Θα ήθελα να πω δυο λόγια για τον πατέρα μου. Ξέρετε για έναν δικηγόρο η πιο δύσκολη αγόρευση με την πλέον αμφίρροπη έκβαση είναι η υπεράσπιση του εαυτού του ή των οικείων του. Συνεπώς θα σας παρακαλούσα να δείτε με κάποια επιείκεια οποιαδήποτε συγκινησιακή φόρτιση και σας ζητώ προκαταβολικά ειλικρινά συγγνώμη αν γίνω κουραστικός ή υπέρμετρα αφελής στον λόγο μου.
Υπάρχει ένα αγγλικό ρητό το οποίο αποφαίνεται ως εξής: «Όσο κι αν μεγαλώσει ένας γιος, πάντα θα κοιτάζει τον πατέρα του από χαμηλά». Πέρασε ήδη ένας χρόνος από το ταξίδι σε Αυτόν και η απουσία σου δεν συνηθίζεται, Πατέρα. Πέρασε ήδη ένας χρόνος που ο θρήνος ανταλλάσσεται με θυμό για το ξαφνικό σου αυτό φευγιό, Πατέρα.
Περίεργους συνειρμούς κάνει η ζωή. Έφυγες την ημέρα της Αγίας Σοφίας και με το φευγιό σου κλόνισες τις τεκτονικές πλάκες της γονικής ασφάλειας, του μαξιλαριού που έχει ένα παιδί στα δύσκολα και ξαφνικά αιωρείται μέχρι να ορθοποδήσει και να αναπτύξει την δική του σοφία, αυτή που θα τον οδηγήσει σε Αυτόν.
Ξέρετε για έναν ομογενή, ο θάνατος οικείου του προσώπου στην πατρίδα είναι μια ιδιαίτερα επώδυνη εμπειρία. Από το άκουσμα του θλιβερού μηνύματος μέχρι την άφιξη στην πατρίδα για να δώσεις το τελευταίο αντίο είναι μια αιωνιότητα βυθισμένη μες στο κενό. Από όταν σε αντίκρυσα άψυχο κουφάρι στο ψυχρό νεκροτομείο του Ιατροδικαστικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων μέχρι το χώμα να σε σκεπάσει στο νεκροταφείο, οι σκηνές αυτές εκτυλίχθηκαν μπροστά στα μάτια μου με ταχύτητα νανοδευτερο- λέπτου. H πιο συγκλονιστική στιγμή στην πορεία προς την νεκρώσιμη ακολουθία ήταν η εγχείρηση της ταυτότητάς σου στον ιατροδικαστή. Ένας δημόσιος υπάλληλος πήρε μια για πάντα το αποτύπωμά σου, απλά για να γεμίσει τα κρατικά κιτάπια των θανόντων και να αδειάσει το δικό μου στήριγμα.
Από απλός θεατής, ο πόνος ξεκίνησε αργότερα, όταν στη μοναξιά σου, στοχάζεσαι και αναρωτιέσαι, έκανα αρκετά γι’ αυτόν τον άνθρωπο, κατάλαβε ότι τον αγαπούσα, είχε κάποιο παράπονο από εμένα. Μέρες και νύχτες πέρασαν βασανιστικά μέσα στην θλίψη αναζητώντας το γιατί. Ευτυχώς ήρθες στα όνειρά μου αρκετές φορές να με καθησυχάσεις ότι είσαι καλά με εικόνες από τον παράδεισο, με εικόνες από Αυτόν δίπλα σου, με ένα ανοιχτό χαμόγελο. Μου έδωσες μεγάλη παρηγοριά και έδωσες απαντήσεις στα γιατί. Γιατί ήταν το θέλημα Του.
Θα σταθώ επιγραμματικά σε κάποιες διακονίες του πατέρα μου στο πρόσωπό μου. Ο πατέρας μου μού ενεφύσησε την αγάπη για την Ελλάδα, την πίστη στο Θεό μα πάνω από όλα ότι σε κρίσιμες στιγμές είμαστε δυνατοί, δεν το βάζουμε κάτω. Δεν θυμάμαι ποτέ να μεμψιμοιρεί για τα δύσκολα παιδικά του χρόνια ή να βυθίζεται σε θλίψη για το μέλλον. Ήταν χαρούμενος και αισιόδοξος άνθρωπος και με το τραγούδι πήγαινε παρακάτω.
Έχω πολλά να θυμάμαι από εσένα, από τα καλοκαίρια μας στην Καστροσυκιά, τις βόλτες μας στη Θεσσαλονίκη και πολλές άλλες στιγμές που θέλω ολόκληρους τόνους να απαριθμήσω. Η Θεσσαλονίκη, στάθηκε πόλη-σταθμός στην σχέση μας για τις ουσιαστικές μας συζητήσεις. Μου είχες πει όπως ο Φίλιππος στον Αλέξανδρο: «H Eλλάδα είναι πολύ μικρή για εσένα». Όντως πατέρα η Ελλάδα είναι πολύ μικρή σαν ιδέα, σαν πνεύμα, σαν πολιτισμός, δεν χωράει στα γεωγραφικά της όρια, ούτε εγώ σε αυτά.
Συνεχίζοντας, οι άπειρες στιγμές που ερχόμουν μαζί σου όταν εξέταζες αρρώστους σε σπίτια και δεν έπαιρνες γρόσι παίζουν τώρα στο μυαλό μου, γιατί κατάλαβα ότι ήθελες με το παράδειγμά σου να μου διδάξεις την διακονία. Ξέρεις πατέρα οι επιστήμες μας, η νομική και η ιατρική συναντιούνται σε αυτό το σημείο: ο οβολός είναι πολύ μικρός στο μεγαλείο της προσφοράς για το δίκαιο και δίκαιο είναι η χάρη του Θεού στον ανήμπορο την οποία υπηρέτησες στο έπακρο. Δεν θα ξεχάσω επίσης την στιγμή που σου ανακοίνωσα ότι πήρα το διδακτορικό πριν από 15 χρόνια. Πέταξες από την χαρά σου και μου έδωσες την ευχή σου να υπηρετώ την επιστήμη μου με πάθος. Θα στα- θώ όμως στο τελευταίο σου ταξίδι που ήρθες να με δεις στο Άμστερνταμ και όταν πετύχαμε αναξιοπαθούντες στον δρόμο μου είπες «να κάνεις πάντα το δίκαιο, να βοηθάς».
Ο χωρισμός μας μου φανέρωσε το μέγεθος της πορείας σου στα επίγεια. Ευτύχησες να έχεις δίπλα σου έναν σπάνιο άνθρωπο με τον οποίο πορευτήκατε μαζί, ο οποίος σε αγάπησε, σε σεβάστηκε και χάρη στον οποίον μεγαλούργησες. Είναι δυνατή σαν βράχος, εργα- τική, διακονεί και διαθέτει ένα μοναδικό χαμόγελο και η κοινωνία της Άρτας την αγκάλιασε. Την αγαπώ, λίγο παραπάνω από εσένα, πως να μην αγαπάς αυτόν που σου χάρισε την ζωή, πως να μην αγαπάς αυτόν που σε αγκάλιασε για πρώτη φορά. Και θέλω να το ακούσει, γιατί εσένα δεν πρόλαβα να σου πω το σ’ αγαπώ. Εγώ και ο αδερφός μου, δεν μπορούμε παρά να καταθέσουμε την απαράμιλλη ευγνωμοσύνη μας στο πρόσωπό σου και να σε ευχαριστήσουμε για όλα τα υλικά και πνευματικά εφόδια που μας έδωσες στο διάβα σου.
Όταν είσαι νέος, ανησυχείς ότι θα γίνεις σαν το πατέρα σου. Όταν μεγαλώσεις, ανησυχείς ότι δεν θα το κάνεις. O γιος είναι η πιο καθαρή αντανάκλαση του πατέρα του στον κόσμο. Υπενθύμιζες στους άλλους συχνά ότι έχω πάρει από τον χαρακτήρα σου και δικό μου χρέος είναι να κάνω αναφορά στο όνομα σου με πράξεις. Κάποτε μπροστά στον Λευκό Πύρ- γο κάποιος φίλος σου, χωρίς να με γνωρίζει με σταμάτησε και με ρώτησε αν είμαι γιος σου. Θα θυμηθώ μια φορά επίσης που μπήκα στο πολιτικό γραφείο του συμφοιτητή σου, του Ηλία Καρανίκα, και με κοιτούσε σαστισμένος χωρίς να μιλάει για ένα λεπτό. Μου είπε στην πορεία ότι νόμισε ότι μπήκε στο γραφείο του ο Χρήστος, ο συμφοιτητής, ο καλαμπουρτζής, ο καλλίφωνος.
Θα ήθελα να σε χαιρετήσω από αυτό εδώ το βήμα με μια δέσμευση ότι θα προσπαθήσω να κάνω το καλό και να είμαι δίκαιος, να μην έχω εμπάθειες και να κοιτάζω ψηλά σε Αυτόν, γιατί όπως μου είπες μετά Θάνατον, «όλα στην γη μένουν, δεν αξίζει να στενοχωριέσαι, η ζωή είναι εδώ, δίπλα σε Αυτόν». Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αγάπη στη γη από αυτή του πατέρα προς τον γιο του. Με το φευγιό σου κατάλαβα στην πράξη αυτό που ο Πατήρ Φλούδας μας έλεγε τότε στα μαθητικά μας χρόνια για τον Θεό και τον άνθρωπο, την σχέση πατέρα-υιού, την απέραντη φιλευσπλαχνία.
Θα ήθελα επίσης να εξάρω την αμέριστη συμπαράσταση που μας επέδειξε η ξαδέρφη μας, Βέκη Αθανασάκη, η Θεία μας Αμαλία Τζουβάνου, η φίλη μας Σοφία Εξάρχου και προπάντων οι αμέτρητοι Αρτινοί και μη, για τα λόγια και έργα παρηγοριάς.
Αιωνία σου η μνήμη, Πατέρα
