Πάνε δύο δεκαετίες από την καθιέρωση της κουλούρας ως γιορτής μνήμης στην Τοπική Κοινότητα Διστράτου.
Τα πρώτα χρόνια φιλοξενούνταν στον κάμπο Τραπεζακίου, δίπλα στη λίμνη κι αργότερα στην κεντρική πλατεία του χωριού, λόγω πιο εύκολης πρόσβασης. Έγινε θεσμός κι αγκαλιάστηκε από όλους τους κατοίκους της περιοχής. Έγινε ταξίδι θύμησης στον κύκλο του χρόνου, αλλά και μερικές ανάσες του καλοκαιριού με κοινωνικά δρώμενα στο φυσικό τους χώρο.
Πάνω στην πλακόστρωτη μεγάλη πλατεία κοπιάζει η πραγματική Ελλάδα στην πραγματική ζωή. Είναι οι άνθρωποι που αρνούνται να γίνουν μετρήσιμο μέγεθος με όρους σύγχρονου πανηγυριού. Η γιορτή κουλούρας είναι μια τιμή στις αξίες του γένους με συναισθηματικές προεκτάσεις. Τα μέλη της κοινότητας, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων δεν κατοικούν μόνιμα στο χωριό, έχουν την ευκαιρία κάθε χρόνο να συναντηθούν και να ανανεώνουν τους κοινούς δεσμούς τους, συμμετέχοντας στα έθιμα που κρατούν ζωντανή την παράδοση των προγόνων. Εκεί έχουν πολλά να πουν ανοίγοντας το συρταράκι της ψυχής τους. Ανταλλάσσει ο ένας με τον άλλον ένα κομματάκι από τη ζωή του.
Ο χώρος της πλατείας τούς υποδέχεται με πολλά χαμόγελα και θερμή φιλοξενία. Η ποθητή κουλούρα καλοψημένη στη γάστρα προσφέρεται αφειδώς σε κλειστή χάρτινη συσκευασία για λόγους υγιεινής. Ανοίγεις και δαγκώνεις άμεσα ένα κομματάκι για να γευτείς την ανεξάντλητη παιδικότητα. Ανακαλείς εποχές που δυο πιθαμές ορίζοντας, μια σταγόνα φως και λίγο καλαμποκίσιο ψωμί με τυρί έφταναν και περίσσευαν. Κανένα άλλο αγαθό του σπιτιού δεν ήταν απαραί- τητο να ακονίσει την όρεξη.
Για πότε η πλατεία γέμισε με κόσμο, ούτε που το καταλάβαμε. Η χαρά παντού, ανέφελη, αμέριμνη και με κρυφές υποσχέσεις για μια ωραία βραδιά. Όλη η ατμόσφαιρα δονούνταν από μνήμες ροκίσιες. Άθελά μας ταξιδέψαμε νοερά στον διατροφικό πολιτισμό προηγούμενων αιώνων. Τότε που το καλαμποκίσιο ψωμί ήταν ζωτικό αγαθό και πάνω του πάτησε η χώρα μας. Οι «νοικοκυραίοι» θα έπρεπε να έχουν γεμάτα τα αμπάρια με αλεύρι καλαμποκίσιο για να «βγάλουν» τη χρονιά πέρα. Στο ατομικό νοικοκυριό έπρεπε να υπάρχει σε αφθονία η πρώτη ύλη για να γίνει η κουρκούτη, η μπαζίνα, η αλευρόπιτα, ο πλαστός, η μπομπότα. Είχε ακόμα πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατοχή, τους εμφύλιους, τις πτωχεύσεις και τους εξωτερικούς πολέμους.
Σαν στιγμιότυπα κινηματογραφικής ταινίας για τους γεροντότερους περνούν από τα μάτια τους τα ξεφλουδίσματα, το στούμπισμα, το λίχνισμα, το αμπάρωμα… Τα ποτιστικά χωράφια -λίγα κι αυτά- τα είχε ευλογήσει ο ήλιος, το ποτάμι και η δροσερή πνοή του βουνού για να καρπίσουν και να ζήσει ο κόσμος. Κι όταν θόλωναν οι νεροσυρμές και «έβαζαν» τα ρέματα, οι μανάδες μας και οι γιαγιάδες μας, φορτωμένες με πολλές οκάδες στο κορμί, έπαιρναν τις στράτες για τους μύλους της περιοχής. Το κάθε κομματάκι της κουλούρας που θα έψηναν με το φρέσκο αλεύρι σαν γύριζαν στο σπίτι, και πριν το βάλουν στο στόμα, το σταύρωναν, το φιλούσαν με σεβασμό, ενώ σήμερα το πανάκριβο βιομηχανικό ψωμί δεν το τρώμε από την προηγούμενη μέρα και το πετάμε στα σκουπίδια.
Η δημοτική κομπανία του κοντοχωριανού Ηλία Πλαστήρα ήταν μια μαγεία και το παίξιμό του έφερε ανατριχίλα. Ξεπετάγονταν κάτω από τις πλάκες οι παλμοί της γης και γίνονταν ήχοι νοσταλγικοί. Έδεσε απόλυτα με τη βραδιά του καυτού Αυγούστου και τις ανάγκες των ακροατών και χορευτών. Οι περισσότεροι επισκέπτες έσυραν από κάνα δυο γύρες με τα καλύτερα παραδοσιακά τραγούδια από το θησαυροφυλάκιο της ζωής. Οι δεξιοτέχνες του χορού τα έδωσαν όλα και χόρεψαν με την καρδιά τους. Ο Ηλίας πως θα μπορούσε να τους χαλάσει το χατίρι; Ωστόσο, λυπήθηκε που δεν ικανοποίησε κάποιες νεοδημοτικές θλιβερές παραγγελιές… Κόντεψε να μας πάρει το χάραμα με το μυαλό κολλημένο στους προγόνους μας, το μόχθο τους, τον πλούτο τους και το μέτρο τους. Να πούμε και τη μαύρη αλήθεια, επειδή κανείς δεν χορταίνει σήμερα μόνο με ψωμί και πρέτζα, υπήρχαν και κρέατα σε αφθονία που ανταγωνίστηκαν στα ίσια την κουλούρα!
Πόσο ψυχρές και αδιάφορες θα ήταν οι μέρες μας, αν έλειπαν αυτές οι σπουδαίες συναντήσεις! Τα ανταμώματα χωρίς τις επαναλαμβανόμενες ευχές, οι χειραψίες, οι καλησπέρες χωρίς τη μεσολάβηση του ίντερνετ, τα αγκαλιάσματα, η συνάντηση των ματιών, η γεύση της υπέροχης κουλούρας!
