Από τον Σεπτέμβριο του 1955 η υγεία του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπάγου είχε κλονιστεί σοβαρά και αυτό έδωσε την ευκαιρία στον ξένο παράγοντα να σχεδιάσει με τη βοήθεια του παλατιού την προώθηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην πρωθυπουργία.
Ο Παπάγος στον τελευταίο ανασχηματισμό (15 Δεκεμβρίου 1954) καθιέρωσε δύο θέσεις αντιπροέδρων, τις οποίες κατέλαβαν ο Στέφανος Στεφανόπουλος και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Όλη η επέμβαση των Αμερικανών υπέρ του Κων. Καραμανλή παίχτηκε για το Κυπριακό ζήτημα. Ο Παπάγος είχε ήδη διεθνοποιήσει το Κυπριακό και τον Απρίλιο του 1954 έθεσε επίσημα το θέμα στον ΟΗΕ.
Οι Αμερικανοί ήταν αντίθετοι με αυτό και τον Δεκέμβριο του 1954 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αρνήθηκε να συζητήσει την Ελληνική προσφυγή για το Κυπριακό. Όλες οι «σύμμαχες» χώρες του ΝΑΤΟ πλην της μικρής Ισλανδίας τήρησαν αρνητική στάση. Στην Ελλάδα ξέσπασαν αντιβρετανικές και αντιαμερικανικές διαδηλώσεις. Την διεθνοποίηση του Κυπριακού υποστήριζε και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παπάγου Στέφανος Στεφανόπουλος, ο οποίος για τους Αμερικανούς ήταν πλέον «καμένο χαρτί».
Αυτή την ευκαιρία άρπαξε ο Κων. Καραμανλής, συμφώνησε με τους Αμερικανούς να βάλει το Κυπριακό «στο ράφι με τιμή» και οι Αμερικανοί τον έκαναν δοτό πρωθυπουργό. Βασικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έπαιξε ο βασιλιάς Παύλος, ο οποίος σε συνεργασία με τους Αμερικανούς κορόϊδεψε τον Στεφανόπουλο ότι δήθεν θα συγκληθεί εντός τριών ημερών η κοινοβουλευτική ομάδα του Συναγερμού για να εκλέξει νέο αρχηγό μετά το θάνατο του Παπάγου (4 Οκτωβρίου 1955), ενώ αυτός είχε ήδη δώσει εντολή στον Καραμανλή για σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Εξάλλου, ο Σταθμάρχης της CIA στην Ελλάδα Άλφρεντ Άλμερ, φίλος του Καραμανλή, κατάφερε με το Ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο που συγκέντρωσε να «μεταπείσει» τους 82 βουλευτές του Συναγερμού, οι οποίοι είχαν υπογράψει υπόμνημα στήριξης του Στεφανόπουλου, με αποτέλεσμα όταν ο Καραμανλής εμφανίστηκε στη Βουλή με τη νέα κυβέρνηση (12 Οκτωβρίου 1955) να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από 200 βουλευτές!
Τα χρόνια που ακολούθησαν κανένας δεν μπορούσε να γνωρίζει με ποιόν τρόπο έγινε δοτός πρωθυπουργός ο Καραμανλής χωρίς να έχει εκλεγεί αρχηγός από την κοινοβουλευτική ομάδα του Ελληνικού Συναγερμού μετά το θάνατο του Παπάγου. Ώσπου η CIA έδωσε τα αρχεία της στη δημοσιότητα, τα οποία αποκαθη- λώνουν τον Έλληνα πολιτικό και αποδεικνύουν ότι η προώθησή του στην πρωθυπουργία ήταν αποτέλεσμα συμφωνίας των Αμερικανών μαζί του για την στάση που θα τηρήσει σχετικά με το Κυπριακό.
Το έγγραφο της CIA
Στη συνέχεια παρατίθεται το έγγραφο της CIA στην Αγγλική και ακολουθεί η μετάφρασή του στην Ελληνική.
544 Foreign Relations, 1955 – 1957 Τόμος XXIV-TOP SECRET.
285. Σημείωμα του διευθυντή (Dulles) προς τον υπουργό Εξωτερικών.
22 Σεπτεμβρίου 1955, Washington.
ΘΕΜΑ: Σχόλια του βασιλιά Παύλου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή σχετικά με την ελληνική πολιτική κρίση.
1. Αυτές οι πληροφορίες κοινοποιούνται μόνο σε εσάς και δεν θα κοινοποιηθούν οπουδήποτε αλλού από την υπηρεσία. Σχετίζονται με το… γράμμα του βασιλιά Παύλου προς εσάς ως ενίσχυση του τηλεγραφήματος του κ. Thurston Νο 703 στο υπουργείο.
2. Στη συζήτηση για την Ελληνική πολιτική κρίση ο βασιλιάς Παύλος και η βασίλισσα Φρειδερίκη εκδήλωσαν τον φόβο τους ότι οποιοσδήποτε διαδεχόταν στην πρωθυπουργία τον πρωθυπουργό Παπάγο θα έπρεπε να υιοθετήσει μια πιο ουδέτερη πολιτική, εκτός εάν οι ΗΠΑ κάνουν τα απαραίτητα βήματα για να διορθωθεί η αμφιταλάντευση της Ελληνικής κοινής γνώμης.Ούτε το βασιλικό ζεύγος ούτε το υπουργικό συμβούλιο θεωρούν πως το πρόσφατο γράμμα της Γραμματείας του Κράτους ανταποκρίνεται σε αυτή την ανάγκη.
3.Ο βασιλιάς δήλωσε ότι ο υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεων, κ. Στεφανόπουλος του είχε πει πως εάν οι προσπάθειες για να συζητηθεί η ένταξη του Κυπριακού στην ημερήσια διάταξη των Ηνωμένων Εθνών αποβούν άκαρπες, θα ενημέρωνε την Γραμματεία του Κράτους για την πρόθεση παραίτησής του. Ο κος Στεφανόπουλος δήλωσε στο βασιλιά ότι ήταν αφοσιωμένος σε μια φιλοδυτική πολιτική, την οποία δεν θα μπορούσε να συνεχίσει στο μέλλον από τη στιγμή που η Ελληνική κοινωνία αντιδρούσε σε μία δυσμενή ψήφο στα Ηνωμένα Έθνη. Ο βασιλιάς Παύλος τόνισε πως ο κ. Στεφανόπουλος εννοούσε αυτά που έλεγε.
4. Ο βασιλιάς Παύλος έχει δύο φορές δείξει την αποφασιστικότητά του στο να καλέσει τον κ. Καραμανλή να δημιουργήσει μία νέα κυβέρνηση. Αυτό είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί αμέσως μετά την τακτοποίηση του Κυπριακού ή σε περίπτωση θανάτου ή παραίτησης του κ. Παπάγου. Ο βασιλιάς Παύλος ανέβαλε τις διακοπές του στην Αυστρία μέχρι να τακτοποιηθεί το θέμα της ένταξης.
5. Ο βασιλιάς Παύλος αποκλείει ρητά την πιθανή τοποθέτηση του κ. Στεφανόπουλου στη θέση του πρωθυπουργού. Την ίδια στιγμή εκφράζει τον φόβο του για την ουδέτερη γραμμή που μπορεί να υιοθετηθεί από όλους τους ηγέτες της αντιπολίτευσης. Ο βασιλιάς αναμένει να δεχθεί σκληρή κριτική όταν καλέσει τον κ. Καραμανλή, αλλά θεωρεί πως ο Ελληνικός λαός και ο στρατός θα είναι στο πλευρό του.
6. Όσον αφορά την υγεία του κ. Παπάγου, ο βασιλιάς δήλωσε πως ο προσωπικός ιατρός του πρωθυπουργού τον ενημέρωσε, στις 16 Σεπτεμβρίου, πως η κατάστασή του επιδεινώθηκε και πλέον χαρακτηρίζεται σοβαρή.
7. …(Στο σημείο αυτό έχει σβηστεί το όνομα του πληροφοριοδότη) έχει την πεποίθηση ότι ο κ. Καραμανλής κρατά μια στάση αντικειμενική, ήρεμη και ορθής κρίσης. Επίσης, πιστεύει πως ο κ. Καραμανλής, εάν αναλάβει την πρωθυπουργία ακολουθούμενος από την αποτυχία της υπόθεσης ένταξης του Κυπριακού, αναμφίβολα θα περάσει μία δύσκολη περίοδο προσαρμογής, διότι η τοποθέτηση του Παναγιώτη Πιπινέλη ως υπουργού Εξωτερικών θα μεταφραστεί ως υποχωρητικότητα στο Κυπριακό. Ο κ. Καραμανλής συνεχίζει να ελπίζει ότι οι ΗΠΑ μπορούν να βοηθήσουν την Ελλάδα να μπει στο ράφι η υπόθεση του Κυπριακού «με τιμή», έτσι ώστε να μπορέσει ο ίδιος να στρέψει την προσοχή του στα εσωτερικά οικονομικά θέματα. Δημοσίως, θα ανακοινώσει πως η πολιτική της Ελλάδος υπέρ του Κυπριακού θα συνεχιστεί και πως μόνο οι τρόποι άσκησής της θα αλλάξουν.
8. Και ο βασιλιάς Παύλος και ο κ. Καραμανλής πιστεύουν πως ο κ. Καραμανλής θα αναλάβει την ηγεσία μιας προσωρινής κυβέρνη- σης το νωρίτερο την πρώτη εβδομάδα του Νοέμβρη. Allen Dulles
*Ο Γιώργος Χαλκιάς είναι επίτιμος δικηγόρος
