Του Δημήτρη Βλαχοπάνου*

Η έκδοση και η κυκλοφορία ενός βιβλίου αποτελεί -ή θα πρέπει να αποτελεί για κάθε τοπική κοινωνία- ένα γεγονός ιδιαίτερης σημασίας και ξεχωριστής αξίας. Πολύ περισσότερο όταν το βιβλίο ανασύρει τη συλλογική μνήμη και φέρνει στην επιφάνεια γεγονότα, στιγμιότυπα και πρόσωπα που εκφράζουν ένα μέρος της δικής της πολιτισμικής παράδοσης. Και θα πρέπει να νιώθει περήφανη που οι άνθρωποί της ερευνούν και στοχάζονται για να δημιουργήσουν πνευματικά αγαθά. Περήφανη και χαρούμενη που οι άνθρωποί της διακονούν το λόγο και παράγουν πολιτισμό.
Ο Γιάννης Κ. Κουτσούμπας είναι γνωστός ως ένας άνθρωπος της δράσης και της ζωντανής παρέμβασης στην πνευματική και πολιτιστική ζωή του τόπου μας. Όχι μονάχα ως ενεργό μέλος του Μουσικοφιλολογικού Συλλόγου «Ο Σκουφάς», του οποίου υπήρξε επί σειρά ετών πρόεδρος, αλλά συνολικότερα και ως δάσκαλος με συνεχή και αδιάκοπη προσφορά στην εκπαίδευση, αλλά και ως μια πολύπλευρη κοινωνική ύπαρξη με τη δική του σφραγίδα στην καθημερινή μάχη για την πνευματικότητα του τόπου μας. Ο Γιάννης Κουτσούμπας τόσο με το προηγούμενο βιβλίο του «ΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΑ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΤΑ ΤΟΥ ΧΤΕΣ» όσο και με το πρόσφατα εκδοθέν κάνει πράξη αυτό που πολλοί από εμάς οφείλουμε να κάνουμε: μαζεύει τη μνήμη, πριν αυτή αδυνατίσει και ξεθωριάσει εντελώς, και την καταθέτει ως ελάχιστο φόρο τιμής στην ιστορία και στο μέλλον.
Το βιβλίο με τίτλο «ΑΡΤΙΝΩΝ ΑΠΟΚΡΙΕΣ» και υπότιτλο «Λαϊκά Δρώμενα» σελιδοποιήθηκε και εκτυπώθηκε από τις Γραφικές Τέχνες – Εκτυπώσεις «Εντύπωσις» και αποτελεί έκδοση του Μουσικοφιλολογικού Συλλόγου Άρτης «Ο Σκουφάς». Αφιερώνεται στη μνήμη του Γιώργου Τομπουλίδη, σπουδαίου ανθρώπου και παλαιού φίλου, όπως σημειώνεται από τον συγ- γραφέα, και εκδίδεται με την ευγενική χορηγία των αδελφών του Γιώργου Τομπουλίδη, Δημήτρη και Μιράντας. Κι έχει αυτό τον ιδιαίτερο συμβολισμό του: οι ενεργοί πολίτες ανάβουν ένα πνευματικό κερί για να φωτίζει τις μορφές αγαπημένων προσώπων που άφησαν το δικό τους αποτύπωμα πάνω στα δρώμενα της καθημερινότητας. Με τη γενναιόδωρη αυτή πρά- ξη τους ο Δημήτρης και η Μιράντα Τομπουλίδη δε συνεισφέρουν απλά στον τοπικό πολιτισμό και την τοπική ιστορία, αλλά ποτίζουν το δέντρο της μνήμης δηλώνοντας πως οι άνθρωποι δε φεύγουν με το θάνατό τους και δεν περνούν στη λήθη. Είναι πάντα παρόντες.
Υπάρχει πολύ υλικό σχετικό με την πολιτιστική και πνευματική παράδοση του τόπου μας. Υλικό σκόρπιο και αδέσποτο, καταδικασμένο να περιπέσει στη λήθη και στην αχρηστία και να γίνει σαν να μην υπήρξε ποτέ, αν δε ανεβάσουμε τα μανίκια μας και δεν καθίσουμε κάτω να το καταγράψουμε.
Ακριβώς αυτό κάνει ο Γιάννης Κουτσούμπας. Ανέλαβε το κοπιαστικό αυτό έργο και συγκέντρωσε σε έναν καλαίσθητο τόμο την ιστορία της αρτινής αποκριάς από την εποχή της δεσποτείας των Τόκων ίσαμε σήμερα. Το εξαιρετικό είναι πως η εργασία αυτή έχει την υπο- γραφή ενός ανθρώπου που δεν παρακολουθούσε απλά τα τεκταινόμενα αυτού του πολιτισμού, αλλά ενός ανθρώπου που για μισόν αιώνα παρήγε, μεταξύ των άλλων, και δράσεις αυτού του πολιτισμού. Γιατί ο συγγραφέας δεν ήταν άνθρωπος του γραφείου. Ήταν άνθρωπος της κοινωνίας. Δεν ήταν άνθρωπος των φακέλων και των χαρτιών. Ήταν άνθρωπος της συμμετοχής και της δράσης.
Μέσα από τις 271 σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν τα κάθε λογής αποκριάτικα άρματα που έφερναν -και φέρνουν ευτυχώς ακόμα- ένα ξεχωριστό χρώμα στη γιορτινή Άρτα. Περιγραφές και σκέψεις του συγγραφέα, μαρτυρίες και δημοσιεύματα εφημερίδων της επο- χής, κείμενα βιβλίων, στιχάκια και στίχοι, δρώμενα καρναβαλιστών και φωτογραφίες, ονόματα πρωταγωνιστών, κομπανίες και μουσικές, σάτιρες και πειράγματα, γαϊτανάκια και μασκαράδες, έθιμα και μακραίωνες παραδόσεις συνιστούν ένα σπαρταριστό μωσαϊκό που κάνει τον αναγνώστη να νιώθει πως βρίσκεται κι αυ-τός μέσα. Πως συνιστά κι αυτός μέρος αυτού του όλου. Ή πως το όλον αυτό συνιστά μέρος της προσωπικής του ζωής. Γιατί έχει την αίσθηση πως όλα αυτά δεν είναι το αυθεντικό παρελθόν. Είναι το αυθεντικό παρόν. Και πως η ανθρώπινη ανάγκη της έκφρασης και της έκστασης, ατομικής και συλλογικής, νίκησε το χρόνο κι έφτασε ζωντανή και ακέραια ως τις μέρες μας.
Ο Γιάννης Κ. Κουτσούμπας φιλοτεχνεί το λεύκωμα της αρτινής αποκριάς διαμέσου των αιώνων, εστιάζοντας, όπως είναι φυσικό, στα νεότερα χρόνια, όταν στο φωτεινό αυτό διάλειμμα αρχίζει να συμμετέχει, μ’ έναν θορυβώδη μάλιστα τρόπο, η γυναίκα. Διατρέχοντας τις σελίδες και φτάνοντας στο τέλος, ο αναγνώστης μένει πλέον με τη βεβαιότητα πως κρατά στα χέρια του την εγκυκλοπαίδεια της αρτινής αποκριάς. Ο συγγραφέας κάνει πράξη αυτό ακριβώς που σημειώνει στον πρόλογο ο Κώστας Κωσταβασίλης: καταθέτει την αγάπη του για τα έθιμα των Αποκρεών, αλλά και την ανησυχία του για το μέλλον που μπορεί να έχουν σε μια κοινωνία που, μέσα στον ορυμαγδό της παγκοσμιοποίησης, δεν ενδιαφέρεται αν χάσει την ταυτότητά της.

*Ο Δημήτρης Βλαχοπάνος είναι φιλόλογος, συγγραφέας και λογοτέχνης

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ