ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ για την Κύπρο από την εκπαιδευτικό και συγγραφέα Τέρψα Αγαθοκλέους – Παπακώστα που κατάγεται από τη Μεγαλόνησο, έγινε ύστερα από πρόσκληση της λυκειάρχη Κομποτίου Μαρίας Γλαβά, με αφορμή την παρουσία του εν λόγω λυκείου στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Μαθητικού Σχολικού Ραδιοφώνου, που θα διεξαχθεί στη Λευκωσία, στις 24 Απριλίου 2024.
Ανάμεσα στα άλλα, στην ενημέρωση, η ομιλήτρια ανέφερε και τα εξής: «Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα νησιωτικό κράτος, το οποίο βρίσκεται στη μέση της Ανατολικής Μεσογείου και πήρε το όνομά της από τη λατινική λέξη CUPRUS που σημαίνει χαλκός. Η Κύπρος συνορεύει στα ανατολικά με τη Συρία, στα δυτικά με τα νησιά της Ελλάδας, στα βόρεια με την Τουρκία και στα νότια με την Αίγυπτο.
Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι το τρίτο σε έκταση νησί της Μεσογείου με 9,251 τετραγωνικά χιλιόμετρα και με σημερινό πληθυσμό Ελληνοκυπρίων 918,100 (απογραφή του 2021). Ο πληθυσμός των Τουρκοκυπρίων στο κατεχόμενο τμήμα δεν είναι σαφής. Κάποιοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι όλοι οι κάτοικοι είναι περίπου 300.000 εκ των οποίων 100.000 είναι Τουρκοκύπριοι και οι 200.000 είναι έποικοι από την Ανατολία. Όμως τα στοιχεία αυτά δεν είναι ασφαλή.
Ο πληθυσμός της Κύπρου πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 και την κατάληψη του 37,3% του βορείου τμήματος της Μεγαλονήσου, ήταν ο εξής: Ελληνοκύπριοι 80%, Τουρκοκύπριοι 18%, Λατίνοι, Αρμένιοι, Μαρωνίτες 2%. Από έρευνες που διεξήχθησαν τελευταία, σημειώνεται η κατα- γωγή των Τουρκοκυπρίων. Κάποιοι λένε ότι πολλοί από αυτούς είναι υπόλοιπο του Οθωμανικού στρατού και οι πιο πολλοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι είναι κρυπτοχριστιανοί (Λινοβάμβακοι) οι οποίοι υπό την απειλή των Τούρκων, αναγκάστηκαν να δηλώσουν ότι είναι Τούρκοι. Όταν δε η Κύπρος περιήλθε στα χέρια των Βρετανών, ζήτησαν από διάφορους Άγγλους κυβερνήτες να γίνουν και πάλι Χριστιανοί και να αλλάξουν το όνομά τους. Εκείνοι όμως αδιαφόρησαν και δεν ανταποκρίθηκαν στο αίτημά τους. Σήμερα οι Λινοβάμβακοι βρίσκονται στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου και είναι Τουρκοκύπριοι.
Οι Ελληνοκύπριοι
Οι Ελληνοκύπριοι μιλούν την Ελληνική γλώσσα και μάλιστα την αρχαΐζουσα, δηλαδή τη γλώσσα του Ομήρου (λαλούσι, μιλούσι, τραγουδούσι). Είναι Χριστιανοί Ορ- θόδοξοι και έχουν τα ίδια ήθη και έθιμα όπως και οι Ελλαδίτες. Οι μαθητές σε όλα τα σχολεία και σε όλες τις βαθμίδες, διδάσκονται τα ίδια βιβλία με τα παιδιά της Ελλάδας.
Οι πρώτοι κάτοικοι της Κύπρου ήλθαν από τη Μικρά Ασία κατά την λίθινη εποχή. Τότε ανακάλυψαν ότι ο τόπος αυτός διέθετε πολλή πλούτο και ιδιαίτερα χαλκό, αλλά και άλλα ορυκτά. Εγκαταστάθηκαν εκεί και άρχισαν να εκμεταλλεύονται τον πλούτο αυτό. Η Κύπρος, όμως, εποικήθηκε μετά τον Τρωικό Πόλεμο, όταν οι Έλληνες βασιλείς επιστρέφοντας από τον πόλεμο, άφησαν δικούς τους αξιωματικούς και στρα- τιώτες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο νησί, έχτισαν διάφορες ελληνικές πόλεις όπως τη Σαλαμίνα (Αμμόχωστος), την Αμαθούν- τα (Λεμεσός), την Παλαίμαχο (Πάφος) και άλλες, οι οποίες αποτελούσαν ξεχωριστό βασίλειο η καθεμία με ξεχωριστό βασιλιά.
Γεωπολιτική θέση
Η Κύπρος είχε και έχει και σήμερα, εξέχουσα γεωπολιτική θέση στη Μέση Ανατολή, διότι ενώνει τρεις Ηπείρους από τις πέντε. Την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρι- κή και βρίσκεται κοντά σε πανάρχαιους πολιτισμούς όπως: Μυκηναϊκό, Περσικό, Αιγυπτιακό. Βρίσκεται ακόμα κοντά στη Διώ- ρυγα του Σουέζ και τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και πάνω απ’ όλα, εκεί όπου παίζονται τεράστια πολιτικοοικονομικά συμφέροντα των ισχυρών της γης και όχι μόνο.
Για το λόγο αυτό, η Κύπρος γινόταν συνεχώς πόλος έλξης, για πολλούς κατακτητές. Δεν είναι τυχαίο το ότι η Μεγαλόνησος διαθέτει πολλά πολεμικά κάστρα, αλλά και τα περισσότερα μνημεία ηρώων σε σχέση με τον πληθυσμό της, απ’ όλες τις χώρες του πλανήτη. Η σημαντική της θέση σ’ ένα τέτοιο σημαντικό σημείο του κόσμου δεν της επέτρεψε ποτέ να αποφύγει τις επιθέσεις, τους συνεχείς αγώνες για ελευθερία και ασφαλώς τις καταστροφές και τις απώλειες ζωών.
Οι κατακτητές της Κύπρου
Οι κατακτητές, οι οποίοι πέρασαν από τη Μεγαλόνησο, είναι οι εξής: Ασσύριοι, Πέρσες, Αιγύπτιοι, Ρωμαίοι, Βενετοί, Τούρκοι και Βρετανοί. Όλοι τους προσπάθησαν να εκμεταλλευθούν τον πλούτο και τη στρατηγική της θέση.
Ακόμα και οι Σταυροφόροι με τη δικαιολογία ότι ήρθαν για να ελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους, επιτέθηκαν στο νησί, το λεηλάτησαν και άρπαξαν όσα μπόρεσαν περισσότερα. Οι Κύπριοι πέρασαν ημέρες ανακούφισης και χαράς, όταν περιήλθαν στα χέρια του Βυζαντίου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, διότι πίστευαν ότι ως Έλληνες βρίσκονταν στα χέρια Ελλήνων. Επί εποχής Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Κύπρος χαίρει λαμπρής ανάπτυξης. Η Ελληνιστική περίοδος υπήρξε για τους Κύπριους καλλιτέχνες πολύ δημιουργική.
Αποκαλύψεις από ανασκαφές
Οι διάφορες ανασκαφές που γίνονται σήμερα, δηλώνουν ότι τα αγάλματα, τα γλυπτά, οι προσωπογραφίες, τα αγγεία είναι τα ίδια που βρίσκονται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Επί Ελληνιστικής περιόδου, βλέπουμε ότι οι Κύπριοι λατρεύουν τους 12 θεούς του Ολύμπου και ιδιαίτερα τη θεά Αφροδίτη, η οποία υπήρξε η πλέον λατρευόμενη θεά στο νησί.
Οι Κύπριοι ένοιωθαν πολύ ευτυχείς, επίσης, επί Βυζαντινής περιόδου. Ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο οποίος είχε μεγάλη αγάπη για την Κύπρο, έστελνε συχνά τη μητέρα του Αγία Ελένη στο νησί. Όταν κάποτε επέστρεφε η Αγία Ελένη από τους Αγίους Τόπους, πέρασε από το νησί και άφησε Τίμιο Ξύλο σε τρεις εκκλησίες. Όταν δε σταμάτησε το καράβι σε ένα ακρωτήρι ανάμεσα στην Αμμόχωστο και τη Λάρνακα, η Αγία Ελένη διαπίστωσε ότι υπήρχαν πολλά δηλητηριώδη φίδια στο νησί. Επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη, έστειλε ένα καράβι γεμάτο γάτες για να εξαλείψουν τα φίδια. Το ακρωτήρι αυτό ονομάστηκε έκτοτεCavo Gata.
Όταν η Βυζαντινή αυτοκρατορία φθάνει στο τέλος της και εμφανίζεται η Οθωμανική, τότε η Κύπρος όπως και όλη η Ελλάδα άλλωστε, πέφτει στα χέρια των Τούρ- κων. Οι Κύπριοι κατέφευγαν συχνά σε εξεγέρσεις, οι οποίες βέβαια πνίγονταν στο αίμα. Οι καταστροφές, οι σφαγές, η βαριά φορολογία και η μετανάστευση, ανησύχησαν ακόμη και τον ίδιο τον κατακτητή.
Οθωμανική κατοχή
Η Οθωμανική κατοχή τελειώνει με την ήττα της από τη Ρωσία. Αμέσως εμφανίζεται η Βρετανία, η οποία δέσποζε στον ορίζοντα με τις πολλές αποικίες και πείθει τον Σουλτάνο να της παραχωρήσει τη Μεγαλόνησο.
Για να κάμψει την άρνηση του, του είπε ότι θέλει να ελέγχει τη Διώρυγα του Σουέζ και να εμποδίσει τη Ρωσία να κατέβει στη Μεσόγειο. Τότε ο Σουλτάνος παρεχώρησε την Κύπρο στους Βρετανούς το 1878, κατόπιν υψηλού μισθώματος.
Η πίεση των Βρετανών και η εκμετάλλευση δεν άργησαν να εξεγείρουν τους κατοίκους, οι οποίοι απαιτούσαν συνεχώς την ελευθερία τους, πράγμα που ποτέ δεν γινόταν. Η βασίλισσα της Αγγλίας έστελνε συνεχώς όλο και πιο σκληρούς διοικητές, οι οποίοι δεν δίσταζαν να σκορπούν το φόβο και το θάνατο παντού. Οπότε οι Κύπριοι, μη έχοντας άλλη επιλογή, κατέφυγαν στον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) με αρχηγό το Γεώργιο Γρίβα Διγενή.
Η εμφάνιση της ΕΟΚΑ
Ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ ξεκίνησε το χάραμα της 21ης Απριλίου 1955 και διήρκεσε έως το 1959. Ένας αγώνας άνισος με πολλή αίμα, με πολλές ζωές που χάθηκαν, αλλά και με ένα άλλο έπος του 1821. Ο Αυξεντίου πολέμησε μόνος του 1.500 Άγγλους στρατιώτες οι οποίοι αναγκάστηκαν να τον κάψουν ζωντανό μέσα στο κρησφύγετό του για να τον νικήσουν. Ο δεκαεφτάχρονος μαθητής και ποιητής της ελευ- θερίας Ευαγόρας Παλληκαρίδης, οδηγήθηκε στις αγχόνες των κεντρικών φυλακών Λευκωσίας, ψάλλοντας τον Ελληνικό εθνι- κό ύμνο μαζί με τα άλλα παλληκάρια που τον συνόδευαν μέσα από τα κάγκελα των φυλακών. Πόσες θυσίες, πόσο αίμα, πόσες ζωές χαμένες για την ελευθερία και την ένωση με τη μητέρα Ελλάδα που τελικά οι Κύπριοι δεν απόλαυσαν;
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ έληξε το 1959 και η Κύπρος ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος με την επωνυμία Κυπριακή Δημοκρατία τον Οκτώβριο του 1960 με τη συνθήκη του Λονδίνου και της Ζυρίχης.
Βάση της συνθήκης αυτής, η Κύπρος τίθεται υπό την προστασία τριών εγγυητριών δυνάμεων, της Ελλάδας, της Βρετανίας και της Τουρκίας, οι οποίες διατηρούν ένα ανάλογο αριθμό στρατιωτών στο νησί. Η δε Βρετανία κατέχει και ένα μεγάλο μέρος του Κυπριακού εδάφους όπου στεγάζει τις στρατιωτικές της βάσεις, ελέγχει από κει όλη τη Μεσόγειο και επιπλέον την τύχη της Μεγαλονήσου ολόκληρης.
Με την τακτική του «διαίρει και βασίλευε» που την διακατέχει, δημιουργούσε συνεχώς προστριβές ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους, συμ- μετέχοντας ενεργά στην εισβολή της Τουρκίας στο Βόρειο Τμήμα της Κύπρου και την κατοχή του 37,3% του Κυπριακού εδάφους από τον εισβολέα. Δυστυχώς, δεν πρόκειται να λησμονήσει ποτέ το ότι μια χούφτα Έλληνες πολέμησαν μια αποικιοκρατική Μεγάλη Βρετανία, που δέσποζε τότε σε όλη την υφήλιο!».
Με ανακοίνωσή του το λύκειο Κομποτίου εκφράζει τις ευχαριστίες του για τη δυνατότητα που έδωσε στους μαθητές και τις μαθήτριες του σχολείου να προσεγγίσουν βιωματικά κάποια γεγονότα της πρόσφατης ιστορίας και να προβληματιστούν επά- νω στο ζήτημα της διχοτόμησης της Κύπρου και της σχέσης της με την Ελλάδα. “Ελπίζουμε – τονίζεται – να μας τιμήσει με την παρουσία της και στο μέλλον”. Και προσθέτει: “Η κ. Αγαθοκλέους – Παπακώστα, Κύπρια στην καταγωγή, έλαβε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ του 1955 – 1959 εναντίον των Άγγλων κατακτητών του νησιού σε ηλικία μόλις 13 ετών. Η συγγραφέας πληροφόρησε τους μαθητές και τις μαθήτριες που παρακολουθούσαν την ομιλία με μεγάλο ενδιαφέρον για το ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων, τους μετέφερε τις εμπειρίες και τα προσωπικά της βιώματα και αφηγήθηκε περιστατικά από τη ζωή της και τη ζωή της οικογέ- νειάς της. Στο τέλος, απάντησε στις ερωτήσεις των μαθητών και μαθητριών.