Το να πιστεύουμε πως οι λαοί κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ζούσαν σε απόλυτη 100% αρμονία μεταξύ τους είναι μια αυταπάτη.
Μπορεί σε γενικές γραμμές ναι, γιατί υπήρ-χε και ο βούρδουλας της εξουσίας, αλλά για τον έναν ή άλλον λόγο υπήρχε και ένα μικρόβιο έριδας. Η πρώτη μεγάλη και γνωστή προστριβή στην Άρτα είναι ο πόλεμος των εμ- πόρων για το πότε θα γίνεται η εβδομαδιαία λαϊκή αγορά.
Χριστιανοί και Εβραίοι. Οι Χριστιανοί ήθελαν το Σάββατο, οι Εβραίοι την Κυριακή και οι λίγοι Μουσουλμάνοι ήθελαν Σάββατο και Κυριακή, όχι όμως την Παρασκευή. Αφού αλληλοσπάστηκαν κεφάλια, με απόφαση του Βοεβόδα και Κατή η εβδομαδιαία αγορά κατάληξε να γίνεται Πέμπτη. Αυτά τον 18ο αιώνα.
Δύο επεισόδια που παίρνουν και τη μορφή ενός μικρού «Μποϋκότ και Πογκρόμ» σημειώνονται μεταξύ Χριστιανών και Εβραίων στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Και συνήθως σε κάτι τέτοια γίνονταν επεισόδια την περίοδο του Πάσχα, όπου κάποιοι θύμιζαν στους Χριστιανούς πως οι Εβραίοι σταύρωσαν τον Χριστό και ενώ όλο το χρόνο τρώγανε και πίνανε μαζί, έφτανε η στιγμή που ξαφνικά κάτι θυμόνταν κάποιοι. Τυχαία δεν γίνονται αυτά ποτέ.
Από άλλες πληροφορίες πάλι γνωρίζουμε πως μέρες Χριστιανικών εορτών, Χριστούγεννα ή Πάσχα τόσο ο αρχιραβίνος όσο και ο μουσουλμάνος Μουφτής επισκεπτόταν τον μητροπολίτη να του ευχηθούν, παραθέτοντας ο ίδιος και γεύμα προς τιμή των καλεσμένων.
Έτος 1859. Ένα εμπορικό «μποϋκότ»
Η Μητρόπολη της Άρτας προέβη σε μια περίεργη απαγόρευση.
Απαγόρευσε στους Χριστιανούς κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας έως και την Κυριακή του Θωμά να κάνουν αγορές σε Εβραϊκά καταστήματα. Αυτό είχε φυσικά αντίκτυπο, αν και το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς το ήλεγχαν Έλληνες έμποροι. Οι Εβραίοι με τη σειρά τους δεν πήγαν στα Ελληνικά κατάστημα. Οι Οθωμανοί ή δεν θέλησαν να παρέμβουν ή δεν τους ένοιαζε.
Έτος 1872. Ένα μικρό Πογκρόμ
Στα 1872 σημειώθηκε στα γειτονικά Ιωάννινα ένα περίεργο περιστατικό.
Κατηγορήθηκαν τη Δευτέρα του Πάσχα οι Εβραίοι πως έβρισαν τον Χριστό. Γρήγορα μεταδόθηκε το… μικρόβιο και στην Άρτα.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν οι Αρτινοί να ορμήσουν και να κάνουν λαμπόγελο τα καταστήματα των Εβραίων. Ποια ήταν η θέ- ση της Οθωμανικής διοίκησης δεν μας είναι γνωστή. Προφανώς ακολούθησαν την πολιτική, όταν μαλώνουν δυο, άστους να μαλώνουν.
Αυτά, με εξαιρέσεις κάτι βαφτίσια, δηλαδή αλλαγή θρησκείας και κάποιων αρπαγών Εβραίων κορασίδων ή ερωτικών σχέσεων που είχαν περισσότερο τη μορφή σκανδάλων, είναι και τα τελευταία γνωστά προς εμέ επεισόδια των δύο αυτών κοινοτήτων.
Με την έξαρση του φασισμού και ναζισμού στην Ευρώπη και στην Άρτα μια φυλλάδα προέβη πολλάκις σε αντισημιτικές δηλώσεις αλλά προς τιμήν τους οι Αρτινοί δεν ακολούθησαν τον αντισημιτισμό.
Πηγές Κειμένου: Ελένη Γιαννακοπούλου: Ηπειρώτες Έμποροι. Φώτης Βράκας: Το Αρτινό εμπόριο και το εμπόριο της Κάπας. Γιάννης Καλπούζος: Άπο την Οθωμανική Narda στην Άρτα. Έγγραφα Ρωσικού Υποπροξενείου Άρτας. Φώτης Βράκας: Περίπατος στην Άρτα 1449-1897