Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
– «Ποιος έφαγε τα σοκολατάκια;». Ησυχία. Καμία απάντηση. – «Ποιος έφαγε τα σοκολατάκια ρώτησα. Θα μου πείτε;». Ησυχία. Άκρα του τά- φου σιωπή. «Αφού έτσι το θέλετε, τιμωρία και οι δύο».
Και κάπως έτσι αποδίδονταν δικαιοσύνη. Ατάκα κι επί τόπου. Χω- ρίς καθυστερήσεις. Και γνωρίζαμε όλοι μας ότι αν συνέβαινε κάτι, η κυρία με τα δεμένα μάτια, τη ζυγαριά και το σπαθί θα επενέβαινε να ισώσει τα στραβά.
Όσο μεγαλώναμε, όλο και λιγότερη δικαιοσύνη συναντούσαμε στον δρόμο μας. Στις σπουδές, στο στρατό, στη δουλειά. Μέχρι που κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε και τ’ όνομά της.
Το έτος 2021, η Ελλάδα μας ήταν μόλις στην 48η θέση της παγκόσμιας κατάταξης για την δικαιοσύνη και το κράτος δικαίου. Με σκορ 0.61 η Ελλάδα βρίσκεται πιο κάτω στο σχετικό πίνακα του World Justice Project Rule of Law Index και από χώρες όπως η Ναμίμπια, η Ρουάντα και η Ρουμανία.
Σύμφωνα με τα δεδομένα της αξιολόγησης, το αποτελεσματικό κράτος δικαίου μειώνει τη διαφθορά, καταπολεμά τη φτώχεια και τις ασθένειες και προστατεύει τους ανθρώπους από μικρές και μεγάλες αδικίες. Αποτελεί το θεμέλιο για τη δικαιοσύνη, ισότητα ευκαιριών που στηρίζει την ανάπτυξη και σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Παραδοσιακά, το κράτος δικαίου θεωρείται ως ο τομέας των δικηγόρων και των δικαστών. Ωστόσο, καθημερινά ζητήματα ασφάλειας, δικαιωμάτων, δι- καιοσύνης και διακυβέρνησης επηρεάζουν το σύνολο των πολιτών.
Οι τέσσερεις βασικές αρχές που λαμβάνονται υπόψη για την αξιολόγηση του κράτους δικαίου είναι:
1. Η ανάληψη ευθύνης, κατά πόσο δηλαδή η κυβέρνηση αλλά και ο ιδιωτικός τομέας είναι υπόλογοι βάσει του νόμου.
2. Η σαφήνεια, σταθερότητα και ομοιόμορφη εφαρμογή του νόμου και κατά πόσο εξασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ιδιοκτησία και τα διαδικαστικά δικαιώματα.
3. Η διαδικασία ψήφισης, εφαρμογής και εκτέλεσης της νομοθεσίας.
4. Η δικαστική ανεξαρτησία και αμεροληψία, δηλαδή κατά πόσο η δικαιοσύνη αποδίδεται έγκαιρα από ικανούς, ηθικούς και ανεξάρτητους δικαστές.
Για όλα αυτά φαίνεται να συμφωνούν μεταξύ τους ο Φρόιντ με τον Ρίτσο. Ο μεν πρώτος έλεγε ότι «το πρώτο προαπαιτούμενο του πολιτισμού είναι η Δικαιοσύνη» και ο δεύτερος απαντούσε ότι «πιστεύω πως η πρώτη δικαιοσύνη είναι η σωστή διανομή τού ψωμιού». Αλλά όσο και να συμφωνούν μεταξύ τους αυτοί, οι κυβερνήσεις μας διαφωνούν με αυτούς, χρόνια τώρα.
Διαφορετικά, δεν μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο μέσος όρος επίλυσης δικαστικής αστικής διαφοράς στην Ελλάδα ανέρχεται σε 1.711 ημέρες, τη στιγμή που ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 455 ημέρες! Δεν μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός οργανικών θέσεων δικαστικών υπαλλήλων παραμένουν κενές, ενώ η αναλογία των θέσεων με εκείνες των δικαστικών λειτουργών (σε πολλούς δικαστικούς σχηματισμούς μικρότερη από 1:1), υπολείπεται αισθητά του μέσου όρου της ΕΕ, που είναι 3,9. Αποτέλεσμα είναι να παρατηρούνται τεράστιες καθυστερήσεις ακόμα και στην χορήγηση πιστοποιητικών που φτάνει τους τέσσερις μήνες. Είναι ενδεικτικό ότι με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Πρωτοδικείου Αθηνών, τέλος 2022, εκκρεμούσαν 18.423 πιστοποιητικά!
Και σαν να μην μας έφταναν όλα αυτά, ο ίδιος ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μας αποκαλύπτει ότι στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, η δικαιοσύνη είναι ταξική. Γιατί με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης (Γ’ τρίμηνο 2022), ο ρυθμός απονομής είναι αρνητικός στις υποθέσεις που αφορούν τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών (clearance rate<1). Αντίθετα στις υποθέσεις που ενδιαφέρουν πρωτίστως τους οικονομικά ισχυρούς, όπως τράπεζες, εκδίδονται περισσότερες αποφάσεις σε σχέση με τις εισερχόμενες υποθέσεις (clearance rate>1).
Πριν από 2.500 χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής μας δεν είχαν Αμφιβολίες πολλές, ούτε Αμφιβολίες τρελές. Γνώριζαν με σιγουριά ότι η Δικαιοσύνη είναι τυφλή για να παραμένει αμερόληπτη. Κρατά στο αριστερό της χέρι ζυγαριά για να ζυγίζει αμερόληπτα τα γεγονότα και στο δεξί, ένα σπαθί, για να επιβάλει τις αποφάσεις της.
Σήμερα, δυστυχώς, μας τρώνε όλους Αμφιβολίες πολλές, Αμφιβολίες τρελές. Γιατί απ’ ότι φαίνεται στη χώρα μας ισχύει ότι «Δικαιοσύνη; Θα βρεις δικαιοσύνη στον άλλο κόσμο. Σ’ αυτή τη ζωή έχουμε μόνο νόμους».
Ένοχος, υπεράνω
πάσης Αμφιβολίας