Γαρουφαλιάδες. Μια παλιά σημαντική και εύπορη οικογένεια της Άρτας που πρόσφερε τα μέγιστα στα κοινά του τόπου και όχι μόνο. Με συνεισφορά στον αγώνα του 1821, στις τοπικές επαναστάσεις, πριν και μετά την απελευθέρωση και στην πολιτική της νεότερης ιστορίας.
Οι πρώτοι Γαρουφαλιάδες που έδρασαν πριν την απελευθέρωση είναι τα αδέρφια Νικόλαος και Μανώλης. Ο πρώτος γεννήθηκε το 1795 μυημένος στη Φιλική Εταιρία παίρνοντας μέρος σε όλες της μάχες με τον Μάρκο Μπότσαρη και Γώγο Μπακόλα μέχρι το τέλος του Τούρκικου ζυγού. Ο Μανώλης είχε καταφύγει στην Ύδρα και τάχθηκε με τους Υδραίους. Οι γιοί του Νικολάου, Δημήτριος και Γεώργιος, συμμετείχαν στους αγώνες στα Ραδοβίζια με τον πρώτο να σκοτώνεται στη μάχη στο Κλείτσοβο, σημερινό Κλειδί, συνεχίζοντας να γράφουν την δική τους ιστορία για την απελευθέρωση. Στα ύστερα χρόνια μετά τους νικηφόρους αγώνες, ο Πέτρος Ε. Γαρουφαλιάς (1836-1902) υπήρξε έμπορος. Το 1883 εκλέγεται δημοτικός σύμβουλος και το 1885 βουλευτής Άρτας με το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη. Ήταν παντρεμένος με τη Φωτεινή Ματσούκου και είχε τρεις γιους. Ευάγγελο, Αντώνιο και Μάρκο.
Ευάγγελος Π. Γαρουφαλιάς 1866-1935. Δικηγόρος, δήμαρχος και βουλευτής. Γυναίκα του η Ουρανία Σιμάκη, η μητέρα δε αυτής κόρη Γρίβα, από τη γνωστή οικογένεια των στρατηγών του 1821. Έχουν δυο γιούς, τον Πέτρο και τον Δημήτριο και τέσσερες κόρες. Η Μαρία υπάλληλος του υπουργείου Υγείας, ήταν συγγραφέας και μητέρα της Δάφνης, συζύγου του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Η Κική, η Ναυσικά και η Αλίκη.
Ο Ευάγγελος μαθαίνει τα πρώτα γράμματα στην Άρτα και τελειώνει το γυμνάσιο το 1882. Εισέρχεται στη Νομική Σχολή, γίνεται δικηγόρος στην Άρτα και ασκεί το επάγγελμά του. Στο πλευρό των αγροτών, στον αγώνα τους για την εξαγορά των χωριών τους από τον πανίσχυρο Καραπάνο, γίνεται αγαπητός στον κό-σμο. Έτσι, όταν το 1895 κατέρχεται υποψήφιος δήμαρχος απέναντι στον Ιωάννη Αντωνόπουλο, γαμπρό από ανιψιά του βουλευτή και υπουργού Κ. Καραπάνου, εκλέγεται. Η νίκη του πανηγυρίζεται για αρκετές μέρες, σαν μια νέα απελευθέρωση! Η δράση του για την αναμόρφωση της Άρτας από βρώμικο τουρκοχώρι σε πόλη, ήταν στις προτεραιότητές του.
Νοικιάζει Δημαρχείο, κατασκευάζει την πλατεία Σκουφά. Ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση και διορίζει δασκάλους. Προσπάθεια για κατασκευή παρθεναγωγείου ματαιώνει η αντιπολίτευση. Πρωτο- στατεί στην ίδρυση του Μουσικο – φιλολογικού Συλλόγου «Σκουφάς». Εκπονεί το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο και κάνει την πρώτη ευθυγράμμιση της Σκουφά. Τον Ιανουάριο του 1899 παραιτείται από δήμαρχος και στις 7 Φεβρουαρίου εκλέγεται βουλευτής με το κόμμα του Δεληγιώργη.
Με τη διάλυση της Βουλής το 1902, επανέρχεται στη δικηγορία. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1903, επανεκλέγεται. Παρά τις αντιδράσεις συνεχίζει το γκρέμισμα κτισμάτων και ευθυγραμμίζει την οδό Σκουφά. Κατασκευάζει σφαγεία, ανοίγει δρόμους, τοποθετεί φωτισμούς και διεκδικεί σιδηροδρομική σύνδεση της Άρτας. Δίκαια θεωρήθηκε ο αναμορφωτής της. Εκλέγεται βουλευτής σε πέντε εκλογές. 1899 με το κόμμα του Δεληγιώργη, 1910 με το κόμμα του Γ. Θεοτόκη και επίσης με τους Φιλελεύθερους του Ελ. Βενιζέλου, 1915 με τον ενιαίο κυβερνητικό συνδυασμό και το 1920 με το Λαϊκό Κόμμα.
Στις 11 Μαρτίου 1915 ήταν υποψήφιος της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης. Είναι ο κύριος αντίπαλος της οικογένειας Καραπάνου. Παίρνει μέρος σε πολλές συζητήσεις, καταγγέλλει σκάνδαλα του Αρχιεπισκόπου Άρτας και αντιπαρατίθεται πολλές φορές με τον Ελ. Βενιζέλο. Το 1926 και 1928 με τους Ελευθερόφρονες του Ι. Μεταξά, δεν εκλέγεται. Στη συνέχεια παραδίδει την σκυτάλη στους γιους του Πέτρο και Δημήτριο. Αδελφός του Ευάγγελου Γαρουφαλιά ο Αντώνης σπούδασε κι αυτός νομικά στην Αθήνα και διακρίθηκε ως δικηγόρος. Εκλέγεται δήμαρχος το 1899 με αντίπαλο τον Ιωάννη Καραπάνο. Ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Ενισχύει το «Δραματικό Σύλλογο Άρτας» και με ενέργειές του ιδρύεται Ιερατική Σχολή στην Άρτα.
Πέτρος Γαρουφαλιάς 1901-1984. Δικηγόρος, οικονομολόγος, διπλωμάτης, συγγραφέας, βουλευτής, υπουργός. Γεννήθηκε το 1901. Είναι γιος του Ευάγγελου και σπούδασε νομικά στην Αθήνα και οικονομικές επιστήμες στο Βερολίνο και στο Παρίσι. Μπαίνει στην πολιτική και το 1927 γίνεται Γενικός Γραμματέας στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Το 1932 εκλέγεται βουλευτής Άρτας-Πρέβεζας ηγηθείς ανεξάρτητου Αγροτικού συν- δυασμού. Το 1933 η Άρτα είναι μονοεδρική και κατεβαίνει στην Πρέβεζα που περιλαμβάνει και τον κάμπο της Άρτας και εκλέγεται με τον συνασπισμό των Φιλελευθέρων. Το 1936 εκλέγεται σε Άρτα, Πρέβεζα, Λευκάδα με το συνδυασμό των Δημοκρατικών. Το 1956 εκλέγεται με το συνδυασμό της Δημοκρατικής Ενώσεως.
Με το βαθμό του πρέσβη πήρε μέρος σε αποστολές σε Ρωσία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία. Το 1958 εκλέγεται ως ανεξάρτητος και στη συνέχεια συντάσσεται με την Ένωση Κέντρου. Το 1961 εκλέγεται με την Ένωση Κέντρου-Προοδευτικοί. Το 1963 και 1964 εκλέγεται με την Ένωση Κέντρου και αναλαμβάνει υπουργός Εθνικής Αμύνης. Στενός φίλος του Γεωργίου Παπανδρέου αλλά και σφόδρα φιλοβασιλικός. Ο Ανδρέας Παπανδρέου αναφέρει ότι ο πατέρας του είχε μεγάλη αδυναμία στην οικογένεια Γαρουφαλιά. Σύζυγος του Πέτρου ήταν η Μαριάννα, χήρα του Φιξ.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου του ζητά την παραίτηση για να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Ο Γαρουφαλιάς αρνείται, βέβαιος για τη βασιλική υποστήριξη. Ο Παπανδρέου παραιτείται και ακολουθούν οι κυβερνήσεις των αποστατών και η δικτατορία. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας συμμετέχει στο κίνημα του Ναυτικού και στην οικονομική κάλυψη των οικογενειών των μετεχόντων. Συλλαμβάνεται μαζί με τον Ευάγγελο Αβέρωφ, αλλά αμνηστεύονται μαζί με τον Παναγούλη, μετά από λίγο διάστημα.
Με την κατάρρευση της χούντας, μετέχει στην πρώτη πολιτική σύσκεψη υπό το Φαίδωνα Γκιζίκη. Ιδρύει το κόμμα «Εθνική Δημοκρατική Ένωση ΕΔΕ» και στις εκλογές του Νοέμβρη του 1974 έλαβε ποσοστό 1,08%. Απεβίωσε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1984.
Εκτός της πολιτικής δραστηριότητας είχε και συγγραφική. Έργα του: Σοσιαλισμός και επιστήμη στην Ελλάδα, Πύρρος – Βασιλεύς της Ηπείρου, Ολυμπιάς. Πριγκίπισσα των Μολοσσών, βα- σίλισσα της Μακεδονίας. Ελλάς και Κύπρος. Ο ΑΣΠΙΔΑ και η πολιτική κρίσις του Ιουλίου του 1965.
Υπήρξε μεγάλος δωρητής του Συλλόγου «Σκουφάς». Δωρίζει σ’ αυτόν την βιβλιοθήκη του, ένα γραφείο στην Αθήνα και το σπίτι του στην Άρτα, δίπλα στην Παρηγορήτρια. Ονομάζεται «Γαρουφάλειος Στέγη» και στεγάζει το Ιστορικό Μουσείο του Συλλόγου «Σκουφάς».
Δημήτριος Γαρουφαλιάς 17 Ιανουαρίου 1904 – 26 Οκτωβρίου 1978. Πολιτικός μηχανικός, βουλευτής. Μάρκος και Τηλέμαχος Γαρουφαλιάς. Ο Μάρκος Γαρουφαλιάς είναι και αυτός γιος του Πέτρου. Μεγαλοκτηματίας και έμπορος στην Άρτα. Για τη διάνοιξη της Σκουφά δωρίζει μεγάλο τμήμα στο κέντρο από την πλευρά του Αγίου Δημητρίου. Έχει δυο κόρες, την Χρυσάνθη και την Μαριάνθη και ένα γιο. Ο γιος του Τηλέμαχος ήταν συμβολαιογράφος στην Άρτα. Σπίτι του το διατηρητέο όψεως κτήριο, στην οδό Πριοβόλου 8, που άρχισε να κτίζεται το 1929. Έκανε μεγάλη χρηματική δωρεά στο Δήμο Αρταίων για βρεφονηπιακό σταθμό και άλλα έργα. Ο Δήμος τον τίμησε δίνοντας το όνομά του σε οδό στην περιοχή του Τριγώνου. Παιδιά του Τηλέμαχου ο Δημήτριος (Μίμης), γιατρός στην Αθήνα, ο Αιμίλιος διευθυντικό στέλεχος της ΕΤΒΑ, η Νέλη και ο Μάρκος που σκοτώθηκε το 1941 κατά το Γερμανικό βομβαρδισμό, σε ηλικία 16 ετών.