Γράφει η Σοφία Εξάρχου*

Ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης κατάγεται από το Κομπότι της Άρτας. Τελείωσε την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο 2ο δημοτικό, στο Ρολόι, και συνέχισε την μαθητική του πορεία στο 3ο γυμνάσιο και λύκειο, δίπλα από την Αγία Θεοδώρα.
Παιδί δασκάλας και αυτοκινητιστή, ήταν από μικρός ο «καλός μαθητής», το «καλό παιδί». Διακρίθηκε από τα μαθητικά του κιόλας χρόνια για το οξύ πνεύμα του, την επιμέλειά του, την αγάπη του για τα γράμματα. Από πολύ νωρίς είχε πάρει εκείνος και η αδερφή του τα πτυχία Γαλλικής γλώσσας Sorbonne, κάτι το οποίο για εκείνα τα χρόνια ήταν κάτι αρκετά δύσκολο και όχι τόσο συνηθισμένο. Μάλλον αυτό ήταν ο προάγγελος και για τη μετέπειτα πορεία του στο ιστορικό Γαλλικό πανεπιστήμιο.

Τον θυμάμαι ως σημαιοφόρο να κρατάει το σύμβολο της πατρίδας μας με την σοβαρότητα και την αξιοπρέπεια που αρμόζει στην περίσταση, γεμάτος τιμή και υπερηφάνεια. Στις σχολικές γιορτές πάντα ξεχώριζε με την διακριτική παρουσία του και την καλλιτεχνική του έκφραση. Αν και πέρασε στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο της Αθήνας, στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, τον κέρδισε τελικά η αγάπη του για τα γράμματα και τις τέχνες. Λάτρης της Γαλλικής λογοτεχνίας και του Γαλλικού πολιτισμού γενικότερα, έφυγε για το Παρίσι και στράφηκε προς στη Γαλλική και συγκριτική φιλολογία.

Σε πρόσφατη παρουσία του στην Άρτα, κατά την βράβευσή του από τον ιστορικό Μουσικοφιλολογικό Σύλλογο Άρτας «Ο Σκουφάς» (Αγραφιώτεια βραβεία 2023), μας εξομολογήθηκε ότι τα γυμνασιακά του χρόνια ήταν αυτά που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πνευματικής, αισθητικής και ψυχικής του γεωγραφίας. Ήταν η εποχή που γινόταν ανταλλαγές μαθητών του 3ου γυμνασίου της Άρτας και μιας μικρής πόλης της Νότιας Γαλλίας, της Hyères, με στόχο τις πολιτιστικές ανταλλαγές μέσω της αμφίδρομης φιλοξενίας στα σπίτια των μαθητών. Παρουσιάζαμε και παραστάσεις με αντιπροσωπευτικά τραγούδια της Ελλάδας, όπως Χατζηδάκη, Θεοδωράκη, Σαββόπουλο, θεατρικές παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας, όπως η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, καθώς και παραδοσιακούς και λαϊκούς χορούς.

Όλα αυτά με μεγάλη προσπάθεια, επιμονή και με πρωταγωνιστές εμάς τα ίδια τα παιδιά. Η καθοδήγηση που είχαμε από τους καθηγητές μας και προπαντός από τον αγαπημένο όλων των παιδιών Τάκη Ζαρκαλή, ήταν ικανή να κάνουμε όλη αυτή την δύσκολη και χρονοβόρα προετοιμασία και να έχουμε το τέλειο αποτέλεσμα. Ο Τάκης αποτέλεσε σημείο αναφοράς όλων μας.

Τα στοιχεία, λοιπόν, που αποτελούσαν τον πυρήνα των εκδηλώσεων αυτών, δηλαδή η αρχαία Ελληνική παράδοση, ο σύγχρονος Ελληνικός πολιτισμός και γενικότερα η τέχνη μέσα από την κουλτούρα και τον πολιτισμό της Ελλάδος και της Γαλλίας, έγιναν τελικά οι πυλώνες πάνω στους οποίους στήθηκε ολόκληρη η ζωή του Γιώργου. Με μια πολυσχιδή παρουσία στο Παρίσι και στη συνέχεια και στην Αθήνα, αναδείχθηκε σε συγγραφέα, δημιουργό ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών και ντοκιμαντέρ τέχνης και πολιτισμού.

Είναι, επίσης, από τους επιστήμονες που διακρίθηκε σε Διδάκτορα Συγκριτικής Γραμματολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, με ειδίκευση στους λογοτεχνικούς μύθους. Πέρα όμως από τις επιστημονικές του αναζητήσεις, η αγάπη του για τον πολιτισμό τον οδήγησε σε δρόμους κοινούς με τη Γαλλική Δημοκρατία. Το 2008, διετέλεσε Πρέσβης Πολιτισμού της Ελλάδας στο πλαίσιο της Γαλλικής Προεδρίας στην Ευρώπη, ενώ το 2010 του αποδόθηκε από το Γαλλικό κράτος μια από τις μεγαλύτερες τιμές για έναν δημιουργό: Ο τίτλος του Ιππότη του Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών. Η άλλη εξέχουσα τιμή και διάκρισή του είναι ο τίτλος του αξιωματούχου του Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών κατά το έτος 2019. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται η στο μέγιστο βαθμό καθοριστική συμβολή του στον τομέα του πολιτισμού στη Γαλλία, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Σχετικά πρόσφατα, το έτος 2021, στην πατρίδα μας, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού τον όρισε εντεταλμένο εκπρόσωπό του στη Γαλλία, αποδίδοντάς του τον τίτλο του Πρέσβη Πολιτισμού στο Παρίσι.

Η εμφάνισή του στην ελληνική τηλεόραση έγινε φέτος με την εκπομπή του «Η Λέσχη του Βιβλίου» στην ΕΡΤ2. Είναι, επίσης, τακτικός συνεργάτης της Δημόσιας Γαλλικής καθώς και της Ελβετικής Δημόσιας Ραδιοφωνίας. Πέρα από όλες αυτές τις δημόσιες εμφανίσεις του Γιώργου και τις παρουσιάσεις του, εξαιρετικά ενδιαφέροντα είναι και τα πολυάριθμα άρθρα και οι συνεντεύξεις του στον διεθνή και τον Ελληνικό Τύπο με εξέχουσες διεθνείς προσωπικότητες.

Η παιδεία του και η κατάρτισή του πορεύεται μαζί με τον ευγενή χαρακτήρα του, αλλά και την κοινωνικότητά του. Η γνωριμία με επιφανείς και διάσημους ανθρώπους μπορεί ίσως με κάποιο τρόπο να επιτευχθεί. Το δύσκολο όμως είναι να κερδίσεις την εμπιστοσύνη των ανθρώπων αυ- τών και να αναπτύξεις προσωπικές σχέσεις μαζί τους, σχέσεις που να αντέχουν στο χρόνο. Ο Γιώργος κατάφερε όχι μόνο να διατηρήσει τέτοιου είδους γνωριμίες, αλλά και να τις εξελίξει σε βαθιές φιλίες. Η γνωριμία του με την Πρώτη Κυρία της Γαλλίας Danielle Mitterrand τους οδήγησε στην από κοινού συγγραφή του βιβλίου «Λέξη προς λέξη» («Mot à Mot»), που κυκλοφορεί στη Γαλλία.

Ένα άλλο βιβλίο του, πάνω στη ζωή και το έργο του τεράστιου Μίκη Θεοδωράκη, βασίζεται στις μακρόχρονες προσωπικές τους συζητήσεις. Ο μεγαλειώδης Θεόδωρος Αγγελόπουλος τον συντροφεύει και συζητούν εκ βαθέων σε άλλο του βιβλίο. Μια άλλη εμβληματική Ελληνίδα, η Μελίνα Μερκούρη, είναι το θέμα ενός άλλου βιβλίου του που συνέγραψε με τον Σπύρο Αρσένη. Κι έπειτα είναι ο διάσημος φωτορεπόρτερ Γιάννης Μπεχράκης και ο εκπληκτικός ποιητής Τίτος Πατρίκιος. Ο Γιώργος είναι ταυτόχρονα ο αποκλειστικός μεταφραστής στην Ελλάδα των θεατρικών έργων «Art» και Bella Figura, μεταξύ άλλων, της Γιασμίνα Ρεζά, της μεγαλύτερης διεθνώς σύγχρονης θεατρικής συγγραφέως, με την οποία συνδέεται επίσης με βαθιά φιλία.

Είναι μια μεγάλη αλήθεια ότι ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης κρατάει χαμηλούς τόνους και μια προσωπικότητα χωρίς πολλές εξάρσεις. Είναι ο χαρακτήρας του τέτοιος που πάντοτε αναφέρει την καταγωγή του από το Κομπότι της Άρτας και τη νεαρή ηλικία του στην Άρτα. Δεν έχει έπαρση. Δεν περιαυτολογεί. Σου μιλάει για το δώρο που του έκανε το γνωστό super model Kate Moss λες και είναι το πιο απλό πράγμα στον κόσμο. Αυτή η σεμνότητα όμως είναι που κάνει ξεχωριστούς κάποιους ανθρώπους. Τα πατήματα του Γιώργου εξακολουθούν να γίνονται πάνω στο σταθερό έδαφος της γης, χωρίς φανφάρες. Αυτό είναι και το ίδιον των σωστών ανθρώπων.

Έχει παρουσιάσει και συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια ανά τον κόσμο. Έχει συνεργαστεί με εφημερίδες, όπως «The New York Times». Με οξύνοια και διακριτικότητα διαπρέπει ανάμεσα σε προσωπικότητες διεθνούς κύρους. Στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας είναι αρκετές φορές ο βασικός παρουσιαστής σε συζητήσεις και ημερίδες. Όλα γίνονται ήρεμα και στοχευμένα με βασικό γνώμονα και κριτήριο τη σωστή, την επιστημονικού χαρακτήρα παρουσίαση.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Γιώργου είναι ότι «εμπιστεύεται το ένστικτο και την καρδιά», όπως έχει πει για κείνον ο Πρέσβης της Γαλλίας στην Ελλάδα, Patrick Maisonnave. Οι μεγάλες προσωπικότητες των οποίων γράφει κατά κάποιον τρόπο τη βιογραφία, γίνονται τελικά φίλοι του καρδιακοί. Μόνο μετά από βαθυστόχαστες συζητήσεις μαζί τους μπορεί να γράψει το βιβλίο του και να κάνει ανάλυση της προσωπικότητάς τους. Όταν γράφει για τον βραβευμένο με Πούλιτζερ φωτογράφο Γιάννη Μπεχράκη στο βιβλίο του «Γιάννης Μπεχράκης – Με τα μάτια της ψυχής», κοιτάζει όντως στα κατάβαθά της. Γράφει για όλα αυτά που είναι δύσκολο να εκφραστούν με λόγια. Καταφέρνει να περιγράψει την εικόνα με τις κατάλληλες λέξεις.

Ο Γιώργος μέσα από το λογοτεχνικό πλούτο των βιβλίων που έχει διαβάσει, καταφέρνει να εκφραστεί με τον καλύτερο τρόπο. Δομεί τον λόγο του πάνω στην ορθή κρίση και στο συναίσθημα. Αποτελεί μια ζωντανή γέφυρα πολιτισμού ανάμεσα στις δύο χώρες που αγαπά τόσο βαθιά, την Ελλάδα και τη Γαλλία. Ο πολιτισμός των δύο αυτών χωρών αποτελεί τον άξονα πάνω στον οποίο κινείται και όπου τελικά ισορροπεί θαυμάσια.

*Η Σοφία Εξάρχου είναι συμβολαιογράφος, υποψήφια δημοτική σύμβουλος Δήμου Αρταίων με τον συνδυασμό «Αρτινών Συνεργασία» – Χρ. Τσιρογιάννης