Στις 22 του Φλεβάρη 1821 ο αξιωματικός του Τσάρου και διορισμένος αρχηγός από την Φιλική Εταιρεία για την Επανάσταση Αλέξανδρος Υψηλάντης περνά τον Προύθο στις Ηγεμονίες και ουσιαστικά έχουμε την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης.
Στα βιβλία μαθαίνουμε για τα πολεμικά γεγονότα, την στάση της Ρωσίας, την εισβολή των Οθωμανικών στρατευμάτων στις Ηγεμονίες και το τέλος της Επανάστασης. Πέραν τούτου δε μαθαίνουμε πως ο Υψηλάντης έμεινε σε Αυστριακή αιχμαλωσία έως τον θάνατό του. Μέσα από τα Αυστριακά Αυτοκρατορικά και Βασιλικά αρχεία της Βιέννης, έστω και περιληπτικά, θα προσπαθήσω να δώσω λίγο φως τι ακριβώς συνέβη μετά το πέρασμα του Κόκκινου Πύργου.
Αφού η Επανάσταση έσβησε, ο Υψηλάντης αναγκάστηκε να τραβηχτεί προς τα πίσω στα όρη της Ολτενίας (σήμερα Banat) και να καταλάβει το πέρασμα στον Κόκκινο Πύργο στις 20 Απριλίου 1821. Ο Υψηλάντης με τους συντρόφους του συνελήφθησαν από τις Αυστριακές αρχές αφού πέ- ρασαν τον Κόκκινο Πύργο. Στη συνέχεια μεταφερόταν από πόλη σε πόλη με απόλυτη μυστικότητα και πλαστά ονόματα.
Με απόλυτη ασφάλεια και μυστικότητα οι αρχές προσπάθησαν να μεταφέρουν τον Έλληνα στο εσωτερικό της χώρας, πρώτα στο Orlat και μετά στο Temesvar. Με την πρόφαση ότι θα έπρεπε να αναμείνουν νέες διαταγές από τη Βιέννη, ο στρατάρχης Μπελε- γκάρντε, τους μετέφερε στο Arad. Η νέα διαταγή, που έλαβε ο Μπελεγκάρντε από τον Μέτερνιχ έλεγε πως ο Υψηλάντης και οι συνοδοί του θα πρέπει να μεταφερθούν υπό αυστηρή μυστικότητα στην πόλη Munkács και να κρατηθούν εκεί ως αιχμάλωτοι του κράτους και όχι ως εγκληματίες εναντίον του κράτους. Ο διοικητής του Banat στρατηγός Schneller ζήτησε από τον Υψηλάντη απόλυτη σιωπή για τον τόπο στον οποίο βρισκόταν. Σε διαφορετική περίπτωση τον απείλησε με έκδοση στην Τουρκία.
Για την τύχη του Πρίγκιπα και των συνοδών του ενδιαφερόταν όχι μόνο η κοινή γνώμη στο εσωτερικό, αλλά και οι χώρες του εξωτερικού. Στις 5 Ιουλίου του 1821 ο Μέτερνιχ ειδοποίησε για την άφιξη του Υψηλάντη τους Αυστριακούς διπλωμάτες στη Ρωσία και την Τουρκία. Αμέσως μετά ο πρόξενος της Αυστρίας έλαβε διαταγή να πει πως, παρ’ όλα τα μέτρα που ελήφθησαν, ο Έλληνας κατάφερε να μπει σε Αυστριακό έδαφος. Ο Αυτοκράτορας έκανε χρήση του άρθρου 18 της συμφωνίας του Βελιγραδίου του 1739. Σε αυτό το άρθρο προέβλεπε τη μη έκδοση ατόμων που καταζητούνται για εσχάτη προδοσία, αλλά την κράτηση αυτών σε έναν σταθμό απομακρυσμένο από τα κοινά σύνορα. Ο υπό κράτηση Υψηλάντης βρίσκεται κάτω από αυστηρή επιτήρηση.
Ήταν φυσικό και επόμενο η Υψηλή Πύλη να αναζητά τον Υψηλάντη. Επίσης, ο σουλτάνος Μαχμούτ είχε κάθε λόγο να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς με αυτόν που τόλμησε να σηκώσει κεφάλι. Φυσικά οι πρά- κτορές του θα τον έψαχναν παντού. Από εδω και πέρα αρχίζει ένας διπλωματικός διάλογος μεταξύ Αυστρίας και Ρωσίας. Αν και σύμμαχοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Ρωσία και η Αυστρία, κανείς δεν παίρνει την ευθύνη να τον παραδώσει γιατί θα ξεσηκωθεί η κοινή γνώμη.
Μεταξύ 1821 και 1822 βρίσκεται φυλακισμένος στον Πύργο του Μούνκατς, όπου του επιτρέπεται η ανάγνωση του φιλομετερνιχικού φύλλου – Αυστριακός παρατηρητής – και ο Μέτερνιχ του στέλνει και 45 βιβλία. Η μητέρα του του στέλνει 4.500 φιορίνια.
Το 1823 λόγω προβλημάτων υγείας μεταφέρεται για θεραπεία στην Theresienstadt και Franzesbrunnen, όπου κάποιοι τον αναγνωρίζουν και η Αυστριακή κυβέρνηση ανα-γκάζεται να τον φυγαδεύσει. Το υψηλό κόστος συντήρησης ξαναφέρνει Αυστριακούς και Ρώσους στο Λέμπεργκ (σημερινή Ουκρανία) να συζητήσουν για το ποιος θα αναλάβει το κόστος συντήρησης του Υψηλάντη. Έως το 1826 θα είναι φυλακισμένος σε διάφορα σημεία της Βοημίας και στη συνέχεια το κόστος συντήρησης θα είναι μήλο της έριδος πάλι μεταξύ Αυστρίας και Ρωσίας, ενώ η Ρωσική κυβέρνηση ζητά και χρήματα από τη μητέρα του.
Το 1826 φαίνεται ότι τα πράγματα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Η υγεία του αρχίζει και πάλι να κλονίζεται. Εν τω μεταξύ κάποιοι από τους συναγωνιστές του ανακτούν την ελευθερία τους, πράγμα που του δημιουργεί και ψυχολογικά προβλήματα. Τελικά με συνοδεία Αστυνομίας μεταβιβάζεται στο Πιστάν (σημερινή Ουγ- γαρία) για κούρα.
Το 1827 ο νέος Βασιλιάς της Πρωσίας, που έχει ενημερωθεί από τους πράκτορες του, ενδιαφέρεται για την ελευθερία του Υψηλάντη. Μάλιστα διαθέτει αρκετά χρήματα αλλά δεν καταφέρνει τίποτα. Εν τω μεταξύ ο Υψηλάντης από την ταλαιπωρία και την ασθένεια έχει γίνει μέθυσος.
Το 1827 ενδιαφέρεται γι΄ αυτόν η κόμισσα Lulu von Thürheim και η αδερφή της πριγκίπισσα Konstantine Rasumofsky, οι οποίες διέθεσαν για την ανάρρωση του Υψηλάντη 800 φιορίνια. Το ίδιο έτος το 1827 φαίνεται πως το θέμα έχει πάρει διαστάσεις και ο Μέτερνιχ θέλει μεν να τον ελευθερώσει αλλά να τον μεταφέρει αλλού, όχι όμως σε σημείο που να μπορεί να δραπετεύσει στην Ελλάδα. Γίνεται η πρόταση για την πόλη της Βερόνας ή της Βιτσέντσας. Αν και ο ίδιος είχε ζητήσει Βενετία ή Τεργέστη, ο Μέτρνιχ και η κλίκα του φοβούμενοι την ισχυρή Ελληνική παρουσία σε αυτές τις πόλεις, μην τυχόν τον φυγαδέψουν, η πρόταση απορρίφθηκε.
Το Νοέμβρη του 1827 ο Υψηλάντης και οι σύντροφοί του αποδέχονται το σχέδιο της Βερόνας και στις 28 Νοεμβρίου 1827 ξεκινούν από την Thresienstadt για τη Βιέννη. Εδώ βρίσκουν καταυλισμό στο πανδοχείο “Zur goldenen Birne“ Landstraßer Hauptstraße 31 όπου στις 31 Ιανουαρίου 1828 με κατεστραμμένη υγεία θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Πέθανε στα χέρια του αδερφού του Κωνσταντίνου Υψηλάντη. Στις 18 Φεβρουαρίου 1903 η σορός του μεταφέρθηκε στον οικογενειακό τάφο των Υψηλάντηδων, στην Rappoltenkirchen. Αυτό ήταν το τέλος του πρώτου αρχηγού της Ελληνική Επανάστασης.
Πηγές κειμένου: Μελέτη του Πέτερ Μπούρτσεκ απο τα Αυστριακά Αυτοκρατορικά και Βασιλικά αρχεία της Βιέννης, μετάφραση Φώτης Βράκας
