Πάρα πολλές φορές έχουμε κάνει λόγο για τους κατήδες της Άρτας μέσα από διάφορα αρχεία.
Η Οθωμανική αυτοκρατορία πέρα από τα σαντζάκια και τους καζάδες που γνωρίζουμε ήταν χωρισμένη και σε καδηλίκια, δηλαδή δικαστικές περιφέρειες. Τι ήταν όμως οι καδήδες/κατήδες θα το δώσω λίγο περιληπτικά από την μελέτη της Ευμορφίας Πεγνιόγλου «Η θανατική ποινή και η θανατηφόρα βία στην Οθωμανική κοινωνία με βάση τις Οθωμανικές δικαστικές πηγές (17ος – 18ος αιώνας)».
Οι Οθωμανοί καδήδες ήταν θεολόγοι, απόφοιτοι μεντρεσέδων και ειδήμονες στο fiḳh (Η λέξη fiḳh που ετυμολογικά δηλώνει βαθιά και πλήρη κατανόηση της σαρία, ταυτόχρονα σημαίνει και την ίδια την επιστήμη του νόμου, δηλαδή την καλή γνώση αυτού και την αποσαφήνισή του). Πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους περνούσαν μια περίοδο εκπαίδευσης και έπειτα επάνδρωναν θέσεις στα ιεροδικεία της αυτοκρατορίας. Η πληρωμή τους προερχόταν από τα έσοδα του ιεροδικείου.
Πρόκειται για δικαστές, οι οποίοι είχαν δικαστική και διοικητική αρμοδιότητα σε μια διοικητική περιφέρεια (ḳaża’). Ήταν οι ιθύνοντες της δημόσιας διοίκησης στις επαρχίες, ενός ζωτικού κομματιού του κρατικού μηχανισμού, γι’ αυτό και οι αρμοδιότητες που είχαν επωμιστεί κάλυπταν ένα μεγάλο φάσμα λειτουργιών/ υποθέσεων. Η θητεία τους ήταν ενιαύσια και σπανίως διετής, ακριβώς για να μην προλάβουν να αναπτύξουν ισχυρή τοπική πολιτική δράση και πελατειακούς δεσμούς με την τοπική κοινωνία.
Αποτέλεσαν μάλιστα και όργανο της κεντρικής εξουσίας που είχε σκοπό, πέρα από τις δικαστικές – διοικητικές αρμοδιότητές του, να λειτουργεί ως ανάχωμα στη δύναμη των τοπικών αξιωματούχων. Οι καδήδες ήταν φορείς κεντρικής εξουσίας που λειτουργούσαν εξ ονόματός της. Οι αρμοδιότητες που είχαν σε καθημερινό επίπεδο ήταν συνώνυμες της ισχυρά ριζωμένης Οθωμανικής διοίκησης.
Στην Αυτοκρατορία ο διορισμός καδή σε μια περιοχή, επαρχιακή κυρίως, έδειχνε και την «Οθωμανικότητά» της. Στις ποινικές υποθέσεις και συγκεκριμένα στο κομμάτι της επιβολής τιμωριών ο ιεροδίκης συνεργαζόταν στενά με τον τοπικό διοικητή και τους τοπικούς αξιωματούχους, οι οποίοι ήταν ουσιαστικά επιφορτισμένοι με την υλοποίησή τους.
Όταν σπανίως επέβαλλε ποινές έπρεπε να παρίσταται ο τοπικός διοικητής ή η ποινή να στηρίζεται σε κάποια ιερή γνωμοδότηση (φετβά).