Το θέμα των φωτοβολταϊκών της τεχνητής λίμνης (ΤΛ) Πουρναρίου απασχόλησε την τοπική κοινωνία και πριν δύο χρόνια, αρχές του 2022.
Η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ υπέβαλε τότε για αδειοδότηση μελέτη για πλωτά φωτοβολταϊκά στην εν λόγω λίμνη. Με βάση την μελέτη προβλέπονταν η εγκατάσταση στην επιφάνεια της λίμνης επιπλεόντων πάνελ συνολικής επιφάνειας 1.144 στρεμμάτων (!). Για το έργο είχε εξασφαλισθεί βεβαίωση παραγωγού ΡΑΕ «για Φ/Β σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 103 MW στη θέση του Πουρναρίου». Πλήθος διαμαρτυριών από Αντιπεριφέρεια, Δήμους, Συλλόγους και άλλους φορείς, οι οποίοι στο πλαίσιο της θεσμοθετημένης διαβούλευσης υπέβαλαν την αντίθεσή τους στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
Τελικά το έργο τότε δεν αδειοδοτήθηκε. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με έγγραφό του γνώρισε ότι «Το συγκεκριμένο έργο εγκατάσταση και λειτουργία Φ/Β σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εγκατεστημένης ισχύος 103 MW στην τεχνητή λίμνη Που- ρναρίου δεν υπάγεται στα επιτρεπόμενα έργα και δραστηριότητες της ΥΑ 37674/2016 όπως έχει τροποποιηθεί με την υπ’ αρ. 17185/1069/ 24.02.2022».
Όμως η χαρά μας ότι γλύτωσε η λίμνη Πουρναρίου από τα φωτοβολταϊκά δεν κράτησε πολύ. Η ΤΕΡΝΑ επανήλθε στην αδειοδότηση των φωτοβολταϊκών. Φέρεται να ξεπερνά την προηγούμενη απαγόρευση με νεότερη υπουργική απόφαση με αριθμό πρωτοκόλλου (ΑΠ) ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/53510/3616/19.05.2023 (Β΄3327) «Τροποποίηση της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/ 17185/1069/2022 Υπουργικής Απόφασης».
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με το ΑΠ ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/27716/1835/13.03.2024 διαβίβασε τον φάκελο ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) του έργου με τίτλο «Εγκα- τάσταση και λειτουργία πλωτού φωτοβολταϊκού σταθμού ισχύος 103 ΜW στην τεχνητή λίμνη Πουρναρίου» στους φορείς, μεταξύ των οποίων και η Περιφέρεια Ηπείρου, για γνωμοδότηση.

Παράνομο το έργο
Το έργο φωτοβολταϊκών (Φ/Β) στη ΤΛ Πουρναρίου δεν επιτρέπεται επειδή η λίμνη είναι καταφύγιο άγριας ζωής. Με την 5770/30.08.1994 /ΦΕΚ691/94) ορίστηκαν τα όρια του «καταφυγίου Μαρκινιάδας Άρτας», μέσα στα οποία βρίσκεται η ΤΛ Πουρναρίου.
Οι δραστηριότητες που επιτρέπονται στα καταφύγια άγριας ζωής, ορίζονται στο νόμο 3937/ 2011 (ΦΕΚ 60/Α/2011). Στο άρθρο 4.3 του νό- μου ορίζονται οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες, μέσα στις οποίες δεν περιλαμβάνονται τα έργα τύπου επιπλεόντων Φ/Β.
Στα επιτρεπόμενα έργα είναι τα «ειδικά έργα βελτίωσης του βιότοπου, έργα ικανοποίησης των οικολογικών αναγκών του βιολογικού κύκλου των ειδών της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας και ιδίως αναδάσωση, διατήρηση των ακαλλιέργητων εκτάσεων, δια- τήρηση εκτάσεων με τοπικές ποικιλίες, διατήρηση φυτοφρακτών, έργα αναβάθμισης και αποκατάστασης υγροτοπικών εκτάσεων, δημιουργία και ανάπτυξη ζωνών φυσικής βλάστησης, δημιουργία δενδροστοιχιών κατά μή- κος των αγροτικών δρόμων και ελωδών εκτάσεων».
Για κάποιες λατομικές εργασίες, υπό προϋποθέσεις, υπάρχει ειδική πρόβλεψη. Από πουθενά δεν επιτρέπονται έργα τόσο βάρβαρα για το περιβάλλον όσο τα Φ/Β. Στη ΜΠΕ του έργου αναφέρεται ότι δεν υπάρχει ασυμβατότητα στηρι- ζόμενη στον παλαιότερο νόμο 2637/1998, κάτι όμως που δεν ισχύει μετά τους νεότερους νόμους 3937/2011 και 4685/2020.
Έργο με μεγάλο περιβαλλοντικό κόστος
Σύμφωνα με τις Διεθνείς Πρακτικές Βιωσιμότητας, υπάρχει ο όρος κάλυψης 5,5% της συνολικής έκτασης της λίμνης. Το ποσοστό αυτό θα πρέπει να υπολογίζεται στη χαμηλότερη στά- θμη του ταμιευτήρα – λίμνης.
Η μελέτη αναφέρει πως το Φ/Β καλύπτει το 5,2% της επιφάνειας της λίμνης, υπολογίζοντας όμως την Ανώτατη Στάθμη Λειτουργίας (ΑΣΛ). Το Φ/Β έργο, καταλαμβάνει 1.075 στρέμματα δηλαδή 1.075.000 τετραγωνικά μέτρα. Η ΑΣΛ της λίμνης είναι 20.600.000 τετραγωνικά μέτρα. Ποια είναι όμως η έκταση στην χαμηλότερη στάθμη της λίμνης;

Επιπτώσεις από την κάλυψη επιφάνειας
Οι πιθανές επιπτώσεις από την κάλυψη της υδάτινης επιφάνειας, αφορούν σε πιθανές μεταβολές των ποιοτικών και οικολογικών χαρακτηριστικών του νερού και σχετίζονται με τις ακόλουθες διεργασίες: Μείωση της διεπιφάνειας αέρα – νερού με πιθανή συνέπεια τα χαμηλότερα επίπεδα διαλυμένου οξυγόνου. Σκίαση / μειωμένη διείσδυση του φωτός στη στήλη ύδατος με πιθανή συνέπεια τη μείωση της θερμοκρασίας του νερού και αρνητική επίπτωση στους φωτοτροφικούς οργανισμούς. Αλλαγές στο υδροδυναμικό καθεστώς με πιθανή επίδραση στις συνθήκες καθίζησης και κατά συνέπεια επίπτωση στα βενθικά οικοσυστήματα. Με λιγότερο διαθέσιμο ηλιακό φως, οι φωτοσυνθετικές δραστηριότητες στο νερό μειώνονται.
Ο χαμηλός ρυθμός φωτοσύνθεσης οδηγεί σε απώλεια φυτοπλαγκτού και μακροφύτων και λιγότερο διαλυμένο οξυγόνο εντός του υδάτινου σώματος. Τα φυτά που πεθαίνουν επηρεάζουν περαιτέρω την υδρόβια πανίδα που τρέφεται με τα φυτά αυτά καθώς και τα φυτοφάγα ζώα.
Ενώ η έλλειψη τροφής οδηγεί σε απώλεια υδρό- βιων ζωών, η αποσύνθεση αυτής της οργανικής ύλης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της θερμοκρασίας, εξαντλώντας έτσι το διαλυμένο οξυ- γόνο.
Αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας και η απελευθέρωση θρεπτικών ουσιών όπως ανόργανα νιτρικά άλατα και φωσφορικά άλατα μπορούν να ξεκινήσουν τη διαδικασία ευτροφισμού (περίσσεια θρεπτικών συστατικών μέσα σε ένα υδάτινο σώμα) προκαλώντας bloom αλγών λόγω του πολλαπλασιασμού των κυανοβακτηρίων. Η απώλεια της υδρόβιας πανίδας επηρεάζει, επίσης, τον οικότοπο σίτισης των απο- δημητικών αλλά και των κατοίκων πτηνών.

Επιπτώσεις στα ύδατα
Επιπρόσθετα με τον κίνδυνο ευτροφισμού και κατά συνέπεια μόλυνσης των υδάτων, όπως αναφέραμε στην προηγούμενη παράγραφο, επιβάρυνση στην ποιότητα του νερού μπορεί να προκληθεί και από την έκπλυση χημικών ουσιών.
Η μελέτη αναφέρει πως υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης (ευτροφισμός) και ρύπανσης (βαρέα μέταλλα) των νερών της λίμνης και γι΄ αυτό το λόγο προτείνει πρόγραμμα παρακολούθησης.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως ο χρόνος παρακολούθησης των νερών έως τον χρόνο εφαρμογής μέτρων αντιρύπανσης είναι αρκετά με- γάλος. Άρα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ένα Καταφύγιο Άγριας Ζωής πιθανόν να έχει υποβαθμισμένα νερά.
Οι συνέπειες όμως είναι πολύ μεγαλύτερες εάν αναλογιστούμε πως τα νερά αυτά περνούν το φράγμα του Πουρναρίου (του ποταμού Αρά- χθου) χρησιμοποιούνται για άρδευση και καταλήγουν στον Αμβρακικό κόλπο.

*Ο Χρήστος Ντάλας είναι πολιτικός και τοπογράφος μηχανικός