«Περίπατος στην Άρτα – Γνωστά και άγνωστα γεγονότα της πόλης και της περιοχής από την Οθωμανική περίοδο (1449-1881)», είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του δικού μας, καθ’ όλα πολύτιμου συνεργάτη και καλού φίλου Φώτη Βράκα, το οποίο διατρέχει 432 ολόκληρα χρόνια και το εντυπωσιακό είναι ότι παρουσιάζονται πάνω από 400 ιστορίες.
Στη σημερινή του συνέντευξη προς τον «Τ», ο Φώτης αποκαλύπτει ότι οι ιστορίες προέρχονται από 300 και πλέον πηγές και κάποιες απ’ αυτές περιλαμβάνουν δύο και τρεις (ιστορίες). Κι όλα αυτά ως αποτέλεσμα επίπονης και σκληρής δουλειάς, που χρειάστηκε να διανύσει αμέτρητα χιλιόμετρα σε βιβλιοθήκες, μουσεία κι άλλους χώρους πηγών, για να μπορέσει να την φέρει εις πέρας. Ποτέ, ωστόσο, δεν έκανε πίσω έστω κι αν χρειάστηκε να ιδρώσει πολύ. Κι όλα αυτά χάρη της φιλιστορίας του, καθότι ιστοριοδίφης ο ίδιος.
Ο συγγραφέας αναφέρει ότι με την συλλογή των γεγονότων άρχισε το 2015, κάτι που ολοκλήρωσε πριν δύο εβδομάδες. «Αν υπολογίσω – προσθέτει – πως άρχισα να συλλέγω γεγονότα και νωρίτερα, θα μπορούσα να πω ότι είναι όλα μιας περιόδου 10 ετών».
Μιλώντας για την Οθωμανοκρατία στην Άρτα, επικαλούμενος τον αείμνηστο οικονομολόγο και διεθνολόγο Νίκο Χειλαδάκη, επισημαίνει ότι είναι «μεγάλο μας λάθος ότι χαρίσαμε την Οθωμανική περίοδο στην Τουρκία. Λες και δεν υπήρχαμε…». «Και έχει απόλυτο δίκιο» αποφαίνεται για να συμπληρώσει: «Ήμασταν εδώ και γράψαμε όχι μόνο στην ιστορία τους κλέφτες και αρματολούς, αλλά και ένα πλούσιο εμπόριο, υπήρχαν σχολεία, κοινωνική ζωή, παραγωγή. Βέβαια υπό καθεστώς τυραννίας, αλλά υπήρχαμε…».
Ο Φώτης Βράκας κάνει ταυτόχρονα γνωστό ότι «μέχρι στιγμής έχουν γραφεί όλα τα κείμενα, τώρα μπαίνουν σε εικόνες, ακολουθεί η επιμέλεια και το layout (στήσιμο)», εκτιμώντας πως στην κυκλοφορία θα δοθεί τέλος Νοεμβρίου. Το περιμένουμε με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.
Συνέντευξη στην Βίκυ Καινούργιου
Ερ: Μετά την «Ιστορική Διαδρομή του Κάστρου των Ρωγών και της περιοχής του» έρχεται ένα νέο βιβλίο να φωτίσει άγνωστες πτυχές της τοπικής ιστορίας. Είναι έτοιμο; Πότε εκδίδεται;
Απ: Μέχρι στιγμής έχουν γραφεί όλα τα κείμενα, τώρα μπαίνουν οι εικόνες (χαρακτικά, γκραβούρες, χάρτες κτλ) κατόπιν υπάρχει η επιμέλεια και το layout (διάταξη κειμένων) και πιστεύω ότι έως τέλος Νοεμβρίου θα είμαστε έτοιμοι.
Ερ: «Περίπατος στην Άρτα – Γνωστά και Άγνωστα γεγονότα της πόλης και της περιοχής από την Οθωμανική περίοδο (1449-1881)». Είναι η εποχή για την οποία έχετε πολύ πλούσιο υλικό, αν κρίνουμε και από την αρθρογραφία σας στον «Τ». Είναι έτσι;
Απ: Ναι, πολύ σωστά. Παρά πολλά από τα άρθρα που δημοσιεύθηκαν στον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ» θα τα βρούμε και εδώ. Κάποια με παραλλαγές και κάποια όπως δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα τα τελευταία χρόνια.
Ερ: Με περίοδο αναφοράς 432 χρόνια, πόσες διαφορετικές ιστορίες για την περιοχή θα διαβάσει ο αναγνώστης;
Απ: Αν πω ότι είναι κάπου 300+ οι πηγές και βιβλιογραφία και κάποιες απ’ αυτές τις πηγές έχουν δύο και τρεις ιστορίες μπορεί να είναι και 400. Δεν τις έχω μετρήσει για να είμαι ειλικρινής.
Ερ: Μόνο από τα περιεχόμενα του βιβλίου, μιλάμε για 318 σελίδες και παρότι τιτλοφορείτε τον τόμο αυτό ως «Γνωστά και άγνωστα γεγονότα» τολμώ να πω ότι τα περισσότερα είναι σίγουρα άγνωστα στο ευρύ κοινό. Εσείς ποια γεγονότα (με τίτλους) ονομάζετε «άγνωστα»;
Απ: Άγνωστο για μένα είναι ό,τι δεν είναι ευρύτερα γνωστό στους περισσότερους αναγνώστες. Δηλαδή αν πω για τη μάχη της Άρτας το 1821, το Πέτα, την απελευθέρωση της Άρτας το 1881, λίγο πολύ είναι γνωστά γεγονότα. Αν κανείς διαβάσει για το εμπόριο τον 16ο αιώνα, τα πολλά προξενεία της Άρτας τον 18ο, για μουσουλμάνους που γεννήθηκαν στην Άρτα και ήταν διανοούμενοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για προβλήματα της Εβραϊκής κοινότητας τον 16ο αιώνα, λεπτομέρειες από τον πόλεμο του 1897, αυτά είναι λίγο πολύ άγνωστα στο ευρύ κοινό.
Ερ: Γνωρίζω πολύ καλά πως μόνο ο ερευνητής ξέρει ποια ευρήματά του είναι σπουδαία και σπάνια. Οπότε θα σας ρωτήσω τι ή ποια από τα στοιχεία που φέρετε στο φως είναι τα πιο σημαντικά;
Απ: Για μένα προσωπικά είναι όλα σημαντικά. Γι’ αυτό και τα επέλεξα. Για τον άλφα ή βήτα μπορεί να μην είναι κανένα. Έκρινα με το δικό μου σκεπτικό. Δεν μπορώ να πω ότι αυτό ή εκείνο είναι σπουδαιότερο από τα άλλα. Αυτά τα κρίνει ο αναγνώστης.
Ερ: Να περιμένουμε και εξίσου σπάνιο φωτογραφικό υλικό ή άλλα ντοκουμέντα στις σελίδες του;
Απ: Συνηθίζω όντως να «στολίζω» τις μελέτες μου με εικονογραφίες και χάρτες, ώστε να ξεκουράζεται το μάτι του αναγνώστη από το διάβασμα και να παίρνει μια εικόνα από αυτά που διαβάζει, μεταφερόμενος σε μια άλλη εποχή. Έτσι και εδώ.
Ερ: Διαβάζουμε για Αυστριακή κατασκοπεία στην Άρτα, για περιγραφή από Άγγλο κατάσκοπο κλπ. Πόσο αλήθεια σημαντική υπήρξε η περιοχή εκείνη την περίοδο; Και βεβαίως πόσο δύσκολο ήταν για σας να αντλήσετε πληροφορίες από τα τότε αρχεία των κατασκόπων;
Απ: Η περιοχή της Άρτας και δη οι σκάλες της Σαλαώρας και Κόπραινας, όπως και ο Αμβρακικός κόλπος, είναι το μάτι προς τη Δύση όπως είχα διαβάσει κάπου και έχω υιοθετήσει και εγώ αυτό τον όρο. Μια πλούσια περιοχή σε μια σημαντική στρατιωτική θέση, όπου κινείται το εμπόριο όλων των γειτονικών περιοχών, από τη Βόρεια Ήπειρο, Δυτική Μακεδονία, Θεσσαλία, Ακαρνανία και Βάλτο και φυσικά τον σημερινό Ηπειρωτικό χώρο, είναι λογικό να τραβά και την προσοχή της κατασκοπείας. Πότε εμπορικής και πότε στρατιωτικής. Για τους Βενετούς και τα δύο. Τους Αυστριακούς και τους Άγγλους τούς απασχολούσαν άλλα, όπως τα πολιτικοστρατιωτικά. Τους Γάλλους η ξυλεία και ο καπνός κτλ. Οι πληροφορίες αυτές προέχονται από διάφορα αρχεία και γραπτά των ιδίων των πρακτόρων. Για την Αυστριακή κατασκοπεία του 1854 βρίσκονται όλα για παράδειγμα στη Βιέννη, στα Αυτοκρατορικά και Βασιλικά αρχεία.
Ερ: Πάντως μόνο από τη γενική εικόνα των περιεχομένων έχω να επισημάνω ότι δεν ξεφεύγει καμία πτυχή της κοινωνίας. Σχολεία, νόμοι, αντιπαλότητες, φόροι, εμπόριο, λιμάνια, απαγορευμένοι έρωτες, απόπειρες δολοφονιών, απογραφές πληθυσμού Οθωμανοί, Εβραίοι, Χριστιανοί, φυλακίσεις, έως και «τα προβλήματα του Δήμου με την Οθωμανική κληρονομιά» μετά την απελευθέρωση κλπ. Πόσος χρόνος και πόσος κόπος χρειάζεται για να συγκεντρώσεις τόσο υλικό, να το ταξινομήσεις και να το αποτυπώσεις;
Απ: Κάποτε ο μακαρίτης οικονομολόγος και διεθνολόγος Νίκος Χειλαδάκης είχε πει το εξής: Μεγάλο μας λάθος είναι ότι χαρίσαμε την ιστορία της Οθωμανικής περιόδου στην Τουρκία. Λες και δεν υπήρχαμε. Μόνο κλέφτες, αρματολοί και λίγο εμπόριο. Και είχε απόλυτα δίκιο κατά την δική μου άποψη. Ήμασταν εδώ και γράψαμε στην ιστορία όχι μόνο για τους κλέφτες και αρματολούς, αλλά και για ένα πλούσιο εμπόριο, σχολεία, κοινωνική ζωή, παραγωγή. Το ότι ζούσαμε υπό καθεστώς τυραννίας είναι άλλο, και αυτό εμφανίζεται εδώ. Δεν βρέθηκαν τυχαία αρκετοί Έλληνες πλούσιοι με την απελευθέρωση. Μέσα απ’ όλα αυτά κάνουμε το πάζλ για το πως ήταν πάνω – κάτω η ζωή. Με την συλλογή των γεγονότων άρχισα το 2015 και το έκλεισα πριν δυο βδομάδες.
Εννιά χρόνια, λοιπόν, και αν υπολογίσω ότι είχα αρχίσει να συλλέγω στοιχεία και νωρίτερα, θα μπορούσα να πω πως είναι όλα μιας περιόδου 10 ετών.
Ερ: Αυτό λέγεται και πάθος με την έρευνα; Είστε παθιασμένος ερευνητής τελικά;
Απ: Γενικά είμαι φιλίστορος και μου αρέσει ό,τι βρίσκω.
Ερ: Δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν πως η πραγματική καταγραφή της ιστορίας γίνεται μόνο μέσα από τα στοιχεία της ζωής και της δράσης των ανθρώπων σε κάθε εποχή. Την καταγραφή δηλαδή της κοινωνίας. Συμφωνείτε και αν «ναι» πιστεύετε πως αυτός ο τρόπος θα βοηθούσε περισσότερο τους νέους να μαθαίνουν τουλάχιστον την ιστορία του τόπου τους;
Απ: Έτσι ακριβώς είναι. Όσο περισσότερο μελετάμε όλα τα θέματα, κοινωνική και οικονομική ζωή, πολίτευμα, πολιτικο-στρατιωτικά γε- γονότα κτλ, τόσο πιο καλά θα μπορούμε να καταλάβουμε την ιστορία του τόπου μας.
Ερ: Πρόκειται πάντως για έναν τόμο που δεν θα πρέπει να λείψει από καμία βιβλιοθήκη. Εσάς, ωστόσο, τι σας οδήγησε στην απόφαση έκδοσής του;
Απ: Πολλά από αυτά τα γεγονότα τα είχα δημοσιεύσει, στο δίκτυο στο πόρταλ της Ακαδημία του Πανεπιστημίου Μονάχου με τίτλο «Περίπατος στην Οθωμανική Άρτα 1449-1881», το οποίο είχε μεγάλη επισκεψιμότητα για το εξειδικευμένο πόνημα. Αν και ζούμε σε ένα ψηφιακό κόσμο σήμερα, εγώ ασχολούμαι πάνω από 30 χρόνια με αυτόν τον κόσμο, παρόλα αυτά το βιβλίο μένει, και το βιβλίο είναι κόσμημα. Όπως είπε σε κάποια συνέντευξη ο κ. Ελευθέριος Γείτονας από τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα, η τυπογραφία έχει μια ιστορία 500 χρόνων. Το διαδίκτυο πόσο θα έχει το γνωρίζουμε; Και δίκιο έχει. Το βιβλίο παραμένει βιβλίο. Έχουμε βιβλία 2.500 χρόνων κτλ. Περα- ιτέρω η τελευταία παρόμοια μελέτη για την Άρτα έγινε στα 1884 από τον αείμνηστο μητροπολίτη Σεραφείμ Ξενόπουλο με τίτλο «Δοκίμιο περί Άρτης και Πρεβέζης». Μην παρεξηγηθώ ότι συγκρίνω τον εαυτό μου με τον αείμνηστο μητροπολίτη. Απλά θεώρησα, μια και έκανα την έρευνα, γιατί να μη μείνει και για επόμενους που προφανώς θα την συμπληρώσουν με περισσότερα στοιχεία καθώς όλο και περισσότερα στοιχεία έρχονται στο φως.
Ερ: Θα γίνει παρουσίαση στην Άρτα και αν ναι πότε;
Απ: Το βιβλίο είναι για την πόλη της Άρτας, το νομό της Άρτας και φυσικά στο πρόγραμμα είναι η παρουσίαση στην Άρτα.
Το νέο βιβλίο να είναι καλοτάξιδο και εσείς το ίδιο πάντα δραστήριος και αποτελεσματικός στην έρευνά σας. Σας ευχαριστώ.

Σας ευχαριστώ και εγώ!