Πουθενά αλλού δεν έγινε
αυτό που έγινε στο Κομμένο
Αφήγηση επιζήσαντος Χρ. Δημητρίου

Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια απ’ το ολοκαύτωμα του Κομμένου. Τα χαράματα της 16ης Αυγούστου 1943, 120 πάνοπλοι στρατιώτες του 12ου λόχου του 98ου συντάγματος Πεζικού της 1ης Ορεινής μεραρχίας καταδρομών, της διαβόητης Εντελβάις, ξεκινώντας από την κοιλάδα του ποταμού Λούρου, όπου ήταν στρατοπεδευμένοι, αποβιβάστηκαν στην είσοδο του Κομμένου, δίπλα στο «κουλούρι» της εκκλησίας «Κοίμηση της Θεοτόκου», η οποία γιόρταζε την προηγούμενη μέρα, και ακολουθώντας τις ρητές διαταγές του διοικητή τού λόχου τους υπολοχαγού Βίλιμπαλντ Ρέζερ, πέρασαν δια πυρός και σιδήρου το χωριό, το οποίο δεν είχε καν προλάβει να σηκωθεί απ’ τον πρωινό του ύπνο.
Μέσα σε δύο με τρεις ώρες παρέδωσαν στις φλόγες ό,τι στεκόταν όρθιο και δολοφόνησαν κυριολεκτικά 317 κατοίκους του, μεταξύ των οποίων 97 παιδιά. Τα 36 από αυτά ήταν βρέφη κα νήπια έως πέντε χρονών. Η εκκαθαριστική επιχείρηση «Αύγουστος», την οποία απαίτησε από τις προϊστάμενες αρχές και σχεδίασε ο συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, διοικητής του 98ου συντάγματος, μετατράπηκε μέ- σα στο έντρομο και ανυποψίαστο χωριό σε έναν απλό περίπατο των στρατιωτών του, οι οποίοι ασκούνταν τουφεκίζοντας ζωντανούς στόχους! Το μεσημέρι άφησαν πίσω τους τυλιγμένο στους καπνούς και στις φλόγες του το Κομμένου και την ικανοποίηση στους αξιωματικούς τους ότι κατήγαγαν περιφανή νίκη κατατροπώνοντας 317 άοπλους και ανυπεράσ- πιστους κατοίκους και σώζοντας έτσι το γόητρο του Χίτλερ και την τιμή της πατρίδας τους!
Οι απόγονοι των θυμάτων του Κομμένου τίμησαν πολλές φορές με σεβασμό και συγκίνηση τη μνήμη των προγόνων τους και κατήγγειλαν με σημαντικές εκδηλώσεις το φριχτό έγκλημα πολέμου που διέπραξαν οι Γερμανοί στρατιώτες.Ταυτόχρονα κατέστησαν σαφές πως το Κομμένο συνιστά την πιο βρομερή και πιο κτηνώδη πλευρά του ναζισμού, που εφαρμόζει πάνω στα αδύναμα και αφρούρητα θύματά του -παιδιά και γυναίκες – το κυρίαρχο δόγμα του «βία χωρίς όρια», όπως ο ίδιος ο Χίτλερ διακήρυξε. Κανένα έλεος και καμιά ανοχή απέναντι στα καθάρματα, όπως αποκαλούσε τους κατακτημένους. Καμιά ενοχή οι στρατιώτες του που εγκληματούν!
Οι σημερινοί κάτοικοι του Κομμένου απαίτησαν με πολλούς τρόπους τη διαφύλαξη και την προστασία της ιστορικής μνήμης από τους λογής λογής νεότερους εισβολείς, οι οποίοι επιχειρούν, επενδύοντας με τη δύναμη και τη γοητεία του χρήματος, να αλώσουν την ιστορία και να πετάξουν πίσω απ’ τις κουρτίνες της λήθης τα φοβερά και τα ελεεινά που διέπραξαν οι ναζιστικές και φασιστικές δυνάμεις κατοχής στη χώρα μας κατά την περίοδο 1941 – 1944.
Οι πράξεις αυτές διείσδυσης των μηχανισμών του γερμανικού κράτους μέσα στους μαρτυρικούς τόπους πυκνώνουν αισθητά και ανησυχητικά το τελευταίο διάστημα. Με τον κίνδυνο προ των πυλών μας: στόχος να χαλαρώσει το διεκδικητικό μας πλαίσιο σχετικά με τις οφειλές της Γερμανίας απέναντι στη χώρα μας και να βρεθούμε από κατήγοροι κατηγορούμενοι και απολογούμενοι! Και παράλληλα να βάλουν στο νου των νεότερων γενεών πως οι αποτρόπαιες αυτές σφαγές των αμάχων δεν ήταν τίποτε άλλο παρά οι παράπλευρες απώλειες που κουβαλά κάθε φορά μαζί του ο πόλεμος! Τόσο απλά.
Το αίτημα, ωστόσο, μάλλον η απαίτηση, παραμένει αναλλοίωτο και αρυτίδωτο: Δικαιοσύ-νη και Αποζημίωση. Τα εγκλήματα πολέμου δεν παραγράφονται, δε στρογγυλεύονται, δε λησμονούνται και δε συγχωρούνται. Το γερμανικό κράτος καλείται να ξεπλύνει τη ντροπή του και να διώξει από πάνω του το στίγμα της μνήμης, πράττοντας το αυτονόητο: καταβολή των ελληνικών αξιώσεων όπως αυτές εκφράστηκαν με την από 17/4/2019 απόφαση της ελληνικής Βουλής. Κάθε άλλη συζήτηση και κάθε άλλη πράξη απαιτεί ως αναγκαία προϋπόθεση την αποδοχή του αιτήματος αυτού.
Το Κομμένο τιμά και φέτος με ένα τριήμερο πολιτιστικών και πνευματικών εκδηλώσεων τη μνήμη των 317 θυμάτων της ναζιστικής επέλασης. Την Τρίτη 8 Αυγούστου ανοίγει η έκθεση φωτογραφίας που φιλοξενείται στις αίθουσες του Δημοτικού σχολείου. Η έκθεση περιλαμβάνει τρεις ενότητες: Ενότητα 1η: Εικόνες της ιστορίας του Κομμένου, Ενότητα 2η: Εικόνες της φύσης του Κομμένου, Ενότητα 3η: Εικόνες του μεταπολεμικού Κομμένου. Την Κυριακή 13 Αυγούστου τοπικά συγκροτήματα του δήμου Νικολάου Σκουφά δίνουν το δικό τους παρών στην πλατεία του Κομμένου. Και την Τρίτη 15 Αυγούστου το βράδυ γίνεται η πρώτη παρουσίαση του δικού μου βιβλίου «από ήλιο και στάχτη» στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου.
Οι εκδηλώσεις διοργανώνονται από τον Όμιλο μελέτης Ολοκαυτώματος Κομμένου, στηρίζονται από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) και τελούν υπό την αιγίδα του δήμου Νικολάου Σκουφά και του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών.
* Ο Δημήτρης Βλαχοπάνος είναι εκπαιδευτικός, συγγραφέας και λογοτέχνης