Μέρος Β΄
Η απόφαση του Πατριαρχείου
Η απόφαση του Πατριαρχείου για την εκθρόνιση του Διονυσίου: «[…] εφάνη (εννοεί ο Διονύσιος) εν πάσι απειθής και καταφρονητής των τότε και των μετά ταύτα δοθέντων πατριαρχικών συνοδικών γραμμάτων και ουκ ηθέλησε αποτίσαι ουδέν, παριδών και τους κατά καιρούς αποσταλέντας περί τούτου εξάρχους και δη το χείριστον, ότι μηδέν παρέχων εκ των ιδίων ελάμβανε και τα των επισκοπών και ιδιοποιείτο αυτά, ζημίαν προξενών τη του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία. […] πράγμα ετόλμησεν επιβλαβές και επόλεθρον κατά της τε του Χριστού Μ. Εκκλησίας, και της επαρχίας αυτού ταύτης και παντός του γένους των ευσεβών και γαρ τολμηρώς τε και αλογίστως αποστασίαν μελετήσας κατά της βασιλείας του πολυχρονίου βασιλέως σουλτάν Μεχμέτ και πολλά των ατόπων διανοηθείς και σκεψάμενος, πάνυ όντα μεστά επιβουλής και κινδύνων θανατηφόρων, πολλούς μεν των εκείσε ιερωμένων και λαϊκών, αλλά δη και αρχιερέων, αισχίστω θανάτω αποπεσείν παρασκεύασεν, έπειτα δε αναπολόγητον εαυτόν γινώσκειν απόδρα εις τόπους αλλοτρίους της βασιλικής εξουσίας και αδυνάτως έχει επανελθείν εις την επαρχίαν ταύτην ως αναφανείς της βασιλείας επίβουλος».
Η επανάσταση του 1611
Την επανάσταση του 1611 ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος την χαρακτήρισε σαν πρώτη αγροτική επανάσταση στον Ελλαδικό χώρο στους νεότερους χρόνους.
Για να καταλάβουμε την επανάσταση του 1611 θα πρέπει να δούμε την τότε κατάσταση. Όπως έγραψα στο 1ο μέρος της ανάρτησης, η Ήπειρος βρίσκεται σε ένα μεταβατικό οικονομικό στάδιο. Από τα τιμάρια στα τσιφλίκια. Οι αγρότες γίνονται ακόμη πιο εξαρτημένοι από τον αφέντη τους και σιγά – σιγά όλο και πιο πολύ Μουσουλμάνοι, σε μεγάλο μέρος εξισλαμισμένοι, γίνονταν αφεντικά της γης τους.
Αρκετοί είναι αυτοί που θα εξισλαμιστούν εθελοντικά. Ειδικά Θεσπρωτία και Γιάννινα.
Έτσι χωριά όπως η Γρανίτσα, η Ζαραβούσα, τα Δερβίζαινα και κάποια άλλα ασ- πάζονται το Ισλάμ. Η εκκλησία βρίσκεται ακόμα σε εσωτερικές έριδες. Η Χειμάρα συνεχώς σε αναβρασμό. Ο βίαιος εξισλαμισμός, που στην ουσία απαγορεύονταν από το Ισλάμ, δεν απέδωσε. Και μέσα σ’ όλα αυτά ακόμα τα παλιά χριστιανικά τζάκια περνούν καλά ενώ ο λαός υποφέρει.
Ο ιστορικός Ζωΐδης μας λέει πως την επο- χή εκείνη η κύρια τροφή των αγροτών ήταν τα λάχανα. Από την παραγωγή δεν είχαν τίποτα. Μάλιστα μια χρονιά που λόγω καιρικών συνθηκών η βρώσιμη χλωρίδα μειώθη- κε κόντεψαν να πεθάνουν. Και πάνω σ’ αυ-τά αυξάνονται και οι φόροι. Θα το δούμε αυτό και στην επανάσταση πως σύνθημα ήταν «Χαράτσι – χαρατζούλι, Ναζούλι-Ναζουλάκι». Να σημειώσω, επίσης, πως 90 χρόνια νωρίτερα ξεσηκώθηκαν στις Γερμανικές χώρες οι αγρότες για παρόμοιους λόγους και είχαν το ίδιο αποτέλεσμα, όπως και οι αγρότες του Διονυσίου.
Ο Διονύσιος ετοιμάζεται για το κίνημα
Στην Ιταλία ο Διονύσιος που γνωρίζει καλά τι συμβαίνει στην Ήπειρο, καθότι δεν σταμάτησε να πληροφορείται, προσπαθεί να μαζέψει όπλα για να τα μεταφέρει εκεί. Όμως, δυστυχώς ο αριθμός είναι πολύ μικρός. Αν και έχει πολλές υποσχέσεις για βοήθεια, η Ευρώπη έχει άλλα προβλήματα.
Με την ήττα των Οθωμανών στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου αλλά και στην πολιορκία της Βιέννης, οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν πλέον πως ο Τούρκος είναι ευάλωτος. Όμως, οι θρησκευτικές έριδες μεταξύ Διαμαρτυρομένων μεταρρυθμιστών και Καθολικών συνεχίζονται. Όλοι γνωρίζουν πως η σύναψη ειρήνης μεταξύ των εμπλεκόμενων μετά την ομολογία της Αυγούστας δεν θα κρατήσει πολύ. Αφήνει όμως να καταλάβουμε πως ναι μεν Ισπανοί, Ιταλοί, Γερμανοί έδειχναν συμπάθεια στο Ελληνικό ζήτημα και όλοι θα ήθελαν να αρπάξουν τον τόπο για τον εαυτό τους, παρόλα αυτά η κατάσταση τους κρατούσε δεμένους μια και περίμεναν και αυτοί το δικό τους μεγάλο μπαμ, που έγινε το 1618 στην Πράγα και κράτησε 30 χρόνια.
Στην Ιταλία ο Διονύσιος γνωρίζεται με τον Κωνσταντίνο Σοφία από την Παραμυθιά, γλωσσομαθή που υπηρετούσε στο Κολλέγιο της Ρώμης και μαζί του φθάνει έως το Βαγιαδολίντ της Ισπανίας αναζητώντας ενισχύσεις. Ο Σοφίας, όμως, ζήτησε από τον Διονύσιο ένα σχέδιο και αν είναι πληρεξούσιος του λαού της Θεσσαλίας και Ηπείρου.
Εφόσον ο Διονύσιος δεν μπορούσε να δώσει κάτι, αυτός τον κατηγόρησε σαν απατεώνα και σταμάτησε τις σχέσεις μαζί του. Ο Διονύσιος όμως δεν το βάζει κάτω και μέσω του Τζοβάνι Πίκκκολο έρχεται σε επα- φή με τους Ηπειρώτες Εμμανουήλ Ηγούμενο (πατέρας του Επιφανείου), Σκαρλάτο Μάτσα και Σταύρο Αψαρά, από τους γνωστούς Αψαράδες, οι οποίοι επιθυμούν την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού. Αυτοί κατάφεραν να πάρουν υποσχέσεις από τον Ισπανό Βασιλιά και τον Πάπα, ενώ ο Γάλλος Ερρίκος Δ΄ είχε περάσει στον άλλο κόσμο.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ο Διονύσιος μαζεύει ό,τι μπορεί να μαζέψει και επανέρχεται στην Ήπειρο. Τα λίγα όπλα, μετρημένα στα δάχτυλα που μάζεψε (τα αγόρασε σε υψηλή τιμή στην Ιταλία από ένα Βενετικό οπλουργείο) και τα οποία ήταν ξεπερασμένα για την εποχή τους ενώ ένα μικρό σώμα στρατιωτών δεν ήταν τίποτα.
Σημείωση: Οι εικόνες που παρουσιάζω προέρχονται από την Γερμανική αγροτική επανάσταση του 1525, καθότι για την επανάσταση του Διονυσίου ως τώρα δεν έχει βρεθεί κάτι. Κάπως έτσι όμως ήταν και στην επανάσταση του Διονυσίου
Η συνέχεια του τρίτου και τελευταίου μέρους του αφιερώματος στο επόμενο φύλλο
