο, κάτω από τις Καμάρες, συχνάζουν στον Avant Garden, τρώνε στα «Κουζίνα» και στο «Περί τίνος», στο λιμάνι, ωραία ψαρικά και γαριδομακαρονάδες.
Αν ψάχνετε Ιταλικό παγωτό στην Σύρο θα πάτε στο «Dai dadi» και στο «Άμβυξ», στο λιμάνι, όπου σε μια παλιά αποθήκη θα φάτε τις καλύτερες πίτσες με προσούτο και μοτσαρέλα, αυθεντική καρμπονάρα με αυγό αλλά και λιγκουίνι με βόνγκολες και μύδια.
Η αλήθεια είναι ότι οι θάλασσες της Σύρου δεν σαν της Μυκόνου και της Τήνου, αλλά είναι πολύ δροσερές και προφυλαγμένες από τον βοριά. Η Βάρη, ο Φοίνικας, οι Αγκαθωπές είναι προτεινόμενες για κολύμπι.
Στην ταβέρνα του Μήτσου, στην Αληθινή, θα φάτε τα καλύτερα κρέατα, ενώ στην ταβέρνα του Τεμπέλη που έκλεισε αν παράγγελνες τηγανητές πατάτες ο ιδιόρυθμος ιδιοκτήτης σε έδιωχνε αμέσως.
Εκείνο που εντυπωσιάζει στην Σύρο είναι η συνύπαρξη ορθόδοξων και καθολικών σε μια αρμονική σχέση που δεν υπάρχει πουθενά στην Ελλάδα. Το νεκροταφείο της Ερμούπολης έχει υπέροχα νεοκλασικά μνημεία. Φεύγοντας από την Σύρο μην ξεχάσετε να πάρετε μαζί σας τυρί «Σαν Μιχάλη», χαλβαδόπιτες αλλά και τα περίφημα λουκούμια Σύρου για να συνοδεύσετε τον απογευματινό Ελληνικό καφέ σας.
*Ο Στάθης Μπαρτζώκας είναι ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής
