Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Σε όλα τα μαθητικά μου χρόνια, η πιο αγαπημένη μου γιορτή ήταν η 25η Μαρτίου. Όχι βέβαια για το μήνυμά της, αλλά για την εικόνα της. Τσαρούχια, κάλτσες, φουστανέλα, γιλέκο, άσπρο πουκάμισο, γιαταγάνι και καριοφίλι φάνταζαν πολύ λεβέντικα στα μάτια μου. Με είχαν πάει και μια φορά να δω την αλλαγή στην προεδρική φρουρά, αυτό ήταν. Η εικόνα του εύζωνα αντιπροσώπευε την πιο παλικαρίσια και ανιδιοτελή αγάπη για την πατρίδα.
Φταίνε, βέβαια, και όλα αυτά που διαβάζαμε στα σχολικά βιβλία ιστορίας, τότε. Όλα τα παλικάρια και οι λεβέντες από τη δική μας πλευ- ρά. Όλοι οι κακομούτσουνοι και οι κακοί με τους άλλους. Ένας κόσμος πλασμένος μόνο για Έλληνες.
Βέβαια, όποιος έχει λίγη περιέργεια μπορεί να διαβάσει και μάθει μεγάλες αλήθειες για αυτή την περίοδο της ιστορίας μας. Όχι πως μειώνουν την αξία των προσώπων ή του κατορθώματος που πέτυχαν. Αλλά γιατί έχει ίσως μεγαλύτερη αξία να γνωρίζουμε ότι όλοι οι ήρωες ήταν απλοί άνθρωποι σαν κι εμάς. Δεν ήταν κάποια σπάνια πλάσματα της φύσης γεμάτα μόνο με γενναιότητα. Ήταν άνθρωποι με φόβους και πάθη. Με λάθη πολλά στο διάβα τους.
Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης και σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι αγωνιστές συμμετείχαν στον πρώτο κιόλας εμφύλιο πόλεμο του 1823 – 1825, πριν καν λευτερωθεί η Ελλάδα. Ωστόσο, όταν κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα στον εαυτό τους και την πατρίδα, επέλεξαν την πατρίδα. Όταν ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο το 1825, ο Κολοκοτρώνης ήταν φυλακισμένος. Αυτό, όμως, δεν τον εμπόδισε να αναλάβει την αντίσταση απέναντι στο νέο εχθρό.
Ο Μακρυγιάννης ήταν μία αντιφατική φυσιογνωμία, που ήρθε σε ρήξη με συναγωνιστές του για καθαρά οικονομικούς λόγους για τη διανομή οικοπέδων στην Αθηναϊκή γη και έχει χαρακτηριστεί ως ισχυρά φιλοχρήματη προσωπικότητα. Συμμετείχε, ωστόσο, σε δεκάδες μάχες στις οποίες μάλιστα τραυματίστηκε πάνω από τρείς φορές (στο δεξί πόδι, στο δεξί χέρι, στο λαιμό και στο κεφάλι).
Ο Παπαφλέσσας ήταν ανυπόμονος και δρού- σε χωρίς να έχει επαρκή δεδομένα, κινούταν με υπερβολή και αυθάδεια, ήταν φιλόδοξος και ματαιόδοξος, άπιστος και αγνώμων. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν τον εμπόδισε την κατάλληλη στιγμή να επαναλάβει το μεγαλείο των Θερμοπυλών. Με μόλις 600 συναγωνιστές αντιστάθηκε στο Μανιάκι, απέναντι σε χιλιάδες στρα- τιώτες του Ιμπραήμ.
Ο Καραϊσκάκης ήταν γνωστός για τις βωμολοχίες που χρησιμοποιούσε αδιακρίτως· ακόμα και για την οικογένειά του και τον ίδιο. Στα τέλη του 1824 χωρίς σχετική διαταγή της Κυβέρνησης, ο Καραϊσκάκης έλαβε μέρος μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και άλλους Ρουμελιώτες στον 2ο εμφύλιο πόλεμο, κατά των λεγομένων ανταρτών, προχωρώντας ο ίδιος στη λεηλασία των οικιών των Ζαΐμηδων. Στο τέλος, όμως, αφού ελευθέρωσε σχεδόν όλη τη Στερεά Ελλάδα, έδωσε τη ζωή του για την πατρίδα.
Ακόμα και ο Κοραής και ο Καποδίστριας, δεν τα έκαναν όλα καλά και άγια. Είχαν τις προσωπικές τους έριδες και τις εμμονές τους. Ωστόσο, την κατάλληλη στιγμή, όλοι έδρασαν όπως περιέγραψε ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης στην περίφημη ομιλία του στην Πνύκα το 1838: «Όταν αποφασίσαμε να κάμομε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πως δεν έχομε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε: «Πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα;», αλλά ως μία βροχή έπεσε σε όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας και όλοι (και οι κληρικοί και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι) εσυμφωνήσαμε εις αυτόν τον σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση».
Εμείς σήμερα, καλά κάνουμε και τα θυμόμαστε όλα αυτά. Αλλά δεν έχει σημασία να θυμόμαστε μόνο τις μάχες, αλλά αυτό που λέει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης. Όταν υπερασπίζεται την πατρίδα, δεν κοιτάς ούτε πόσοι είμαστε, ούτε πόσα άρματα έχουμε, ούτε τι βαστάει ο εχθρός. Για τον Κολοκοτρώνη δεν υπάρχουν Αμφιβολίες πολλές, Αμφιβολίες τρελές. Πολεμάς, γιατί το δίκαιο του πολέμου, δεν εξαρτάται από το αποτέλεσμά του. Κι αυτό, όσο και αν δεν μας αρέσει, ισχύει και σήμερα. Όχι μόνο για τα κράτη και τις πατρίδες. Αλλά και για τα δικά μας τα δίκαια. Τα καθημερινά. Κι αυτά κομμάτια της πατρίδας μας είναι.
Ένοχος, υπεράνω πάσης Αμφιβολίας
