ΜΕΡΟΣ Α΄

Το καλοκαίρι του 1950, πέντε χρόνια μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, η ανθρωπότητα συγκλονίζεται από τον πόλεμο της Κορέας. Μέσα στο κλίμα των πρώτων ημερών ένα γράμμα -έκπληξη φτάνει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η βασίλισσα της Ελλάδας Φρειδερίκη ζητάει από τον στρατηγό Μάρσαλ να αρχίσουν οι Αμερικανοί και οι άλλοι δυτικοί σύμμαχοι από τη χώρα μας τον Γ΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Το που βρήκε, λοιπόν, το θάρρος η Φρειδερίκη να στείλει τέτοια επιστολή σ’ ένα τόσο σημαντικό αξιωματούχο των ΗΠΑ θα το μάθουμε στη συνέχεια.

Την πρωταπριλιά του 1947 πέθανε από καρδιακή ανακοπή ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ σε ηλικία 57 ετών. Τον μη έχοντα απογόνους Γεώ- ργιο διαδέχτηκε στο θρόνο ο αδελφός του Παύλος και η βασίλισσα Φρειδερίκη από την ίδια μέρα βρίσκονταν συνεχώς στο προσκήνιο τώρα που το μεγάλο νεανικό της όνειρο είχε γίνει αναπάντεχα πραγματικότητα, δηλαδή σε ηλικία 30 ετών ήταν βασίλισσα της Ελλάδος.
Ποιά όμως ήταν η Φρειδερίκη; Γεννήθηκε στον μεσαιωνικό πύργο του Μπλανγκερμπούργκ στις 18 Απριλίου του 1918, μοναχοκόρη της οικογένειας του Ερνέστου – Αυγού- στου, Δούκα του Μπραουνσβάιγκ – Λούξεμπουργκ, αρχηγού του βασιλικού οίκου του Αννόβερου και της Βικτωρίας, πριγκίπισσα του Αννόβερου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, δούκισσα του Μπραουνσβάιγκ και εγγονή του Κάϊζερ. Μεγαλωμένη στη Γερμανία εκείνης της εποχής διαμόρφωσε ένα σκληρό και αυταρχικό χαρακτήρα. Χωρίς να σπουδάσει τίποτε ιδιαίτερο δέχτηκε τη στοιχειώδη εκπαίδευση από μια γκουβερνάντα μαζί με Γαλ- λικά και Αγγλικά κατ’ οίκον! Εντάχθηκε στη ναζιστική νεολαία. Αργότερα θέλοντας να υποβαθμίσει το γεγονός αυτό έλεγε ότι στην ηλικία 16 έως 17 χρόνων δεν καταλαβαίνει κανείς πο-λλά πράγματα.
Εκείνο βέβαια που καταλάβαινε και αποζητούσε ήταν ο Ελληνικός θρόνος. Η πρώτη προσπάθεια έγινε όταν τα έφτιαξε πολύ μικρή με τον πρίγκιπα Πέτρο έναν αθόρυβο διεκδικητή του Ελληνικού θρόνου. Πρωτότοκος γιός του πρίγκιπα Γεώργιου της Ελλάδος και της Μαρίας Βοναπάρτη, ο Πέτρος γεννήθηκε το 1908, σπούδασε πολιτικές επιστήμες και ασχολήθηκε πολύ με την ανθρωπολογία. Σε ηλικία 9 ετών έχασε τη μοναδική ευκαιρία να γίνει βασιλιάς των Ελλήνων (1917) αλλά προτιμήθηκε η λύση του Αλέξανδρου που τον έφαγε η μαϊμού και πέθανε. Το αίσθημα της Φρειδερίκης με τον Πέτρο κράτησε λίγο, γιατί όταν επρόκειτο να παντρευτούν, ο Πέτρος είδε στο δώματιό της τη φωτογραφία με τη στολή της Χιτλερικής νεολαίας και της είπε ότι δεν πρέπει να υπερηφανεύεται γι’ αυτή. Η Φρειδερίκη του απάντησε ότι ήταν τιμή και καμάρι της, η συζήτηση γενικεύτηκε και ο Πέτρος που ήταν βαθιά δημοκρατικός την εγκατέλειψε.
Η δεύτερη προσπάθεια ήταν επιτυχημένη. Τα έφτιαξε με τον πολύ μακρινό συγγενή της Παύλο, 17 χρόνια μεγαλύτερό της, αδελφό του Έλληνα βασιλιά Γεώργιου, διάδοχο του Ελληνικού θρόνου μια και ο Γεώργιος ήταν άγαμος. Ο Παύλος την ερωτεύτηκε, την αρραβώνιασε τον Σεπτέμβριο του 1937 και την παντρεύτηκε σε χρόνο ρεκόρ τον Ιανουάριο του 1938. Ο σκοπός της ζωής της είχε επιτευχθεί αφού στα 20 χρόνια ήταν διάδοχος του Ελληνικού θρόνου. Σ’ αυτόν υπήρχε ο Αγγλόφιλος Γεώργιος, ο οποίος δεν την γουστάριζε σαν Γερμανίδα. Ήταν όμως ανύπαντρος και επομένως ο Παύλος θα τον διαδεχόταν όποτε ο καλός Θεός τον καλούσε κοντά του. Και αυτό έγινε αρκετά γρήγορα την 1η Απριλίου 1947 εκεί που κανείς δεν το περίμενε. Εδώ θέλω να καταθέσω μια δική μου μαρτυρία όταν μικρό παιδί στην Άρτα μάθαμε για τον αιφνίδιο θάνατο του Γεώργιου. Θυμάμαι ότι οι εθνικόφρονες της εποχής έλεγαν ότι αυτό ήταν κακόβουλες διαδόσεις των κομμουνιστών ενώ ο βασιλιάς είχε πράγματι πεθάνει πρωταπριλιά. Δεν ήταν ψέμα.
Έγινε, λοιπόν, βασιλιάς των Ελλήνων ο Παύλος και βασίλισσα η Φρειδερίκη σε μια εποχή όπου στην Ελλάδα μαίνονταν ο εμφύλιος. Το Νοέμβριο 1947 η Ελισσάβετ Β΄ παντρεύονταν με το Φίλιππο στο Λονδίνο. Η Φρειδερίκη έπ- εισε τον Παύλο να μείνει κοντά στα «στρατευμένα παιδιά που πολεμούσαν τους κομουνιστοσυμμορίτες» και πήγε μόνη της στους βασιλικούς γάμους. Κατά τη διάρκεια δεξίωσης παραπονέθηκε στον Τσώρτσιλ για τις ελλείψεις των ενόπλων μας δυνάμεων και αυτός της συνέστησε να συζητήσει το θέμα με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ στρατηγό Μάρσαλ, ο οποίος παρίστατο στους γάμους της Ελισσάβετ.
Ορίστηκε έτσι συνάντηση στο ξενοδοχείο Κλάριτζες. Μπαίνοντας ο Μάρσαλ στο σαλόνι του δωματίου της Φρειδερίκης έμεινε έκπληκτος όταν αντάλλαξαν χειραψία. Ίσως φαντάζονταν να δει κάποιο πρόσωπο σαν την γη- ραιά βασίλισσα Μαίρη, ενώ μπροστά του είχε μια ηλιοκαμένη νεαρή βασίλισσα 29 ετών. Όπως δήλωσε μετά η Φρειδερίκη, το αποτέλεσμα της συνομιλίας τους ήταν η αποδοχή από τον Αμερικανό να δώσει στην Ελλάδα την απαραίτητη βοήθεια ώστε να αχθεί σε αίσιο τέλος ο πόλεμος κατά των ανταρτών. Στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο «Μέτρον Κατανοήσεως» αναφέρει ότι «Κατόπιν υποδείξεως του συζύγου μου και υπό μορφήν βοηθείας προς το έργον του, διατήρησα μια αλληλογραφία με το στρατηγό Μάρσαλ». Στο βιβλίο ως άνω δημοσιεύει μερικά γράμματα προς και από τον Αμερικανό αξιωματούχο, λέγοντας ότι αποτελούν «σημαντικό μέρος της ειλικρινούς αλληλογραφίας της με τον στρατηγό Μάρσαλ».
Δεν ήταν όμως ακριβώς έτσι τα πράγματα και τα γράμματα. Την εικόνα της άλλης πλευράς μας δίνει ο Αμερικανός συγγραφέας Λίοναρντ Μόσλεϋ, ο οποίος μετά το θάνατο της Φρειδερίκης εξέδωσε στις Ηνωμένες Πολιτείες ένα ογκωδέστατο βιβλίο με τίτλο «Μάρσαλ: ένας ήρωας της εποχής μας». Εκεί απο- καλύπτει μέρος της κρυφής αλληλογραφίας του Μάρσαλ με τη Φρειδερίκη, όπου το ερωτικό στοιχείο είναι ευδιάκριτο δια γυμνού οφθαλμού. Ο Μάρσαλ της έγγραφε: «Ποτέ δεν κοίταξα την φωτογραφία σου χωρίς να αναπολήσω την πρώτη φορά που σε είδα όρθια δίπλα στο τζάκι του ξενοδοχείου, τόσο αξέχαστη εντύπωση μου έκανες». Τη διαβεβαίωνε ότι «έμεινε απολιθωμένος με τις σκέψεις στο πρόσωπό της» καθώς και ότι «η παρουσία της τον διεγείρει όσο τίποτε άλλο». Και το κερασάκι στην τούρτα ότι τον ανανέωναν «οι φροντίδες και οι περιποιήσεις της ηλιοκαμένης νεαράς κυρίας». Η Φρειδερίκη του ζητούσε: «Αν είναι δυνατόν να πάει ήσυχα και αθόρυβα σπίτι του για να μπορέσουν να κουβεντιάσουν και να κάνουν σχέδια μαζί». Και προσέθετε τρυφερά: «βλέπεις έχουμε γίνει σαν δύο αδελφάκια αγκαλιασμένα».
Ο Μάρσαλ πρέπει να είχε αδυναμία στις έγγαμες κυρίες κάποιων που κυβερνούσαν χώρες, στις οποίες οι ΗΠΑ έπαιζαν ουσιαστικό ρόλο. Εκτός από τη Φρειδερίκη υπάρχει άλλη μία, τουλάχιστον, ανάλογη περίπτωση με την σύζυγο του ηγέτη της εθνικιστικής Κίνας Τσανκγ Κάϊ Σεκ, με την οποία επίσης ο Μάρσαλ αλληλογραφούσε θερμά. Η Φρειδερίκη πρέπει να είχε αδυναμία στους διάσημους ηλικιωμένους άνδρες. Ο Μάρσαλ δεν ήταν ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που αισθάνθηκε να τη σαγηνεύει και σαγηνεύτηκε από αυτήν. Προηγήθηκε ο Γιαν Σμάτς, τον οποίον γνώρισε στη Νότια Αφρική κατά τη διάρκεια της κατοχής. Αυτός τη μύησε στον μυστικισμό, στον οποίο αφοσιώθηκε στα τελευταία χρόνια της ζωής της και η παρέα τους παρ’ ολίγο να παρεξηγηθεί. Εδώ, όμως, η αλληλογραφία κρατήθηκε μυστική εκτός από μία επιστολή του Σμάτς. Η Φρειδερίκη έγραφε ότι «η φιλία τους κράτησε ως το θάνατό του. Ανταλλάσσαμε επιστολές τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Στα γράμματά μου μπορούσα να ανοίξω εντελώς ελεύθερα την καρδιά μου γύρω από οποιοδήποτε θέμα και πάντα μου ερχόταν μία σοφή και καθοδηγητική απάντηση».
Ο Μάρσαλ δεν είχε ιδέα ποιος είχε προηγηθεί ούτε μπορούσε να το φανταστεί παρ’ όλο που η Ελληνίδα βασίλισσα του το έδειχνε με τον τρόπο της όταν του έγραφε «Εσύ και ο στρατηγός Σμάτς είστε οι πρόδρομοι μιας νέας εποχής» και «άνθρωποι σαν εσένα και εκείνον κάνουν αυτό τον κόσμο καλύτερο». Ακολούθησαν και άλλοι, με πιο διάσημο τον Άλλεν Ντάλλες, διοικητή της CIA εκείνη την εποχή, με τον οποίο όπως ήδη έχω γράψει στο άρθρο μου της 6ης Σεπτεμβρίου 2023 στον «Τ» προώθησαν αντισυνταγματικά στην πρωθυπουργία τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τον Οκτώβριο του 1955 με το θάνατο του Παπάγου.
Ουδείς μπορεί να βεβαιώσει με σιγουριά σε ποιο βαθμό είχαν φθάσει οι «ερωτικές» σχέσεις της Φρειδερίκης με τον Μάρσαλ και τον Άλλεν Ντάλλες. Εκείνο το οποίο πρέπει να θεωρείται βέβαιο είναι ότι τα πρόσωπα τα οποία «στόχευσε» η Φρειδερίκη βρίσκονταν στις κατάλληλες θέσεις ώστε να γίνει αυτή κυρίαρχη στα παρασκήνια των Ελληνικών πολιτικών πραγμάτων για 20 χρόνια (1947 – 1967). Όσον αφορά στην αντιμετώπιση της επιστολής της Φρειδερίκης για την έναρξη του Γ΄ παγκόσμιου πολέμου από την Ελλάδα, οι ηγήτορες των ΗΠΑ της εποχής (Ντην Ράσκ, Ντην Άτσεσον) το έριξαν στην πλάκα.
Ο Άτσεσον, υπουργός Εξωτερικών τότε, διαβάζοντας το γράμμα της Φρειδερίκης με άδεια του Μάρσαλ, σχημάτισε κακή γνώμη για την Ελληνίδα βασίλισσα. Σε επιστολή του προς τον Μάρσαλ στις 6 Μαρτίου 1950 γράφει σχετικά: «Η βασίλισσα έχει μια αξιοπρόσεκτη προσωπικότητα αλλά μας φαίνεται ότι επιδεικνύει μια τάση να παραβλέπει τον κίνδυνο να δημιουργήσει προβλήματα στο θρό- νο, καθώς παρεμβαίνει υπερβολικά στη λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στη χώρα της. Θα ήταν δυστύχημα για την Ελλάδα αν οι παρεμβάσεις αυτές αναζωπύρωναν ένα ζήτημα που ταλαιπώρησε τη χώρα επί πολλά χρόνια».
Είναι γνωστή η φράση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, υπουργού Άμυνας τότε όταν ήρθε ο Βάν Φλήτ: «Στρατηγέ ιδού ο Στρατός σας». Η Φρειδερίκη το πήγε ακόμα παραπέρα: «Στρατηγέ (σ.σ. προς τον Μάρσαλ) ιδού η Ελλάδα, αρχίστε από δω τον Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο»!
Συνεχίζεται στο επόμενο φύλλο

*Ο Γιώργος Χαλκιάς είναι επίτιμος δικηγόρος