Αμφιβολίες το μυαλό μου βασανίζουνε πολλές, Αμφιβολίες τρελές.
Οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στην Αφρική περίπου 195.000 χρόνια πριν. Ωστόσο, τα πολιτικά κόμματα έκαναν δειλά – δειλά την εμφάνισή τους πριν περίπου 200 χρόνια, όταν έλαβε χώρα η κατάκτηση των άμεσων πολιτικών δικαιωμάτων, όπως είναι το περιορισμένο δικαίωμα ψήφου. Και επει- δή, μάλλον, διανύουν ακόμα την εμβρυακή ηλικία τους, βλέπουμε να συμβαίνουν τόσα παρατράγουδα γύρω μας.
Τι είναι όμως πολιτικά κόμματα; Κατά μία άποψη είναι οργανώσεις που επιδιώκουν την νόμιμη κατάληψη της εξουσίας. Ακόμα και τα κόμματα που δεν στοχεύουν βάσιμα στην κατάληψη της εξουσίας, ασκούν μία διαμορφωτική πίεση στο πολιτικό σύστημα, εκ των έσω. Κατά μια λίγο πιο ευρεία άποψη, τα κόμματα είναι μορφώματα προσώπων που προέκυψαν ως προϊόντα κοινωνικών εξελίξεων και εκφράζουν «κοινωνικές ομάδες», εντάσσοντας τα συμφέροντά τους σε μια λογική συνολικής διαχείρισης για την κοινωνία.
Η εμφάνιση των κομμάτων ήταν αποτέλεσμα έντονων κοινωνικών αγώνων για την είσοδο των μαζών στην πολιτική διαδικασία. Ωστόσο, αυτό δεν μπορούσε να γίνει χωρίς όρους. Γι’ αυτό τα πολιτικά κόμματα εξυπηρέτησαν την ανάγκη διοχέτευσης αυτής της παρουσίας σε προσδιορισμένα πλαίσια, ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια του κοινωνικού και πολιτικού συστήματος. Οι κοινωνικοί αγώνες για την είσοδο των μαζών στην πολιτική διαδικασία έγινε με σκοπό την εκπροσώπηση των λαϊκών συμφερόντων στο πολιτικό πεδίο.
Στην Ελλάδα τα πολιτικά κόμματα εμφανίστηκαν περί το 1843 (γαλλικό, ρωσικό και αγγλι-κό). Τα προγράμματα των τότε κομμάτων περιοριζόταν στα ζητήματα που απασχολούσαν τις αντίστοιχες δυνάμεις, από τις οποίες έπαιρναν το όνομά τους. Σήμερα τα κόμματα είναι πολυσυλλεκτικά, γεγονός που το θεωρούμε ως πλεονέκτημα. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να κατανοήσουμε ότι για να είναι ρεαλιστική η προοπτική διεκδίκησης της εξουσίας από ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα, αυτό είναι «υποχρεωμένο» να δίνει προεκλογικά αντιφατικές υποσχέσεις προς ετερόκλητες κοινωνικές ομάδες.
Αν στις αντιφατικές υποσχέσεις προσθέσου- με ότι σήμερα: (α) κυριαρχεί η εικόνα έναντι του λόγου, (β) ο ρόλος και η προβολή του ηγέτη αναβαθμίζεται σε βάρος της ιδεολογίας και (γ) τα οικονομικά των κομμάτων εξαρτώνται περισσότερο από τον τραπεζικό δανεισμό και τις επιχορηγήσεις επιχειρηματιών και λιγότερο από τις εισφορές των μαζών, καταλαβαίνουμε γιατί η αρχική αιτία γέννησης των πολι- τικών κομμάτων υποβαθμίζεται συνεχώς.
Ταυτόχρονα, η ολοκληρωτική είσοδος των ΜΜΕ και του διαδικτύου στις ζωές μας, μετέτρεψε τα κόμματα από πομπούς παραγωγής πολιτικών ιδεών σε εκλογικούς και επικοινωνιακούς μηχανισμούς. Έτσι, δεν έχει πια σημασία ποιες είναι οι θέσεις του κάθε κόμματος, αλλά η επικοινωνιακή διαχείριση σε ό,τι συμβαίνει. Και δυστυχώς νομίζουμε μετά από μόλις 200 χρόνια ύπαρξης των κομμάτων ότι Δημοκρατία είναι η δυνατότητα της «βάσης» να εκφράζεται ή να ακούγεται. Ενώ στην πραγματικότητα Δημοκρατία είναι η δυνατότητα της «βάσης» να επιβάλει δεσμευτικά την ατζέντα των θεμάτων, τις αποφάσεις, τους μηχανισμούς τήρησης των αποφάσεων και τέλος να εγκαλεί τις ηγετικές ομάδες για τον βαθμό στον οποίο τηρούν όλα τα παραπάνω.
Έτσι, σήμερα, δυστυχώς, δεν θεωρείται και τόσο σοβαρό όταν ένα κόμμα άλλα υπόσχεται προεκλογικά και άλλα πράττει μετεκλογικά. Ή όταν αλλάζει το ΟΧΙ ενός δημοψηφίσματος σε ΝΑΙ. Αρκεί να καταφέρνει να διαχειρίζεται επικοινωνιακά όλες τις αντιφάσεις, δίνοντας ξανά και ξανά νέες αντιφατικές γενικόλογες υποσχέσεις.
Κι εμείς; Πώς μπορούμε να καταφέρουμε να βγάλουμε άκρη μέσα σ’ όλο αυτό τον θόρυβο επικοινωνίας; Νομίζω ότι όσο και αν φαίνεται πολύπλοκο, η λύση είναι απλή. Είναι αυτό που λένε στο χωριό μου «Back to the basics». Δηλαδή, «Πίσω στα βασικά». Να θυμηθούμε ότι πριν υπάρξουν τα κόμματα υπήρχε η βασιλεία, η τυραννία, η ολιγαρχία. Και ότι τα κόμματα δημιουργήθηκαν μετά, με σκοπό την εκπροσώπηση των λαϊκών συμφερόντων στο πολιτικό πεδίο.
Έτσι πρέπει να αποφασίσουμε -επιτέλους- αν θα υπερασπιστούμε τα λαϊκά συμφέροντα ή τα συμφέροντα των ολιγαρχών. Αν θα υπερασπιστούμε την πραγματική Δημοκρατία ή την Δημοκρατία που μας σερβίρουν. Αν μας αρέσει ή όχι, η πραγματικότητα που ζούμε τα τελευταία 13 χρόνια.
Γι’ αυτό ας μην έχουμε Αμφιβολίες πολλές, Αμφιβολίες τρελές. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, μπορεί να ψηφίζουμε μία φορά ανά τέσσερα χρόνια, αλλά αυτή η μόνη φορά είναι αρκετή για να φορτωθούμε στις πλάτες μας όλη την ευθύνη.
Αθώος, λόγω Αμφιβολιών