Το Γκάτακα αποτελεί ένα συναρπαστικό κινηματογραφικό έργο που με εντυπωσίασε και συνεχίζει να με εντυπωσιάζει καθώς μεγαλώνω, ενώ παράλληλα μεταφέρει διαφορετικά μηνύματα καθώς η ζωή μου εξελίσσεται.
Αρχικά ο τίτλος της ταινίας Γκάτακα (Gattaca – 1997) βασίζεται στα Λατινικά γράμματα G, A, T, και C τα οποία αποτελούν τα αρχικά γράμματα από τις τέσσερις νουκλεοβάσεις του DNA (Guanine=Γουανίνη, Adenine= Αδενίνη, Thymine=Θυμίνη, και Cytosine=Κυτοσύνη).
Για όσους δεν έχουν παρακολουθήσει την ταινία, η βασική ιστορία του Γκάτακα διαδραματίζεται στο κοντινό μέλλον, όπου ολόκληρη η ανθρώπινη ύπαρξη καθορίζεται με βάση τον γενετικό σου κώδικα. Μέσα από την γενετική παρέμβαση οι γονείς, διαμορφώνουν και προγραμματίζουν τα χαρακτηριστικά της νέας ζωής, την προδιάθεση σε ασθένειες (σωματικές και ψυχικές), το επάγγελμά της και κατά συνέπεια τον τρόπο ζωής της, το παρόν και το μέλλον της. Όπως είναι φυσικό σε έναν τέτοιο κόσμο οι «γενετικά τέλειοι» κατέχουν όλες τις εξέχουσες θέσεις εργασίας παραγκωνίζοντας τους «φυσιολογικούς» ανθρώπους που έτυχε να γεννηθούν με κάποιο ελάττωμα.
Ο Βίνσεντ (ο πρωταγωνιστής μας) έκανε το λάθος να έρθει στον κόσμο με τον ξεπερασμένο και γεμάτο ατέλειες φυσικό τρόπο, δηλαδή τον «έρωτα» και μάλιστα αντί να δεχτεί τον προγραμματισμένο τρόπο ζωής που αναλογεί στα άτομα της τάξης του, έχει το θράσος -τρέλα να ονειρεύεται να φτάσει μέχρι τα άστρα μια και ήθελε να γίνει αστροναύτης, ένας ρόλος που περιορίζεται μόνο σε όσους έχουν τα τέλεια γονίδια και κατ’ επέκταση «τέλειο» DNA. Για να καταφέρει ο Βίνσεντ να πραγματοποιήσει το όνειρό του αναγκάζεται να παριστάνει κάποιον άλλον. Μέσω μιας παράνομης και άκρως απαιτητικής διαδικασίας γνωστής ως «δανεική σκάλα του DNA» θα υιοθετήσει την ταυτότητα του Τζερόμ, ενός τέλειου γενετικά πρωταθλητή κολύμβησης, που όμως βρίσκεται καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι εξαιτίας ενός ατυχήματος που είχε (βλέπετε, γονίδιο για την μοίρα δεν υπάρχει ακόμα).
Τελικά, ο Βίνσεντ επικρατεί και καταφέρνει να γίνει αστροναύτης, ξεπερνώντας όσους έχουν καλύτερο DNA. Το μήνυμα του Γκάτακα, αν και πολυσύνθετο είναι ξεκάθαρο, ότι δεν υπάρχει γονίδιο για το ανθρώπινο πνεύμα. Όλες οι ικανότητες στον κόσμο είναι άσκοπες χωρίς να υπάρχει δίψα και θέληση να πετύχεις.
Σε νεότερη ηλικία, ένιωσα μια σύνδεση με αυτή την ταινία. Μεγαλώνοντας σε μια αστική οικογένεια στην Ελλάδα, όταν άρχισα να ταξιδεύω και να εργάζομαι στο εξωτερικό, συνειδητοποίησα τους περιορισμούς μιας Ελληνι- κής ανατροφής. Ένιωσα φτωχός όταν πρωτοπήγα στο Ηνωμένο Βασίλειο και συνειδητοποίησα την διαφορά της εκπαίδευσης, όντας από- φοιτος Ελληνικού πανεπιστημίου, συγκριτικά με απόφοιτους των πανεπιστημίων του Κέιμπριτζ ή της Οξφόρδης. Θυμάμαι ακόμα ότι μου είχαν επισημάνει πως το επίπεδο στα μαθηματικά μου ήταν πολύ καλό για έναν απόφοιτο Ελληνικού Οικονομικού πανεπιστημίου.
Παρόλο που είχα ένα καλό προφίλ, o ανταγωνισμός στα μεταπτυχιακά προγράμματα, κα- θώς επίσης και στον χώρο εργασίας είναι αβυσσαλέος στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά αυτές οι δοκιμασίες και οι ανταγωνιστικές τακτικές δεν ήταν παρά μόνο το καύσιμο για τη σπίθα που έκαιγε μέσα μου, ώστε να βελτιωθώ και να φτάσω στο επιθυμητό επίπεδο.
Στα 27 μου έτη, όταν άρχισα να εργάζομαι πάνω στα οικονομικά, συνειδητοποίησα και πάλι τους περιορισμούς που αντιμετώπισα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ερχόμενος από ένα περιβάλλον σχετικά προστατευμένο για μένα όπως ήταν η Ελλάδα.
Οι περισσότεροι από τους συνομηλίκους μου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα είχαν επικεντρωθεί στο να γίνουν αναλυτές μιας επενδυτικής τράπεζας από πολύ μικρή ηλικία και οι περισσότεροι εξ αυτών είχαν αποκομίσει ήδη τα απαιτούμενα προσόντα και την απαραίτητη προϋπηρεσία, πολύ πριν συνειδητοποιήσω ότι αυτή ήταν μια επιλογή καριέρας για μένα.
Ξεκινώντας ως μεταπτυχιακός σπουδαστής στα 26 μου χρόνια, δεν μπορώ να πω ότι είχα τα ίδια προσόντα ή περγαμηνές με τους ανταγωνιστές μου. Σίγουρα οι ατέλειές μου συγκριτικά με τους ανταγωνιστές ήταν εμφανείς αν συγκρίνουμε την προϋπηρεσία που είχαν αποκομίσει από νεαρή ηλικία, λαμβάνοντας μέρος σε προγράμματα πρακτικών ασκήσεων σε εταιρίες κολοσσούς.
Πολλοί από τους συνυποψηφίους μου στις συνεντεύξεις είχαν αποφοιτήσει από σχολεία και πανεπιστήμια του εξωτερικού με ένα μέσο κόστος σπουδών της τάξης των 30.000 ευρώ το χρόνο! Φυσικά εγώ δεν εμπίπτω σε αυτή την κατηγορία, αλλά όπως ο ήρωας του Γκάτακα, έπαιζα για το μεγάλο παιχνίδι και ήμουν πρόθυμος να κάνω ό,τι χρειάζεται για να πετύχω σε αυτό που ήθελα, δηλαδή να ακολουθήσω το συγκεκριμένο επάγγελμα.
Μια σκηνή από την ταινία που με εντυπωσιάζει ακόμα και σήμερα και όπου το νόημα της είναι πολύ βαθύ, εκτυλίσσεται όταν τα δύο αδέρφια έχουν μια «κοκορομαχία» καθώς κολυμπούν στη θάλασσα και προσπαθούν να φτάσουν όσο μακριά μπορούν, όπου ο γενετικά μεγαλύτερος αδελφός συνεχίζει να κερδίζει. Τότε ο γενετικά κατώτερος αδερφός ρω- τά τον μεγαλύτερο πώς μπορεί και κολυμπάει τόσο γρήγορα παρόλο που η θάλασσα ήταν ορμητική. Τότε ο γενετικά μεγαλύτερος αδελφός, του απαντά ότι «δεν κρατάω δυνάμεις για την επιστροφή».
Παραλληλίζοντας τη δική μου ζωή, στις αρχές τις καριέρας μου, έβλεπα πως απόφοιτοι από το ίδιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα ή και διαφορετικό είχαν πάντα το προβάδισμα γιατί τα εφόδια που έλαβαν ήταν σημαντικά περισσότερα από τα δικά μου, εν συγκρίσει με την Ελληνική παιδεία. Τότε, όμως, πίστεψα σε εμένα και έδωσα όλο μου το είναι για να πετύχω και να τους ανταγωνιστώ μέσα στην «έδρα» τους και να πετύχω.
Το ηθικό δίδαγμα που λαμβάνω πλέον από τον Γκάτακα, δεν είναι απλώς να μην αφήνεις δυνάμεις για την «επιστροφή», αλλά πως όταν κυνηγάς ένα όνειρο, δεν είσαι ποτέ πραγματικά μόνος. Το να βλέπεις κάποιον να επιδιώκει και να πετυχαίνει τα όνειρά του είναι κάτι στο οποίο όλοι θέλουμε να συμμετέχουμε. Κυνηγήστε τα όνειρά σας, να θυμάστε ωστόσο ότι θα είναι λίγοι αλλά καλοί αυτοί που πραγματικά θα σας βοηθήσουν να τα εκπληρώσετε. Πολλές φορές είπα ότι θα προχωρήσω μόνος στο μεγάλο σκοτεινό άγνωστο, όμως η οικογένειά μου και οι κοντινοί μου άνθρωποι ήταν πάντα εκεί προσφέροντας τουλάχιστον την σιωπηρή τους υποστήριξη.
Όπως και να ‘χει το αν θα κρατήσεις δυνάμεις για την επιστροφή ή αν θα δώσεις όλο σου το είναι για να ανέβεις στην κορυφή της σκάλας εναπόκειται αποκλειστικά σε σένα.
Δυστυχώς, το μέλλον προδιαγράφεται ως ένας ζοφερός κατήφορος για τους «μη έγκυρους», όμως υπάρχει η ελπίδα να κρατηθείς από κάπου και να ξεκινήσεις να σκαρφαλώνεις προς τα πάνω. Αυτή η ελπίδα δεν στηρίζεται τόσο σε μια «δανεική σκάλα», αλλά κυρίως στηρίζεται στο δικαίωμα όλων των ανθρώπων να ονειρεύονται και να έχουν το πείσμα, την θέληση και το κουράγιο να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Το Γκάτακα είναι μια ταινία για τις προσωπικές ανθρώπινες θυσίες που σου λέει να μην σταματήσεις ποτέ να ονειρεύεσαι και να μάχεσαι.
ΥΓ: O Άλμπερτ Αϊνστάιν ήταν δυσλεξικός, ο Αβραάμ Λίνκολν έπασχε από σύνδρομο Μάρφαν και η Τζάκι Τζόινερ (χρυσή Ολυμπιονίκης του στίβου) είχε άσθμα. Αν ο γενετικός έλεγχος εφαρμοζόταν στην εποχή τους, κανένας από τους τρεις αυτούς σπουδαίους ανθρώπους δεν θα είχε γεννηθεί ποτέ, αλλά από ότι φαίνεται μάλλον ούτε και εσύ θα υπήρχες…
*Ο Σωτήριος Δημ. Γεωργούλας (με καταγωγή από την Άρτα) είναι Επενδυτικός Αναλυτής στο Λονδίνο