Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Όταν ήμουν ακόμα παιδί δημοτικού, οι γονείς μου με πήγαιναν στο χωριό με τον παππού και τη γιαγιά και με άφηναν να περάσω όλο το καλοκαίρι μαζί τους. Πολλές φορές έβλεπα τη γιαγιά μου να πηγαίνει φαγητό σε δύο φίλες της και χήρες της γειτονιάς. Το έκανε τόσο συχ- νά, που νόμιζα ότι ήταν κάτι σαν υποχρέωση. Εκτός από την οικογένειά μας, πάντα φροντίζουμε τους φίλους, τους συγγενείς, τους γείτονες, τους λιγότερο τυχερούς.
Σήμερα, που ο κόσμος έχει αλλάξει τόσο πολύ, δυστυχώς δεν ζει η γιαγιά μου, για να δω αν θα συνέχιζε αυτή την καθημερινή συνήθειά της. Επιπλέον, καθημερινά διδασκόμαστε ότι πριν κάνουμε οτιδήποτε, θα πρέπει να έχουμε εκτιμήσει τα κέρδη μας, από τις ενέργειές μας. Αν δεν υπάρχουν κέρδη, τότε δεν χρειάζεται να φροντίσουμε για κανέναν και τίποτα. Για παράδειγμα, έντονη ανησυχία έχει προκαλέσει στους ασθενείς με σπάνιες παθήσεις, δήλωση του υπουργού Υγείας Άδωνι Γεωργιάδη, με την οποία προανήγγειλε την αυστηροποίηση των διαδικασιών πρώιμης πρόσβασης σε θεραπείες που εισάγονται για τους Έλληνες ασθενείς, με την εφαρμογή περιοριστικών μέτρων στην εισαγωγή φαρμάκων από το Ινστιτούτο Φαρμακευτικών Ερευνών και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ), καταγγέλλοντας σπατάλη που προκύπτει από την εισαγωγή πολύ ακριβών φαρμάκων. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι σχεδόν 500.000 άτομα ζουν με μία σπάνια πάθηση. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τα μέλη της οικογένειας και τους φροντιστές των σπάνιων ασθενών, περισσότεροι από 1.500.000 άνθρωποι στη χώρα επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα.
Τέτοια παραδείγματα παρατηρούνται και εκ- τός της χώρας μας. Κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες σε διεθνές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι ασκούμενες πολιτικές αντικατέστησαν, μεταξύ άλλων, τον αναδιανεμητικό και αναπτυξιακό ρόλο του φορολογικού συστήματος με τον αντικοινωνικό κύκλο της ανισοκατανομής του εισοδήματος (εισοδημα- τικές ανισότητες). Αντικατέστησαν, επίσης, την ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους με την απελευθέρωση των αγορών και την συρρίκνωση των κοινωνικών δαπανών (κοινωνικές ανισότητες).
Οι συνθήκες αυτές, ιδιαίτερα κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, ανέδειξαν, μεταξύ άλλων, τέσσερα κεντρικά κοινωνικά-οικονομικά προβλήματα, τα οποία υπονομεύουν την ομαλή πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Ευρωπαίων πολιτών. Δηλαδή: α) το επίπεδο επάρκειας του κοινωνικού κράτους, β) τις ανισότητες, γ) το δημογραφικό και δ) την κλιματική κρίση. Αυτό ισχύει επιπλέον για την Ευρώ- πη, επειδή κατά βάση το φορολογικό σύστημα των κρατών – μελών προσανατολίζεται στην κατεύθυνση επίτευξης της δημοσιονομικής ισορροπίας (μείωση του ελλείμματος και του χρέους) μέσω της μείωσης των δημόσιων και των κοινωνικών δαπανών.
Βέβαια, η βασική αιτία των ανισοτήτων στην Ευρώπη εστιάζεται, κατά βάση, στην υποφορολόγηση του εισοδήματος του κεφαλαίου σε σύγκριση με την εργασία. Από την άποψη αυτή είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι σε σχετική πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ αναδεικνύεται το εξής: το φορολογικό χάσμα μεταξύ των εισοδημάτων του κεφαλαίου και της εργασίας είναι σημαντικό, δώδεκα ποσοστιαίες μονάδες – κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ – προς όφελος του εισοδήματος του κεφαλαίου. Δηλαδή με απλά λόγια, αν είσαι ήδη πλούσιος με περιουσία, φορολογείσαι λιγότερο, απ’ ότι φορολογείσαι αν εργάζεσαι.
Πριν από χρόνια, κάποιος ρώτησε την ανθρωπολόγο Μάργκαρετ Μιντ ποιο ήταν το πρώτο σημάδι πολιτισμού σε μια κουλτούρα. Η Μιντ του είπε ότι, το πρώτο σημάδι πολιτισμού σε μια αρχαία κουλτούρα ήταν ένα μηριαίο οστό 15.000 ετών, το οποίο όμως είχε σπάσει κι έπειτα είχε θεραπευθεί. Η Μιντ είπε ότι στο ζωικό βασίλειο όταν σπας το πόδι σου, πεθαίνεις. Δεν μπορείς να δραπετεύσεις από τον κίνδυνο, ούτε να πας στο ποτάμι να πιεις νερό, ούτε να αναζητήσεις τροφή. Γίνεσαι βορά στα θηρία που παραμονεύουν. Κανένα ζώο δεν επιβιώνει με σπασμένο πόδι, τον χρόνο που χρειάζεται το οστό για να δέσει. Ένα μηριαίο οστό που έχει θεραπευθεί είναι απόδειξη ότι κάποιος αφιέρωσε χρόνο για να μείνει μαζί με εκείνον που έπεσε, έδεσε την πληγή, τον μετέφερε σε ασφαλές μέρος, του έφερε τροφή και νερό, τον φρόντισε και τον βοήθησε να αναρρώσει. Γι’ αυτό, χωρίς Αμφιβολίες πολλές, χωρίς Αμφιβολίες τρελές, το σημείο στο οποίο αρχίζει ο πολιτισμός είναι η βοήθεια σε κάποιον που έχει ανάγκη. Πολιτισμός είναι η Φροντίδα. Όπως ακριβώς έπραττε η γιαγιά μου. Και οι άλλες γιαγιάδες. Οι πολιτισμένες γιαγιάδες μας.
Αθώος, λόγω Αμφιβολιών