Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Το πρώτο πράγμα που αντιλαμβανόμαστε σχεδόν όλοι μας αμέσως μετά τη γέννησή μας, είναι η άδολη αγάπη των γονιών μας. Μας θρέφουν, μας αγκαλιάζουν, μας χαϊδεύουν, μας προστατεύουν. Όταν μεγαλώσουμε λίγο ακόμα και αρχίσουμε να μιλάμε, αντιλαμβανόμαστε κάτι επιπλέον. Δεν συμφω- νούν όλοι μαζί μας. Ούτε καν οι ίδιοι οι γονείς μας που έπραξαν όλα τα προαναφερόμενα. Και καλά ο Γιωργάκης και η Μαιρούλα να μην θέλουν να μου δώσουν το παιχνίδι τους να παίξω εγώ. Αλλά οι γονείς μου; Γιατί συμφωνούν μαζί τους και όχι μαζί μου; Στο κάτω – κάτω εγώ είμαι το παιδί τους.
Έτσι, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι επιστήμονες άρχισαν να διεξάγουν αρκετά ψυχολογικά πειράματα με σκοπό να κατανοηθεί η πραγματική φύση του ανθρώπου, από τι επηρεάζεται, τι φοβάται, πως αποφασίζει, για- τί συμφωνεί ή διαφωνεί. Άλλες φορές οργανωμένα, άλλες φορές κατά τύχη, προέκυψαν ενδιαφέρουσες απαντήσεις για το ποιοι πραγματικά είμαστε σαν άνθρωποι. Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση ήταν το πείραμα του Asch.
Το κοινωνικό πείραμα της συμμόρφωσης, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, ήταν μία σειρά μελετών που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του ’50, με σκοπό να αναδείξουν τη δύναμη της συμμόρφωσης των ανθρώπων, όταν συμμετέχουν σε μια ομάδα.
Το κοινωνικό πείραμα της συμμόρφωσης ήταν μία σειρά μελετών που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του ’50, με σκοπό να αναδείξουν τη δύναμη της συμμόρφωσης των ανθρώπων όταν συμμετέχουν σε μια ομάδα. O Solomon Asch μελέτησε πειραματικά τη «συμμόρφωση» στο Κολέγιο του Swarthmore το 1951, ζητώντας από μία ομάδα φοιτητών του να πάρει μέρος σε ένα υποτιθέμενο οπτικό τεστ.
Το πείραμα, λοιπόν, πραγματοποιήθηκε με 123 συμμετέχοντες άνδρες φοιτητές. Κάθε ένας τοποθετήθηκε σε μια ομάδα με 5 έως 7 συνεργάτες του ερευνητή που παρουσιάστηκαν και αυτοί ως απλοί συμμετέχοντες. Αρχικά, στην ομάδα παρουσιάστηκε μια κάρτα με μια γραμμή μαζί με μια άλλη κάρτα με τρεις γραμμές (βλέπε εικόνα). Τους ζητήθηκε να πουν ποια από τις τρεις γραμμές της δεύτερης κάρτας είναι ίση στο μήκος με την γραμμή που τους έδειξαν στην πρώτη κάρτα. Στην πρώτη και δεύτερη δοκιμή όλοι απάντησαν σωστά δίνοντας την προφανή απάντηση, έτσι ώστε να νιώσει ο πραγματικός συμμετέχοντας μέσα στην ομάδα άνετα στο πείραμα. Στην τρίτη, όμως, δοκιμή οι συνεργάτες του ερευνητή άρχισαν να δίνουν όλοι την ίδια λανθασμένη απάντηση. Σε σύνολο 18 δοκιμών, οι συνεργάτες απάντησαν συντονισμένα λάθος στις 12. Σκοπός ήταν να ερευνηθεί εάν ο πραγματικός συμμετέχοντας θα απαντούσε όπως οι συνεργάτες, παρόλο που ήταν η λά- θος απάντηση.
Ο Asch υπέθεσε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνά του δεν θα συμφωνούσε με κάτι τόσο προφανώς λανθασμένο, αλλά τα αποτελέσματα τoν διέψευσαν. Οι συμμετέχοντες συμμορφώθηκαν με την πλειοψηφία και υπέπεσαν στην κοινωνική πίεση. Σε ποσοστό 32% έδιναν ομόφωνα την ίδια λανθασμένη απάντηση και το 75% των συμμετεχόντων απάντησε τουλάχιστον σε μία ερώτηση λανθασμένα.
Πρακτικά, μόνο ένας στους τέσσερις κρατά μια στάση απόλυτης ανεξιγνωμίας, δεν υποπίπτει στην κοινωνική πίεση και δεν συμμορφώνεται με την κυρίαρχη γνώμη με προφα- νείς απαντήσεις στα ερωτήματα. Η συμπεριφορά κάτω από κοινωνική πίεση είναι απογοητευτική.
Εύλογα δημιουργείται το ερώτημα: πόσο εύκολα συμμορφωνόμαστε με τις απόψεις των γύρω μας; Πόσο εύκολα συμμορφωνόμαστε με τις απόψεις που προβάλλονται στα ΜΜΕ ως κυρίαρχες; Πόσο έντονος είναι ο κοινωνικός κομφορμισμός στη ζωή μας; Πόσο μεγαλύτερο μπορεί να γίνει το 32% στην πραγ- ματική ζωή, που οι απαντήσεις δεν είναι τόσο καταφανείς και οι ομάδες δεν είναι πειραματικές συμβάσεις αλλά οργανωμένες (πολιτικές, επαγγελματικές, αθλητικές), έτσι ώστε να παίζουν ουσιαστικό ρόλο στη ζωή μας;
Σήμερα, είναι πλέον γνωστό σε όλους. Δεν υπάρχουν Αμφιβολίες πολλές, Αμφιβολίες τρελές, ότι συμμετέχουμε όλοι μας σε παρόμοιο πείραμα. Αλλιώς δεν εξηγείται γιατί η κάθε κυβέρνηση προσπαθεί με κάθε τρόπο να ελέγξει τα ΜΜΕ και τις κοινωνικές πλατφόρμες (social media). Σβήνεται κάθε πλουραλισμός. Κάθε τι το διαφορετικό. Υπάρχει μία άποψη. Δεν υπάρχει εναλλακτική.
Εσύ πόσο Αμφιβάλεις αν οι απόψεις σου είναι πραγματικά δικές σου; Ή είσαι απλά ένα πειραματόζωο, που υποκύπτει στην κυρίαρχη άποψη, που του σερβίρουν;
Αθώος, λόγω Αμφιβολιών