Aμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Όταν ο Ιάσονας, αρχηγός της Αργοναυτικής εκστρατείας, έφτασε στην Κολχίδα, η Μήδεια τον ερωτεύτηκε και έθεσε στη διάθεσή του όλα τα μέσα της τέχνης της, ώσπου ο ήρωας να αποκτήσει το Χρυσόμαλλο δέρας. Οι δυό τους παντρεύτηκαν και έκαναν δύο παιδιά.
Η ιστορία, όμως, δεν τελειώνει εδώ. Όταν ο Ιάσονας εγκατέλειψε τη Μήδεια για να μνηστευτεί την κόρη του βασιλιά Κρέοντα, Γλαύκη, η Μήδεια χρησιμοποίησε τα μαγικά της φίλτρα για να εκδικηθεί την αντίζηλή της. Της έστειλε δηλητηριασμένο χιτώνα σαν δώρο για το γάμο της, ο οποίος έβγαζε φλόγες και την έκαψε.
Η εκδίκησή της, ωστόσο, δεν σταμάτησε, αλλά έφτασε στο πιο αποτρόπαιο έγκλημά της. Οι πράξεις της Μήδειας καθοδηγούνταν από ένα τοξικό κοκτέιλ απελπισίας και εκδίκησης. Πίστευε ότι ο μόνος τρόπος για να εκδικηθεί την πληγωμένη αγάπη της και να τιμω- ρήσει τον Ιάσονα ήταν να του προκαλέσει τη βαθύτερη δυνατή πληγή. Σκότωσε τα δύο τους παιδιά. Οι ζωές των παιδιών της, αθώες και αγνές, θυσιάστηκαν στο βωμό του ακατάσχετου μίσους της για τον Ιάσονα και της διεστραμμένης εκδίκησής της.
Η ίδια ακριβώς ιστορία διεστραμμένης εκδίκησης συνεχίζεται και στις μέρες μας. Κι ας έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια από τότε. Ως εκδίκηση ορίζεται η πράξη επιβλαβούς ενέργειας εναντίον ατόμου ή ομάδας ως απάντηση σε μία δυσάρεστη πράξη, είτε είναι πραγματική είτε γίνεται ως τέτοια αντιληπτή. Εκδίκηση είναι η ανταπόδοση κακού από μίσος.
Όλοι μας έχουμε μεγαλώσει με «υπέροχες» ιστορίες εκδίκησης όπως «Ο κόμης Μοντεχρίστος». Κάποιοι λένε ότι η εκδίκηση είναι γλυκιά. Ωστόσο, δεν συμβαίνει αυτό απαραίτητα έπειτα από μια πράξη εκδίκησης. Σε μια μελέτη του 2008, οι ερευνητές βρήκαν ότι οι άνθρωποι συχνά ανέφεραν πολύ περισσότερη αρνητική διάθεση αμέσως μετά την εκδίκηση. Αυτό είναι το δίλημμα της εκδίκησης.
Η εκδίκηση μοιάζει τόσο ελκυστική και φαίνεται να προσφέρει τόση ικανοποίηση, που κάνει τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου να λάμπουν. Όμως, ενώ ο σχεδιασμός της εκδικητικής πράξης μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε υπέροχα, η συνέχεια είναι μια άλλη ιστορία. Γι’ αυτό υπάρχουν ολόκληρες σελίδες με ρητά: «Προτού ξεκινήσεις ένα ταξίδι εκδίκησης, σκάψε δυο τάφους», «Η εκδίκηση συχνά μοιάζει σαν να δαγκώνεις ένα σκύλο, επειδή ο σκύλος σε δάγκωσε», «Η εκδίκηση είναι μια απόπειρα να χειροτερέψεις το παρελθόν».
Κι ας μην μπερδεύουμε την εκδίκηση με τη Νέμεση, επειδή έτσι μπορεί να μας βολεύει. Η Νέμεση είναι η τιμωρία που επιβάλλεται από μία ανώτερη δύναμη, σε όποιον παραβαίνει τους ηθικούς νόμους, θεία δίκη.
Τα γεγονότα που εκτυλίσσονται αυτές τις ημέρες στη Γάζα, δεν είναι θεία δίκη για κανένα μέρος. Είναι απλή διεστραμμένη εκδίκηση και από τις δύο πλευρές. Όπως γράφει ο Παντελής Μπουκάλας: «Στην τρομοκράτηση αποβλέπει η Χαμάς. Πρωτίστως των Ισραηλινών και δευτερευόντως όσων Παλαιστινίων αντιτίθενται στις μεθόδους της. Γνωρίζοντας ότι οι εκκλήσεις της στο «μουσουλμανικό έθνος» βρίσκουν ολοένα μικρότερη ανταπόκριση στο επίπεδο των βασιλέων και των λοιπών αντιδημοκρατών ηγετών, εισέβαλε στο Ισραήλ όχι μόνο για να σκοτώσει ή να απαγάγει στρατιωτικούς και αμάχους κάθε ηλικίας και φύλου, αλλά και για να ανεβάσει αμέσως στο Διαδίκτυο τα στιγμιότυπα της φρίκης. Ώστε οι Ισραηλινοί να νιώσουν πολύ λιγότερο ασφαλείς και απ’ ό,τι ένιωσαν οι Αμερικανοί μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001.
Στο Ισραήλ, πάντως, οι γενναίες φωνές δεν σβήνουν ποτέ. «Ο τρόμος που νιώθουν τώρα οι Ισραηλινοί», έγραψε ο Χαγκάι Μάταρ στο +972 magazine λίγο μετά την επίθεση της Χαμάς, «είναι ένα ελάχιστο κομμάτι αυτού που νιώθουν καθημερινά οι Παλαιστίνιοι, ζώντας υπό στρατιωτικό καθεστώς δεκαετιών στη Δυτική Όχθη και πολιορκημένοι στη Γάζα». Η μόνη λύση, λέει ο Ισραηλινός δημοσιογράφος, είναι «αυτή που ήταν πάντα: ο τερματισμός του απαρτχάιντ». Αυτό όμως το απορρίπτουν οι ακροδεξιοί του Μπέντζαμιν Νετανιάχου και δεν είναι προτεραιότητα των εξτρεμιστών της Χαμάς. Την ίδια παλαιοδιαθηκικών προδιαγραφών θεότητα λατ- ρεύουν τελικά: την Εκδίκηση».
Όσον αφορά όλους εμάς, που νομίζουμε ότι ζούμε μακριά από τη Γάζα, και ταυτόχρονα η αυτοδικία και η εκδίκηση είναι οι πρώτες αντιδράσεις μας σε όποιο κακό μας κάνουν, καλό θα ήταν να έχουμε πάντα στο νου μας ένα στίχο του Τίτου Πατρίκιου, που δεν αφήνει Αμφιβολίες πολλές, Αμφιβολίες τρελές. «Λοιπόν δοκίμασα και την εκδίκηση. / Πάλι εγώ ήμουν ο χαμένος».
Αθώος, λόγω Αμφιβολιών