Εάν συναντήσει κανείς κάποιον υπέργηρο κάτοικο των Ραδοβιζίων, αλλά και των χωριών των Τζουμέρκων και συζητήσει μαζί του για τον Κωνσταντίνο Καραπάνο, αλλά και τα παιδιά του, θα εισπράξει τις χειρότερες εντυπώσεις γι’ αυτούς.
Θα παρουσιασθεί ο Καραπάνος ως Τουρκόφιλος, δυνάστης, κοτζάμπασης, τύραννος που για 25 περίπου χρόνια έκανε κανονική ληστρική αφαίμαξη στους κατοίκους αυτών των περιοχών, πτωχούς ούτως ή άλλως γεωργοκτηνοτρόφους. Τον έβλεπαν χειρότερον και σκληρότερον από τον Τούρκο Αγά, ο οποίος “ώχετο απιών” στα 1881.
Η άποψη αυτή είναι απολύτως δίκαιη και δικαιολογημένη, αλλά εξέφυγε της προσοχής και κριτικής των κατοίκων των ορεινών αυτών περιοχών της Άρτας το γεγονός ότι η κύρια ευθύνη των μεγάλων δεινών τους ήταν η κεντρική πολιτική εξουσία των Αθηνών, η οποία ανεγνώρισε τίτλους ιδιοκτησίας εδαφών, κτηθέντες μετά την απελευθέρωση, με πωλητές Τούρκους αξιωματούχους, που ζούσαν πλέον στην Πόλη και αλλαχού. Αλλά για το θέμα αυτό θα επανέλθουμε στη συνέχεια, αφού δούμε πρώτα την σύνολη ιστορία του Κωνσταντίνου Καραπάνου.
Ο πολιτικός και αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Καραπάνος γεννήθηκε στην Άρτα το έτος 1840. Έλκει όμως την καταγωγή του από τη Ζάβιτσα της Ακαρνανίας, όπου ζούσε και δρούσε η οικογένεια αυτή, η οποία αρχικά έφερε το επώνυμο Στάμου. Ο παππούς του Κωνσταντίνος Καραπάνος ο πρεσβύτερος ήταν αγωνιστής του 1821 και πολιτικός, εκλεγείς το 1821 γερουσιαστής της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, συλληφθείς δε υπό των Τούρκων στάλθηκε στα Γιάννενα κι αργότερα στην Άρτα, όπου πλέον η οικογένειά του εγκαταστάθηκε μόνιμα.
Ο Κωνσταντίνος Καραπάνος διδάχτηκε μαθήματα εγκύκλια στα Γιάννενα και στην Κέρκυρα και έκανε επιστημονικές σπουδές στην Αθήνα, αναγορευθείς μάλιστα το 1861 διδάκτωρ του Δικαίου. Αργότερα συμπλήρωσε τις σπουδές του στο Παρίσι. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα άσκησε το δικηγορικό επάγγελμα στην Κωνσταντινούπολη. Στο Παρίσι διετέλεσε το 1861 γραμματέας της Οθωμανικής Πρεσβείας και αργό- τερα γραμματέας της Γενικής Εταιρείας του Οθωμανικού Κράτους. Νυμφεύτηκε την Μαρία Ζωγράφου, κόρη του Τραπεζίτη στην Πόλη και αλλαχού Χρηστάκη Ζωγράφου, με τον οποίο συνεταιρίστηκε και έγινε τραπεζίτης. Απέκτησε δύο παιδιά, τον Πύρρο και τον Αλέξανδρο, οι οποίοι έγιναν διπλωμάτες.
Ασχολήθηκε με την αρχαιολογία επί χρόνια. Έλαβε άδεια από την Υψυλή Πύλη ανασκαφών στην Ήπειρο και ιδίοις αναλώμασιν έκα- νε ανασκαφές κατά τα έτη 1875 -1877 στην περιοχή της αρχαίας Δωδώνης. Το 1876 εν- εύρε τα ερείπια του αρχαίου ιερού της Δωδώνης. Το 1912 εδώρησε στο Αρχαιολογικό Μου- σείο την Δωδωναία αρχαιολογική συλλογή του και όλα τα αρχεία του και έκτοτε διατηρούνται και προβάλλονται εκεί, σε ιδιαίτερο διαμέρισμα.
Ο Κωνσταντίνος Καραπάνος ασχολήθηκε με την πολιτική ευθύς αμέσως με την απελευθέρωση (1881). Πρώτη φορά εξελέγη Βουλευτής Άρτας το 1882 και μέχρι το 1910 εξελέγη 11 φορές, διακριθείς στη Βουλή κυρίως ως οικονομολόγος και μάλιστα με προχωρημένες φιλαϊκές θέσεις και απόψεις. Είχε ενταχθεί και στρατευθεί στο κόμμα του Κουμουνδούρου, αλλά διαφωνήσας με αυτό προσεχώρησε στο κόμμα του Χαριλάου Τρικούπη και αργότερα στο κόμμα του Θεοδώρου Δηλιγιάννη, στην Κυβέρνηση του οποίου στις 24 Οκτωβρίου 1890 ανέλαβε το Υπουργείο Οικονομικών. Διαφωνήσας με το σύστημα της φορολογίας παραιτήθηκε στις 26 Αυγούστου Ι881. Στην ίδια Κυβέρνηση Δηλιγιάννη μετείχε ως Υπουργός Ναυτικών τα έτη 1902-1903 και ως Υπουργός Δικαιοσύνης τα έτη 1904-1905. Το 1887 ίδρυσε δικό του κόμμα, το Προοδευτικό, το οποίο καμία τύχη δεν είχε, διαλυθέν σε λίγους μήνες.
Η περιουσία του Κωνσταντίνου Καραπάνου ήταν πολύ μεγάλη. Τεράστιες εκτάσεις στην Αθήνα και ιδίως στην Γλυφάδα περιήλθαν στην ιδιοκτησία του. Υπάρχει στη Γλυφάδα και στάση των λεωφορείων “ Καραπάνου”. Οι δικηγόροι που κάνουν έλεγχο τίτλων ακινήτων που πωλούνται στην περιοχή αυτή και ανατρέχουν σε προγενέστερους ιδιοκτήμονες συναντούν το όνομα του Κωνσταντίνου Καραπάνου.
Μετά την απελευθέρωση τμήματος της Άρτας το 1881 ο Κωνσταντίνος Καραπάνος μετέβη στην Πόλη όπου αγόρασε με συμβόλαιο (κοτσάνι) από Τούρκο γαιοκτήμονα σχεδόν όλον το ορεινό όγκο της Άρτας. Αυτή την αγοραπωλησία δυστυχώς η Ελληνική Κυβέρνηση την αναγνώρισε ως νόμιμη! Και έτσι άρχισαν τα βάσανα των ταλαιπωρημένων και πάμπτωχων κατοίκων των χωριών αυτών, που κραύγαζαν, μη ακουόμενοι βέβαια, “διώξαμε τον Τούρκο και ήρθε ο Καραπάνος, χειρότερος απ’ αυτόν!”. Και είχαν δίκιο απολύτως.
Στα χρόνια 1881 μέχρι 1901 είχε εξαπολύσει στα χωριά τους σκληρούς φοροεισπράκτορές του, οι οποίοι επίεζαν και προπηλάκιζαν τους γεωργοκτηνοτρόφους χωρικούς να πληρώνουν φόρους βοσκής (!) στον δικό τους τόπο. Οι μη ανταποκρινόμενοι από έσχατη ένδεια συλλαμβάνονταν από τους ίδιους τους εισπράκτορες και οδηγούνταν να δικαστούν στο Δικαστήριο της Άρτας, το οποίο αντιλαμβάνεται κανείς πόση ελευθερία είχε να αποφασίσει κατά το δίκαιο.
Φοβούμενος στη συνέχεια ο Καραπάνος την απαλλοτρίωση, δεδομένου ότι είχε φουντώσει η αγανάκτηση των κολλήγων σε Θεσσαλία, Ήπειρο κλπ, επώλησε τις ιδιοκτησίες του αυτές στους κατοίκους των χωριών το 1904 και το τίμημα πιστώθηκε για 20 χρόνια, ήτοι μέχρι το 1924, το μεγαλύτερο δε μέρος αυ- τού το εισέπραξαν τα τέκνα του. Δηλαδή οι δύστυχοι αυτοί άνθρωποι πλήρωναν επί 20 χρόνια τη δική τους γεμάτη από ιδρώτα και αίμα γη και οι ασκούντες την κρατική εξουσία καμώνονταν ότι δεν βλέπουν και δεν καταλαβαίνουν. Τα συμβόλαια κτήσεως και πωλήσεως των περιοχών αυτών βρίσκονται εν αντιγράφω στο αρχείο του γραφείου μου, γιατί παλαιότερα ασχολήθηκα ως δικηγόρος με διενέξεις κατοίκων διαφόρων χωριών συναφείς με το θέμα. Ο Κωνσταντίνος Καραπάνος πέθανε στις Μαρτίου 1914 στην Αθήνα.
*Ο Αυγερινός Θ. Ανδρέου είναι δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της οποίας υπήρξε πρόεδρος και σήμερα γενικός γραμματέας, μέλος του Φιλολογικού Συλλόγου “Ο Παρνασσός” και εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού “ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΕΣ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ