Γράφει ο Λευτέρης Β. Τζόκας
ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ «Το σημάδι» ο καταξιωμένος λογοτέχνης ποιητής και μυθιστοριογράφος ΓΙΑΝΝΗΣ Κ. ΤΣΩΛΗΣ, μας πλέκει την ιστορία για ένα «σημάδι», που είχε ο πρωταγωνιστής Μάριος Μάσης και τα παιδιά του, η Μαρία, που απέκτησε από τη θεία του Ευμορφία και ο Άγγελος, από τη νόμιμη σύζυγό του Πανωραία. Ήταν και στους τρεις στο ίδιο σημείο, το εσωτερικό μέρος του δεξιού του μηρού, ένα τριχωτό σημάδι σαν μικρό βουρτσάκι που ερέθιζε σαν το άγγιζαν κι ερχόταν σ’ επαφή μαζί του.
Ο Γιάννης Τσώλης από το 2014 καταπιάστηκε με το μυθιστόρημα ύστερα από μια επιτυχημένη πορεία με την ποίηση και την έκδοση πέντε συλλογών, από το 2004. Πρώτο μυθιστόρημα ήταν «Οι Άρτιοι…» και το 2016 έγραψε το μυθιστόρημα «…Και η καμπάνα συνέχιζε πένθιμα». Το 2019 ακολούθησε με «Το μοιραίο μαντήλι» και σήμερα το 2022, ανανεωμένος κι έμπειρος μυθιστοριογράφος, μας παρουσιάζει «Το σημάδι». Όλα βγήκαν από τις εκδόσεις ΑΓΓΕΛΑΚΗ και παρουσιάστηκαν στο ευρύ κοινό. Ακόμα βραβεύτηκαν.
Σε ποια κατηγορία του νεοελληνικού μυθιστορήματος μπορεί κάποιος να κατατάξει τα μυθιστορήματά του, που έχει γράψει ο Γιάννης Τσώλης; Στα Ηθογραφικά, τα Ιστορικά ή τ’ Αστικά; Στα κείμενα που έγραψε μέχρι τώρα θα βρεις όλα τα στοιχεία. Στράφηκε προς την ελληνική πραγματικότητα κι άρχισε ν’ αναπτύσσει θέματα του τόπου μας, ιστορίες παρμένες από τη ζωή του χωριού και της επαρχίας. Άντλησε στοιχεία από τη γύρω ανεξέλεγκτη ζωή και απέκτησε τη συνείδηση του γεωγραφικού και του φυλετικού περιβάλλοντος.
Από τα θέματα της απλής νεοελληνικής ζωής, της ζωής των ανεπιτήδευτων ανθρώπων της υπαίθρου. Η λαϊκή ψυχή και η έκφραση, τα γεγονότα, τα ήθη και τα έθιμα, οι τρόποι ζωής της αγροτικής και της αστικής κοινωνίας της εποχής. Αρχίζει από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχ-ρι το 1950. Ένα μυθιστόρημα πέρα για πέρα ελληνικό! Αποτέλεσε μια εξαίρεση στην περίοδο της εντατικής καλλιέργειας των ιστορικών γεγονότων και καταστάσεων.
Εστιάζει την προσοχή μας στο επίπεδο των ηρωικών και πατριωτικών θεμάτων που διαχειρίζεται. Η καθημερινή ζωή, η οικογένεια στην περιγραφή των ηθών και συνηθειών με την ουσιαστικότερη γνωριμία, με το άμεσο αντίκρισμα της πραγματικότητας και η αξιοποίηση των καρπών. Επίσης με την αποκρυστάλλωση των συνθηκών της ζωής στην ελληνική ύπαιθρο.
ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ «Το σημάδι» ο συγγραφέας θέλησε να βάλει κυρίαρχο το ερωτικό πάθος, την έξαρση και την έκταση του έρωτα, τη θεία δύναμη της αμοιβαίας αγάπης ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα. Μας έδωσε ένα περιπαθές ποίημα της αγάπης, η αποθέωση του έρωτα για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα στην περιγραφή των συναισθημάτων και την αφήγηση των περιστατικών, που συγκλονίζουν τον αναγνώστη. Ο συγγραφέας είναι ικανός ψυχογράφος και τοπιογράφος που μας δίνει τόσο ωραίες εικόνες και τόσο ζωντανές περιγραφές του φυσικού κόσμου. Έχει την αίσθηση της ισορροπίας και του σωστού μέτρου.
ΑΠΟΜΟΝΩΝΟΝΤΑΣ τα δύο πρόσωπα στην ερημιά, τη θεία Ευμορφία και την Πανωραία, με τη γραφή του ο συγγραφέας Γιάννης Τσώλης, κατορθώνει να εισδύσει με τέχνη στο εσωτερικό της ψυχής τους και να μας δείξει τις πιο λεπτές αποχρώσεις τους. Επίμονα, αναλυτικά, λεπτομερειακά, παρακολουθεί εδώ τις μεταβολές και τις μεταπτώσεις στην περιοχή της συναισθηματικής ζωής τους.
Είναι ένα δείγμα σπάνιας ψυχολογικής πείρας κι εξονυχιστικής παρατηρητικότητας. Δε μένει τίποτε σκοτεινό από την εσωτερική περιπέτεια ενός άντρα και μιας γυναίκας που βρίσκονται ξάφνου μόνοι σ’ ένα άγριο τοπίο με τη θεία του Ευμορφία, τον καυτό Ιούλη του 1926, μετά το πότισμα των καλαμποκιών μουσκεμένος από τον ιδρώτα, που γυμνός έπεσε στα νερά, να πλυθεί κι εκείνη πόθησε ηδονικά το γυμνό σώ-μα του ανηψιού της. Ενώθηκαν αδιάσπαστα οι ύο εραστές και γεννήθηκε η Μαρία. Αλλά ο Μάριος δεν σταμάτησε εκεί κι ενώθηκε ερωτικά με τη συγχωριανή του Πανωραία, που έγι- νε σύζυγός του και γεννήθηκε ο άλλος γιος Άγγελος.
Όμως η μοίρα τους έπαιξε παιγνίδι καθώς και τα δύο παιδιά του, Μαρία και Άγγελος, είχαν το ίδιο σημάδι στο ίδιο μέρος του σώματός τους. Στη ζωή και στη γραφή του Τσώλη, από τα πέντε άτομα που ήταν, έφυγε από ασθένεια η γυναίκα του Πανωραία.
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ στις 286 σελίδες του βιβλίου βλέπουμε ότι ο συγγραφέας -ευχαριστώντας τον, γιατί το καινούργιο μυθιστόρημα αφιερώνει: «Στη δεκαεξάχρονη μαθητριούλα της Δ΄ τάξης του Γυμνασίου Θηλέων Άρτας του έτους 1964 Ελένη Μπίκα (σύζυγό του) και στους φίλους του, Μιχάλη Σακά, Λευτέρη Β. Τζόκα και Κυριάκο Βαλαβάνη, που τον παρότρυναν κι ενθάρρυναν ν’ ανοίξει δικούς του λογοτεχνικούς δρόμους». Τον ευχαριστούμε από καρδιάς… Έχει πολλά προτερήματα στη γραφή ο Γιάννης Τσώλης. Κατ’ αρχάς ξέρει να μας διηγηθεί όμορφες ιστορίες χωρίς να γίνει πληκτικός. Με στρωτό, ζωηρό και ζωντανό διάλογο είναι ευχάριστος κι έχει αφηγηματική ευχέρεια και άνεση, οξεία παρατηρητικότητα, όπου άρτια, αρμονικά, ισορροπημένα και ισοζυγισμένα, καλλιεργεί το ρεαλιστικό μυθιστόρημα, που δεσπόζει ο μύθος και η πλοκή. Ο Τσώλης στράφηκε στην καθημερινή αστική πραγματικότητα μ’ επιτυχία. Άξονας του ρεαλισμού το ερωτικό στοιχείο και τα πρόσωπα να είναι νέοι και νέες για μια ευτυχισμένη ένωση με το γάμο. Έχει αλήθειες στις ωραίες ερωτικές σκηνές και με το επιμελημένο ύφος και ήθος του, προσπαθεί ν’ αποφύγει τις κοινές εκφράσεις. Γίνεται γλωσσοπλάστης!… Ζωγραφίζει τους ήρωές του έντονα και δίνει το κλίμα της εποχής. Οι ήρωες να βρίσκουν ύστερα από την πάλη της ζωής τη δικαίωση. Όπως ο Μάριος βρήκε με τη θεία Ευμορφία στ’ απάνεμο λιμάνι της Κορίνθου, να έχουν τακτοποιήσει τα δύο παιδιά τους. Ο Άγγελος να γίνεται στρατιωτικός και η Μαρία να φοιτά στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ιωαννίνων. Αυτός να φιλοσοφεί στην άκρη της θάλασσας στην Κόρινθο, έχοντας δίπλα του την Ευμορφία, να λέει: «Έτσι είναι η ζωή, Ευμορφία μου, θάλασσα κι εμείς μέσα σε ένα από τα καράβια του κόσμου ταξιδεύουμε. Όμως η ζωή συνεχίζεται…».
