Της Ελευθερίας Ν. Φακίτσα*

Η ουσία της δημοκρατίας και οι έννοιες που περικλείει είναι επίκαιρα όσο ποτέ. Σε πολλές περιπτώσεις η παραβίαση και η προσβολή των εννοιών που την συγκροτούν γίνεται πιο βάναυση από ποτέ.
Απρίλιος 2024: Ο Άρειος Πάγος βρίσκεται αντιμέτωπος με το ζήτημα της συμμετοχής του κόμματος των «Σπαρτιατών» στις Ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024. Απρίλιος 2024: Βιαιοπραγίες μεταξύ βουλευτών εντός της Βου- λής των Ελλήνων. Σημάδια των καιρών; Τυχαία γεγονότα; Μήπως το πολιτικό προσωπικό σ’ ένα πολιτικό σύστημα που παλεύει καθημερινά να κρατήσει τις αξίες του αποσυ- ντίθεται στα εξ ων συνετέθη;
Κι επειδή η μεγάλη εικόνα δημιουργείται από τα μικρά που την διογκώνουν, πρέπει πρώτα να κρίνουμε και να διακρίνουμε την δημοκρατία στην καθημερινότητά μας… Στο σπίτι μας, στη δουλειά μας, στις συναναστροφές μας, στον συνδικαλισμό, στα κοινά… Έχουμε άρα- γε δημοκρατία, με την συνταγματική του όρου έννοια; Είμαστε ικανοί να την υπερασπιστούμε, να την προάγουμε;
Κατά τον Αριστοτέλη, δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο επικρατούν οι απόψεις της πλειοψηφίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι πολίτες της μειοψηφίας δεν έχουν και αυτοί τα ίδια δικαιώματα. Με την προϋπόθεση ότι οι ενέργειες όλων των πολιτών περιορίζονται μέ- σα σε ορισμένα όρια. Τα όρια αυτά στις δημοκρατίες τα καθορίζουν οι νόμοι και δεν πρέπει να τα υπερβαίνει κανείς. Γιατί η υπέρμε- τρη δραστηριότητα (ασυδοσία) του ενός περιορίζει την ελευθερία του άλλου.
Πόσο συχνά άραγε οι διοικούντες ανακαλούν στη μνήμη τους το ακριβές και ουσιαστικό νόημα της δημοκρατίας; Πόσο συχνά το τιμούν; Πόσο εύκολα αφήνουν στην άκρη τις μικροπολιτικές και αναγνωρίζουν την αξία του αντιπάλου, του ηττηθέντα σε μια εκλογική αναμέτρηση; Μάλλον δυστυχώς σπανίως!
Οι σκέψεις αυτές ήρθαν στο μυαλό μου, ακούγοντας τις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αρταίων, με αποκορύφωμα την τελευταία με θέμα την λογοδοσία. Τι να σχολιάσω; Πρώτη φορά στα δημοτικά τοπικά χρονικά αναγκάζεται τόσο η μείζονα όσο και η ελάσσονα αντιπολίτευση να θέσει θέμα σεβασμού των θεσμών, με δελτία τύπου και δημόσιες τοποθετήσεις.
Ποιών θέσμών; Του σεβασμού του ρόλου της αντιπολίτευσης, της ισότητας των αιρετών, της δικαιοσύνης, των απόψεων, της έκφρασης της γνώμης και του διαλόγου. Μην σπεύσει κανείς να βγάλει αντιπολιτευτικά ή άλλου τύπου συμπεράσματα. Δεν είναι της παρούσης.
Κάποτε ένας σοβαρός και καταξιωμένος επαγ- γελματικά άνθρωπος, ένας πολίτης που υπηρέτησε αξιώματα από πολλά μετερίζια σ’ αυτή εδώ την πόλη, μου είπε: «Το μεγαλύτερο προσόν σε έναν άνθρωπο, παιδί μου, είναι να σέβεται τους θεσμούς, ειδικότερα όταν συμμετέχει σε εκλογικές διαδικασίες, είτε ανήκει στους νικητές, είτε στους ηττημένους. Εκεί δείχνει το μεγαλείο του και τις αρχές του ο άνθρωπος».
Ο πρωθυπουργός της χώρας, ο περιφερειάρχης, ο δήμαρχος, ο βουλευτής, ο πρόεδ-ρος ενός Συλλόγου, είναι θεσμοί και πρέπει να τους σεβόμαστε γιατί εκλέχθηκαν με δημοκρατικές διαδικασίες. Τους σεβόμαστε συλλήβδην, είτε ανήκουμε στους υποστηρικτές τους είτε όχι. Ποιος είπε, όμως, ότι δεν πρέπει να σεβόμαστε με τον ίδιο απόλυτο τρόπο και την αντιπολίτευση; Δεν την αναγνωρίζουμε για κάποιον λόγο; Δεν τιμούμε την σπουδαιότητά της; Την θεωρούμε ασήμαντη, αχρείαστη; Κι όμως, αλίμονο σε όποιον την υποτιμά ή επιδιώκει με πράξεις ή παραλείψεις του να την υποτιμήσει και να πλήξει την σπουδαιότητά της.
Σε πρόσφατη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΑΔΑΕ – ΟΤΑ που συμμετείχα, ο πρόεδρος άκουσε – ευτυχώς – τη γνώμη και τις γόνιμες θέσεις και προτάσεις της αντιπολίτευσης και «γλίτωσε» στην ουσία την πλειοψηφική διοίκησή του από πολύ δυσάρεστες συνέπειες. Έτσι πρέπει! Ας μην είμαστε φοβικοί με την αντίθετη γνώμη, με την ερώτηση, με την αντίθετη πρόταση, ιδιαιτέρως στα κοι- νά, στη διοίκηση. Είναι πολλές φορές μια παρέμβαση σωτήρια. Είναι η βασικότερη και η σπουδαιότερη έκφανση της δημοκρατίας.
Από το μετερίζι της 20χρονης επαγγελματικής μου πορείας, η έννοια της δικαιοσύνης ταυτίστηκε ή συγκρούστηκε ούκ ολίγες φο- ρές με την έννοια της δημοκρατίας. Αγώνας άνισος με νικητές και ηττημένους, αλλά υγιής και υπαρκτός και σίγουρα δημοκρατικός και δίκαιος.
Σε ένα κράτος δικαίου γίνεται σεβαστό και πρέπει να γίνεται πράξη το δικαίωμα της μείζονος και της ελάσσονος αντιπολίτευσης να καταθέτουν προτάσεις, να μιλούν απρόσκοπτα, να ρωτούν και να δικαιούνται να λαμβάνουν απαντήσεις. Μια προτροπή να αποδεί- ξουμε εμπράκτως ότι η συμπλήρωση των 50 ετών από την αποκατάσταση της δημοκρατίας είναι ουσιαστική κι όχι μια ακόμα πανηγυρική επέτειος!

*Η Ελευθερία Ν. Φακίτσα είναι δικηγόρος και αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Άρτας